اگرچه در برخی از کشورهای بزرگ از قرن‌ها پیش، نمادهایی به عنوان نماد سرزمین در نظر گرفته می‌شد، مانند «درفش کاویانی» که نماد ایرانیان بود، اما کاربرد آنها مانند پرچم امروزی نبود و بیشتر در نبردها مورد استفاده قرار می‌گرفت. در همین راستا در صدر اسلام نیز پرچمی که در تمام مناطق تحت سیطره حکومت اسلامی، به عنوان نماد یک کشور یک‌پارچه مورد استفاده قرار گیرد وجود نداشت. در آن ایام پرچم‌‌های گوناگونی وجود داشت که در نبردها به یکی از افراد قوی و شجاع لشکر سپرده شده و پرچمدار سپاه نقشی محوری را در میانه جنگ ایفا می‌کرد.

با توجه به آنچه گفته شد، در مورد ویژگی و نام پرچم‌های زمان پیامبر(ص) و امام علی(ع) گزارش‌هایی وجود دارد که برداشت ما این است که برخی از آنها پرچمی عادی بود و می‌توانست در اختیار هر فردی قرار گیرد، اما برخی از آن پرچم‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص خود تنها در اختیار معصومان(ع) بود:[1]

1. در جنگ صفین عمرو بن عاص تکه پارچه سیاه چهارگوشی را بر سر نیزه بسته بود. برخى می‌گفتند: این پرچمى است که پیامبر(ص) به او هدیه داده است. این ماجرا به گوش امام علی(ع) رسید و حضرتشان فرمود: ماجرای این پرچم آن است که پیامبر(ع) این پرچم را درآورد و فرمود: چه کسی این پرچم را با قبول شرایطش می‌گیرد؟! عمرو عاص گفت: شرطش چیست؟ پیامبر(ص) فرمود: شرطش آن است که آن را در جنگ با مسلمانان مورد استفاده قرار نداده و به کافران نزدیکش نکنی! عمرو نیز با پذیرش این شرط آن‌را گرفت، اما به خدا سوگند که به شرطش عمل نکرده و پرچم را نزدیک مشرکان کرده و با مسلمانان به نبرد پرداخت.[2]

2. امام باقر(ع) فرمود: «گویى قائم(ع) را می‌بینم که روى به نجف آورده و پرچم پیامبر(ص) را باز می‌کند و فرشتگان بدر بر او فرود می‌آیند. عمود این پرچم از عمودهاى عرش خدا و از رحمت او است و بقیه آن از نصرت خدا است...».[3]

3. امام صادق(ع) فرمود: پرچم امام زمان(ع) همان پرچم پیامبر(ص) است که جبرئیل آن‌را در جنگ بدر به آن‌حضرت(ص) داد.[4] آن پرچم نه از پنبه است و نه از کتان و نه از ابریشم و نه از حریر؛ بلکه از ورق(برگ درخت) بهشتى است. رسول خدا(ص) آن‌را در جنگ بدر باز کرد. سپس آن‌را پیچید و به امام على(ع) سپرد. این پرچم همواره در نزد امام(ع) بود تا آن‌که روز بصره(جنگ جمل) امام(ع) آن‌را گشود. سپس امام(ع) آن‌را پیچید. این پرچم در دست ائمه(ع) قرار دارد و هیچ کس آن‌را باز نخواهد کرد تا آن‌که قائم(ع) قیام کند و چون او قیام کرد آن پرچم را باز می‌کند».[5]

4. امام صادق(ع) فرمود: «... پرچم پیامبر(ص) به نام مغلبه و الواح موسى(ع) و عصاى او و انگشتر سلیمان(ع) در نزد من است».[6]

5. امام صادق(ع) فرمود: پیامبر(ص) پرچمی به نام «عقاب» داشت. [7]

6. پرچم پیامبر(ص) به رنگ سفید بود که در جنگ خیبر به امام علی(ع) داد.[8]

و ...

[1]. «علت اسم گذاشتن پیامبر(ص) برای وسایل خود»، 66802؛ «فلسفه نصب پرچم سرخ بر گنبد امامان(ع)»، 69310.

[2]. نصر بن مزاحم، وقعة صفین، محقق، مصحح، هارون، عبد السلام محمد، ص 215، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.

[3]. ابن أبی زینب (نعمانی)، محمد بن ابراهیم، الغیبة، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 309، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397ق.

[4]. «کمک ملائکه جنگ بدر به امام زمان(ع)»، 69771.

[5]. الغیبة، ص  307 – 308.

[6]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 233، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[7]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 4، ص 179، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[8]. ابن شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، متشابه القرآن و مختلفه، مقدمه، شهرستانی‏، ج 2، ص 39، قم، بیدار، چاپ اول، 1410ق.