يكى از مفاهيمی كه از نگاه ارزشی در قرآن كريم و آموزه‌‌های دینی به صورت وسيعى انعکاس يافته، مفهوم «هجرت» است. قرآن كريم در موارد بسیاری و با تعابیر گوناگون از هجرت سخن به ميان آورده است. هم‌چنین در روایات فراوانی به مسئله هجرت پرداخته شده است؛ مانند این‌که هرکس در حال هجرت برای خدا از دنیا برود، روز رستاخیز با اصحاب بدر محشور خواهد شد. و یا با هجرت خود برای فرزندانتان بزرگی و عظمت به ارث بگذارید. معناى هجرت این است که هر كس در راه خدا، يعنى به جهت کسب خشنودى خدا مهاجرت كند، و به اين منظور از خانه و كاشانه‌‏اش چشم بپوشد تا از نظر اعتقادى و عملى بتواند بهتر پاى‌بند به دين خدا باشد، خواهد ديد كه در زمين، نقاط بسيارى براى زندگى وجود دارد. به عبارت دیگر هر نقطه‏‌اى را كه موانع نمى‌‏گذارد او در آن نقطه دين خدا را اقامه كند، می‌تواند با مهاجرت به نقطه‌‏اى ديگر که فضای دینی بهتری بر آن حاکم است، این موانع را پشت سر بگذارد. هر چند با شنیدن کلمه «هجرت»، ابتدا هجرت مکانی به ذهن می‌آید، اما در نگاهی دیگر پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «مهاجر حقیقی کسی است که از گناه مهاجرت کند». این سخن پیامبر(ص) برگرفته از سخن پروردگار خطاب به حضرتشان است که می‌فرماید: «وَالرُّجْزَ فَاهْجُر». در همین راستاست که اهل عرفان، بحث «هجرت از نفس» و نیز «اسفار اربعه» را مطرح کرده‌اند که منظور از نفس در این‌جا، همان مرتبه طبیعت و خواهش‌های مادی است و به عبارت دیگر: هرکه از طبیعت به ماورای آن روی آورد، در حقیقت از نفس خود مهاجرت نموده است.