Ətraflı axtarış
Baxanların
5867
İnternetə qoyma tarixi: 2012/02/18
Sualın xülasəsi
Həmin ayədə buyurulur: ... إِذا مَا اتَّقَوْا وَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنین Bu ayədə təqva kəlməsinin təkrar olunmasının səbəbi nədir?
Sual
Bir ayədə buyurulur:
إِذا مَا اتَّقَوْا وَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ
“O zaman ki, onlar təqvalı olar, iman gətirər və saleh əməl edərlər; sonra təqvalı olub iman gətirsərər, sonra təqvalı olub ehsan edərlər... Allah ehsan sahiblərini sevir.” Bu ayədə təqvanın təkrarlanmasının mənası nədir?
Qısa cavab

Sualda qeyd olunan ayədə təqvanın təkrar olunması ilə əlaqədar müfəssirlər müxtəlif nəzərlər vermişlər. Bəziləri onu təkid kimi məna etmişlər. Çünki təqva, iman və əməli saleh mövzusunun əhəmiyyəti onların barəsində ciddi və təkrar şəkildə təkid olunmasını tələb edir.

Bəziləri demişlər ki, onun təkrar və təkid olunması bu mərhələlərin eyni zamanda həqiqi təqva ilə yanaşı olmasının lüzumunu çatdırır. Yəni bu mərhələlərdə heç bir qeyri-dini məqsəd olmamalıdır.

Bəziləri də inanırlar ki, birinci gələn təqvadan məqsəd insanın şərabdan çəkinməsi, ikinci təqvadan məqsəd şərabı tərk etməklə əlaqədar insanın qəti qərarda olması, sabit qədəm dayanması, üçüncü təqvadan məqsəd isə bütün günahları tərk edib yaxşı əməlləri əncam verməsidir.

Ətreaflı cavab

Bu ayədə təqva kəlməsinin təkrar olunması ilə əlaqədar müfəssirlər müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürmüşlər. Onların bəziləri bunu təkid kimi izah etmişlər. Çünki təqva, iman və saleh əməlin mövzusunun əhəmiyyəti onların barəsində çox ciddi şəkildə və təkrarla təkid edilməsini tələb edir. Amma bəziləri də inanır ki, bu üç cümlədən hər biri bir həqiqəti çatdırmaq istəyir ki, burada onların bəzilərinə işarə edirik:

1. Birinci dəfə gələn təqva dedikdə məqsəd insanın daxilindəki məsuliyyət hissindən, yəni din barəsində tədqiqat aparmaq, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in möcüzəsini araşdırmaq, haqq barəsində axtarış aparmaqdan ibarətdir. Onun da nəticəsi iman və saleh əməl olur. Başqa sözlə, insanın vücudunda təqvanın birinci mərhələsi olmayınca haqq barədə axtarış və tədqiq fikrinə düşmür. Buna əsasən, birinci dəfə təqvadan söz açılan zaman onun bu mərhələsinə işarə edilir. Bunun da ayənin əvvəlində deyilən لَیسَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ... “İman gətirib saleh əməllər edənlər üçün günah deyildir” cümləsi ilə heç bir ziddiyyəti yoxdur. Çünki ayənin əvvəlindəki iman zahirdə təslim olmaq mənasına götürülə bilər, lakin təqvadan sonra yaranan iman həqiqi imandır.

İkinci dəfə ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا  deyə təqvadan söhbət açılan zaman elə bir təqvaya işarə edilir ki, insanın ruhunun daxilinə, ənginliklərinə nüfuz etmiş, onun təsirləri daha dərinləşmiş olsun. O imanın nəticəsi sabit və qərarlaşmış iman olur ki, əməli saleh də onun bir qismi sayılır. Buna görə də ikinci cümlədə iman zikr olunduqda saleh əməldən söz açılmır; əksinə bu iman ruha o qədər nüfuz etmiş və sabit olmuşdur ki, onun ardınca saleh əməlin zikrinə ehtiyac duyulmur. Üçüncü mərhələdə də təqvadan söhbət açılan zaman məqsəd özünün ən yüksək mərhələsinə çatan təqvadır. Belə ki, bu mərhələdə insan özünün şəri vəzifələrini yerinə yetirməkdən əlavə başqalarını da ehsana, yaxşı işlərə, hətta vacib qisimlərdən olmayan işləri yerinə yetirməyə dəvət edir.

