علم و دانش یکی از واژه‌های کلیدی قرآن و تعالیم دین اسلام است و خداوند بارها دانش خود را به رخ جهانیان کشیده و از آنان نیز می‌خواهد که به کسب دانش بپردازند زیرا او هیچ‌گاه دانایان  و نادانان را در یک طراز قرار نمی‌دهد: «هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون».

خداوند در قرآن کریم در ارتباط با اهمیت کسب دانش و نشر آن تا اندازه‌ای اهمیت می‌دهد که دستور می‌دهد تا همه‌ی مؤمنان عازم صحنه‌های جهاد نشوند، بلكه گروهى از آنان در مدینه بمانند و تعاليم دينى را ياد بگيرند، زمانی که مجاهدان از میدان‌های نبرد به سوى آنان بازگشتند، آموخته‌‏هاى خویش را به آنان تعلیم دهند.

رسول خدا(ص) در تشویق مسلمانان به تحصیل علم و دانش فرمود: «اطْلُبُوا الْعِلْمَ‏ وَ لَوْ بِالصِّينِ فَإِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِم‏»؛ علم و دانش را جست‌وجو کنید، اگر چه در چین(دورترین نقطه شناخته شده عالم در آن زمان) باشد؛ چراکه دست‌یابی به دانش بر هر مسلمانی واجب است.

در آموزه‌های که از ائمه(ع) به ما رسیده نیز، مؤمنان و مسلمانان را به دریافت علم و دانش و حکمت، به طور خاص و مطلق دانش به طور عام تشویق و ترغیب می‌کند. اهمیت تحصیل و تعلیم دانش در فرهنگ اسلامی دارای چنان اهمیتی است که از آن تعبیر به نور شده است:

«الْعِلْمُ‏ نُورٌ يَقْذِفُهُ اللَّهُ فِي قَلْبِ مَنْ يَشَاء»؛ علم، نوری است که خدا آن‌را در دل هرکس می‌‌خواهد می‌اندازد.

گفتنی است گرچه مهم‌ترین دانش، دانشی است که با استفاده از آن، سرنوشت نیکی در زندگی جاویدان او رقم بخورد، اما با توجه به جامعیت دین اسلام، و توجه آن به تمام نیازهای زندگی، منظور از علم و دانش در این فرهنگ، هر دانشی است که نیازهای مادی و معنوی انسان را برآورده کند و در پرتو آن علم و دانش بشر به سعادت دنيوى و اخروى خود برسد.