جستجوی پیشرفته
بازدید
81997
آخرین بروزرسانی: 1399/08/12
خلاصه پرسش
در قرآن کریم مسلمان به چه معنا است؟
پرسش
لطفاً با استفاده از آیات قرآنی به طور واضح «مسلمان» را تعریف و معنا کنید.
پاسخ اجمالی

در اصطلاح قرآن، مسلمان به معنای تسلیم مطلق در برابر فرمان خدا و توحید کامل و خالص از هرگونه شرک و دوگانه‌پرستی است؛ و به همین جهت است که قرآن کریم حضرت ابراهیم(ع) را مسلمان معرفی می‌کند.

از آن‌جا که دین در پیش‌گاه خدای متعال، اسلام است: «ان الذین عندالله الاسلام» بنابراین همه‌ی کسانی که دین خدا را در زمان خودشان پذیرفته باشند و مطیع دستورات الاهی باشند مسلمان‌ به شمار می‌آیند.

یعنی طبق نظر قرآن تمام پیروان ادیان آسمانی در زمان خودشان مسلمان بودند؛ و پیروان مسیح، یهودی‌ها و ... تا زمانی که دینشان به سبب دین جدید نسخ نشده بود، مسلمان بودند؛ چرا که تسلیم پروردگار بودند و اگر یهودی یا مسیحی به آنها گفته می‌شد به اعتبار پیامبرانشان بود، و گرنه همان‌گونه که بیان کردیم به تمام ادیان الاهی اسلام اطلاق می‌شود و آنها تنها در شریعت متفاوت‌اند.

البته امروزه مسلمان به پیروان دین خاتم اطلاق می‌شود؛ چرا که آنان با پذیرفتن دین اسلام و اعتقاد به تمام پیامبران(ع) و شرایع آسمانی، تسلیم بودن خود را در برابر پروردگار اعلام کرده‌اند. طبق این معنا اکنون به پیروان ادیان دیگر مسلمان گفته نمی‌شود؛ زیرا که با نپذیرفتن دین خاتم، از تسلیم در برابر خدا سرپیچی کردند و وصف مسلمانی و تسلیم بودن را از خودشان دور کردند.

گفتنی است؛ مسلمان واقعی کسی است که هم به زبان و هم در عمل تسلیم احکام و دستورات الاهی باشد؛ یعنی هم به زبان اقرار به وحدانیت خدا و رسالت پیامبران(ع) و پیامبر خاتم(ص) داشته باشد و هم در عمل به احکام و دستورات دینی اعم از قوانین اجتماعی؛ نظیر مراعات حقوق دیگران، احترام به حقوق شهروندی و ... و احکام فردی مانند نماز، روزه و... پایبند باشد. در قرآن از مسلمان واقعی به مؤمن تعبیر می‌شود.

پاسخ تفصیلی

برای روشن شدن معنای مسلمان در فرهنگ قرآن ضروری است، ابتدا معنای اسلام بررسی و تبین شود.

واژه‌ی «اسلام» مصدر باب افعال از «س ل م» به معنای صحت، عافیت و دوری از هرگونه عیب، نقص و فساد است. و در باب افعال دارای معانی زیر است:

انقیاد، اطاعت و امتثال امر و نهی بدون هیچ‌گونه اعتراض.[1]

قرآن هم در این معنای وسیع، اسلام را استعمال کرده است، آن‌جا که می‌فرماید: تمام کسانی که در آسمان و زمین هستند، یا تمام موجوداتی که در آسمان و زمین هستند، مسلمان و در برابر فرمان خدا تسلیم‌اند، از روی (اختیار، یا اجبار) تکویناً یا تشریعاً.[2]

در راستای همین معنا، اسلام انسان براى خداى تعالى، وصف رام بودن و پذیرش انسان است، نسبت به هر سرنوشتى که از ناحیه‌ی خداى سبحان برایش تنظیم می‌شود، چه سرنوشت تکوینى، از قضا و قدر و چه تشریعى از اوامر و نواهى و غیر آن.[3]

بنابراین، اسلام وصفی خاص با مفهومی مستقل در کنار اوصافی؛ نظیر ایمان و احسان است.

