لطفا صبرکنید
18496
- اشتراک گذاری
در قرآن کریم میخوانیم: «و به خاطر بیاور بنده ما ایّوب را، هنگامى که پروردگارش را خواند (و گفت: پروردگارا!) شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است».[1]
آیهی شریفه خطاب به رسول اکرم(ص) و مبنى بر تسلّی خاطر او است از طریق یادآورى حوادثى که به ایّوب پیامبر(ع) رو آورده و در مقام تضرّع و زارى برآمده که بارالها! شیطان و نیرنگهاى او مرا به رنج و سختى افکنده است. در اینجا درد و ناگوارى که برای ایوب رخ داده، به نیرنگ شیطانى نسبت داده شده است، و از ساحت پروردگار درخواست ترحم و رفع مشکلات خود را میکند.
اما این دست اندازیهاى شیطان و مانند آن به جز آزار دادن انبیا اثرى دیگر ندارد، اینگونه نیست که بر روح و نفوس مقدّس انبیا تسلّط پیدا کنند؛ چون دست اندازی و تسلّط شیطان در روح و باطن انبیا به جهت عصمت آنان محال است و هرگز صفاى روح و روان آنان در معرض تأثیرات کدورت و تیرگى الهامات شیطانى قرار نمیگیرد،[2] ولی اگر سایر شئون طبیعی و عادی آنان مانند علایق به فرزندان در معرض ضرر و خطر قرار بگیرد، مانعى ندارد، بلکه مقتضاى آزمایش الاهی و نیز طبیعت بشری است، چنانچه مصلحت اقتضا کند، خداوند وسایل رنج و اندوه و مشقت رسول را فراهم میسازد تا نیروى صبر و رضا و تسلیم پیامبر مورد آزمایش قرار گیرد.[3]
به علاوه، مقصود از «مسّ شیطان به نُصب و عذاب» این است که: حضرت ایّوب(ع) میخواهد «نُصب» و «عذاب» را به نحوى به شیطان نسبت دهد و بگوید که شیطان در این گرفتاریهاى من مؤثر و دخیل بوده است.[4]
بنابر این، مقصود از آیهی مورد بحث، تسلّط شیطان بر روح انبیا نیست تا منافات با آیاتی داشته باشد که عصمت انبیا را ثابت میکند و یا آیاتی که تصریح دارند شیطان نمیتواند بندگان مخلَص خدا را گمراه کند.[5]
همچنین از این آیهی شریفه مقام والاى ایّوب(ع) در پیشگاه خدا به عنوان «عبدَنا» (بندهی ما) به خوبى استفاده مىشود.[6]
[1]. «وَ اذْکُرْ عَبْدَنا أَیُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذاب»؛ ص، 41.
[2]. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 3، ص 180، و ج 17، ص 209 و 210، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
[3]. ر.ک: مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 19، ص 296، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش؛ حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج 14، ص 133 و 134، کتابفروشى لطفى، تهران، چاپ اول، 1404ق.
[4]. المیزان فى تفسیر القرآن، ج 17، ص 209.
[5]. ر.ک: نمایههای «مخلصین و نحوه مبارزه آنها با شیطان»، سؤال 12730؛ «توانایى شیطان و جن»، سؤال 138؛ «پیامبران و شیطان»، سؤال 4100.
[6]. تفسیر نمونه، ج 19، ص 294.