1682
عُرف دارای معانی گوناگونی میباشد، مانند:
الف) امر پسندیده،
ب) معرفت و شناسایی.
ج) عادات موجود در یک جامعه.
عرف در اصطلاح فقها به "عادات رفتاری و دیدگاه ذهنی مردم" گفته میشود؛ اما تعیین حد و مرز و سعه و ضیق دایرۀ آن به نحوۀ استعمال و مورد آن بستگی دارد؛ چون عرف به حسب نحوه و مورد استعمالش معانی مختلف دارد. گاه منظور از عرف، روش عملکردی «همهی مردم» و «عقلا» است. و گاهی منظور از عرف، عملکرد «عده و گروه خاصی از مردم» است و این نیز به حسب موارد کاربرد، متفاوت است؛ مثلا گاهی منظور زبان و نژاد خاص است. و آن در جایی است که نظر به معنای لفظ خاصی باشد، مثلا بخواهند بدانند لفظ "غناء" به چه معنا است، در اینجا به زبان عربی رجوع میشود. بعضاً مذهب و کیش خاصی در نظر است؛ مانند اینکه میگویند نظر عرف در مورد موالات در نماز، چیست؟ در اينجا روشن است که منظور از عرف، جامعۀ مسلمانان است؛ چون کفار پیوندی با نماز ندارند.
راه تشخیص عرف نیز متفاوت خواهد بود؛ راه تشخیص عرف عقلا، عبارت است از: به دست آوردن «نوعی از عادات رفتاری و دیدگاه ذهنی تمام مردم که از منشأ عقلائی برخوردار باشد»، و تشخیص عرف متشرعه نیز به معنای شناسایی «عادات رفتاری و دیدگاه ذهنی مردم که از ایمان مذهبی آنان برخاسته است» میباشد، و به همینگونه بقیۀ عرفهای خاص.
بدین جهت اینگونه نیست که هر فردی به راحتی بتواند به طور دقیق عُرف را بشناسد، بلکه در بسیاری از موارد نیاز به کارشناسی و دقت است.