در اصطلاح اما، اسلام بر شریعت پیامبر خاتم(ص) اطلاق شده است.[4]

رابطه‌ی میان معنای اصطلاحی و معنای لغوی اسلام، این است که دین اسلام سراسر طاعت و تسلیم در برابر خداوند، و پذیرش و انقیاد اوامر، بدون هیچ‌گونه اعتراضی است.[5] لذا در فرهنگ قرآن، مسلمان تنها به پیروان پیامبر اسلام(ص) اطلاق نمی‌شود، بلکه اسلام به معنای وسیع کلمه(معنای لغوی)، تسلیم مطلق در برابر فرمان خدا و توحید کامل و خالص از هرگونه شرک و دوگانه‌پرستی است؛ و به همین جهت است که قرآن کریم حضرت ابراهیم(ع) را مسلمان معرفی می‌کند.[6]

و اگر خدای متعال به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: بگو هر آینه من مأمورم نخستین کس باشم که تسلیم امر خدا شده باشد،[7] اوّلین مسلمان در این‌جا، به معنای تسلیم مطلق در برابر خداوند در میان امت خود است(معنای اصطلاحی) و گرنه بی‌گمان پیامبران گذشته و پیروانشان هم، مسلمان و تسلیم در برابر فرمان الاهی بودند.

به هر حال، آنچه را که از آیه‌ی 85 سوره‌ی آل عمران(هر کس غیر از اسلام را دین خود برگزیند، از او پذیرفته نیست)، هم‌چنین از آیه‌ی 3 سوره‌ی مائده (امروز دین شما را به کمال رساندم ...و اسلام را دین شما برگزیدم)، استفاده می‌شود، مسلمان به پیروان دین اسلام اطلاق می‌شود؛ زیرا که آنان با پذیرفتن دین اسلام و اعتقاد به تمام پیامبران و شرایع آسمانی، تسلیم بودن خود را در برابر پروردگار اعلام کرده‌اند. طبق این معنا، اکنون به پیروان ادیان دیگر، مسلمان گفته نمی‌شود؛ زیرا که با نپذیرفتن دین خاتم از تسلیم در برابر خدا سرپیچی کردند و صفت مسلمانی و تسلیم بودن را از خودشان دور کردند؛ لذا مسلمان به معنای خاص به کسانی گفته می‌شود که به یگانگی خدا و به رسالت پیامبر اسلام(ص) اقرار داشته باشند، اگر چه به بسیاری از احکام و دستورات دینی پایبند نباشند. این معنا از آیه‌ی یک سوره‌ی حجرات هم استفاده می‌شود. آن‌جا که عده‌ای از اعراب آمدند خدمت پیامبر(ص) و برای آن‌که بر آن‌حضرت منت بگذارند، گفتند: ما ایمان آورده‌ایم و مؤمن شدیم. از طرف خدای متعال به پیامبر وحی شد به آنها بگو که ایمان نیاوردید، بلکه بگویید اسلام آوردیم و مسلمان شدیم. البته این اسلام و مسلمانی، ظاهری است، نه واقعی. مسلمان واقعی کسی است که هم به زبان و هم در عقیده و هم در عمل تسلیم احکام و دستورات دینی باشد؛ یعنی هم به زبان اقرار به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر(ص) داشته باشد و هم در عمل اوامر و نواهی خداوند را اجرا کند.

مسلمان واقعی کسی است که به احکام دینی اعم از قوانین اجتماعی؛ نظیر حق الناس، حقوق شهروندی و... و احکام فردی مانند نماز، روزه، و ... پایبند باشد.[8]


[1]. ماوردى، على بن محمد، النکت و العیون تفسیر الماوردى‏، تعلیق، عبدالرحیم، سید بن عبدالمقصود، ج 1، ص 379 – 380، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏، چاپ اول، بی‌تا.

[2]. آل عمران، 83.

[3] . طباطبائی، سید محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن‏، ج 1، ص 301، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، چاپ دوم، 1390ق.

[4]. دامغانى، حسین بن محمد، الوجوه و النظائر لالفاظ کتاب الله العزیز، محقق، زفیتى، محمد حسن ابوالعزم‏، ج 1، ص 148، مصر، وزارت اوقاف، چاپ اول، 1416ق.

[5]. مبادی الاسلام، ص 7.

[6]. آل عمران، 67.

[7]. انعام، 14.

[8]. «دلایل حقانیت اسلام»، 275؛ «دلایل پذیرش اسلام»، 1146؛ «دلایل عقلی حقانیت اسلام»، 935؛ «ویژگی ها و برتری اسلام بر سایر ادیان»، 12304.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها