عفو و گذشت در فرهنگ دینی، گاه در ارتباط با تعامل افراد جامعه با یکدیگر بوده که گذشت مردم از اشتباهات دیگران از اساسی‌ترین اصول دین اسلام، و از اوصاف پسندیده در حوزه اخلاق اسلامی می‌باشد. و گاه این واژه در ارتباط با عفو الهی نسبت به گناهکاران در دنیا و آخرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در حوزه اخلاق اجتماعی، گرچه گذشت نسبت به رفتارهای ناپسند دیگران بسیار توصیه شده و برای افرادی که از دیگران گذشت می‌کنند، پاداش بزرگی در نظر گرفته شده است، لکن این گذشت تنها زمانی  مفید است که طرف مقابل نیز به ابتدایی‌ترین تعهدات اخلاقی و اجتماعی پایبند باشد، و چشم‌پوشی از خطای خود را نشانی از ناتوانی طرف مقابل تلقی نکرده، مغرورتر نشده و دامنه اشتباهات خود را گسترش ندهد که در این‌گونه موارد با توجه به اینکه گذشت از چنین افرادی موجب آسیب بیشتری به جامعه اسلامی می‌شود ؛ اسلام دستور داده تا با متجاوزان مانند خودشان برخورد شود: «فَمَنِ اعْتَدى‏ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى‏ عَلَيْكُم».

اما بخشش گنه‌‌کاران، از سوی پروردگار مهربان، لازمه‌ی رحمت پروردگار و فیض دایم اوست که هیچ‌گاه متوقف نخواهد شد، اما تجلی‌گاه آن در روز قیامت خواهد بود.

عفو الاهى در قیامت شامل افرادى می‌شود كه تا حدودی شايستگى آن‌را دارند و آنان مؤمنانى هستند كه کوتاهی‌ها و گناهانی داشتند که اگر مشمول عفو شوند به بهشتیان پیوسته و در غیر این صورت، روانه دوزخ خواهند شد، اما باز هم جهنم جايگاه ابدی‌شان نخواهد بود و بعد از مدتی مشمول عفو خدا خواهند شد و تنها افرادی که کوچکترین شایستگی برای برخورداری از عفو الهی را نداشتند، در دوزخ به صورت جاودان خواهند ماند.

در همین راستاست که قرآن کریم، پاک‌شدن انسان‌ها از همه‌ی گناهان را ممکن دانسته و ناامیدی از رحمت خدا را گناه اعلام فرموده و همگان را دعوت کرده تا از این امتیاز بی‌نظیر بهره‌مند شوند.