دعاء در لغت به معنای خواندن و یا درخواست است که می‌تواند در دعوت مردم به سوی خداوند و کار خیر و حتی در غیر ارتباط‌های معنوی نیز مورد استفاده قرار گیرد، اما در آموزه‌های دینی، دعا و نيايش، عبادتی معنوی، ارتباط مخلوق با آفرینده و از سرمايه‌هاى بسيار ارزنده و از حقايق مسلّم اسلام و قرآن است و استفاده صحيح از آن، روح و جسم انسان‌ها را پرورش می‌دهد. در متون دینی ما دعا، عبادت و حتی مغز آن معرفی شده است و از این رو آن را «قرآن صاعد» می‌خوانند. اگر در احکام عملی اسلام دقت شود، می­بینیم که اکثر آنها مشتمل بر دعاهای فراوانی است. خداوند در قرآن بارها انسان را به دعا کردن فرا می­خواند؛ مانند: «مرا بخوانید تا خواسته شما را بر آورده سازم». یا این‌که می­فرماید: «اگر بندگانم از من بخواهند من به آنها نزدیک هستم و به دعای دعا کننده پاسخ می­دهم هنگامی که مرا صدا کند».

دعا کردن همیشه بدین معنا نیست که از خدا چیزی بخواهیم، بلکه گاه دعا یعنی از خدا خود او را خواستن بوده و این والاترین و با شکوه‌ترین مرتبه‌ی دعا است.

دعا آداب و شرایطی دارد که یکی از آنها این است که دعا کننده حقيقتاً دعا كند؛ یعنی قلبش با زبانش موافق باشد؛ چون دعاى حقيقى آن دعایى است كه قبل از زبان سر، زبان قلب و فطرت كه دروغ در كارش نيست، آن‌را بخواهد؛ لذا دعا و درخواست فطرى از خداى سبحان، هرگز از اجابت تخلف ندارد، و اگر دعایى مستجاب نمی‌شود و به هدف اجابت نمی‌رسد، يكى از دو چيز را ندارد. اول؛ اين‌كه دعا دعاى واقعى نيست. دوم؛ اين است كه دعا، دعاى واقعى است، اما در دعا خدا را نمی‌خواند، به اين معنا كه به زبان از خدا مسئلت می‌کند، ولى در دل همه‌ی اميدش به اسباب عادى يا امور خیالی است.

استجابت دعا نیز در روایات اینگونه تفسیر شده که یا دقیقاً همان چیزی که خواسته شده برآورده می‌شود و یا خدا چیز بهتر از آن را در همین دنیا به او داده و یا در آخرت، پاداش  بزرگی بابت دعاکردن به او هدیه خواهد داد.