Bir sözlə, bu ayədə üç dəfə təkrar olunan təqvadan hər biri məsuliyyət hissi və pəhrizkarlığın bir mərhələsinə işarə edir: ibtidai, orta və yüksək mərhələsi. Bunların hər birinin özü üçün ayədə şahid də vardır ki, onlara istinad etməklə əsl məfhumun nədən ibarət olduğunu başa düşmək olar.[1]

2. Bu kəlmənin üç dəfə təkrarı olunması və Allah-taalanın onunla imanın, əməli salehin və ehsanın üç mərhələsinə qeyd vurmasının səbəbi bu mərhələlərin həqiqi təqva ilə yanaşı olmasının lüzumudur. Həm da bunu çatdırır ki, bu mərhələlərdə heç bir qeyri-dini məqsəd olmamalıdır.

Deməli, لَیسَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جُناحٌ فِیما طَعِمُوا ... “iman gətirib saleh əməllər görənlər üçün yedikləri şeylərdə günah yoxdur” ayəsinin mənası budur ki, iman gətirib saleh əməllər edən insanlar üçün iman gətirməzdən əvvəl gördükləri haram əməllər barəsində günah yoxdur. Bu şərtlə ki, iman və saleh əməl həyatlarının bütün sahələrinə hakim olsun, vacib əməlləri yerinə yetirib, haramlardan çəkinsinlər. Belə fəzilətlərə malik olmaqla bunların haram edilməsini göstərən ayə nazil olmazdan qabaq, bəzi haramlardan məlumatsız olduqlarına görə, yaxud ayənin mənasını başa düşmədiklərinə görə şeytan əməli olan bu çirkin işlərdən birini görən insanlar üçün günah yoxdur. Çünki Allah-taala onların keçmiş günahlarını güzəştdə gedir və bağışlayır.[2]

3. Birinci təqvadan məqsəd haramlığı bəyan olunduqdan sonra şərab içməkdən çəkinmək, ikinci təqvadan məqsəd şərabın tərk olunmasına dair qəti iradədə və sabit qədəm olmaq, üçüncü təqvadan məqsəd isə bütün günah işləri tərk edib yaxşı işləri əncam verməkdir.[3]



[1] Məkarim Şirazi, Nasir, "Təfsiri nümunə", 5-ci cild, səh. 78-79, “Darul-kutubil-islamiyyə”, Tehran

[2] Təbatəbai, Seyid Məhəmməd Hüseyn, “Əl-mizan fi təfsiril-Quran”, 6-cı cild, səh. 12, “İslamı nəşriyyat”ın dəftərxanası, 1417-ci il

[3] Təbərsi, “Məcməul-bəyan fi təfsiril-Quran”, 3-cü cild, səh. 372, “Nasir Xosrov” nəşriyyatı, Tehran, 1372-ci il

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Nəsnasın keyfiyyəti və varlığı necədir?
    6148 Hədis elmləri 2015/05/04
    Nəsnas müxtəlif formalarda təsvir olunub. Bəzi rəvayətlərə əsasən həzrəti Adəmin (ə) yaradılışından öncə olublar. Əlbəttə digər rəvayətlərə əsasən insanlardan bir dəstəsi mənəvi saflıqdan uzaq olmağa, heyvani hisslərinin güclü olmasına və bir çox günahları törətdiklərinə görə nəsnasın nümunələrindən hesab ediliblər. ...
  • Qurani- Kərimin hansı surəsində peyğəmbərin gecə namazı qılmasına hökm edilmişdir?
    7943 Təfsir 2011/10/31
    Peyğəmbərə gecə namazının əmr edilməsi Quranın bir neçə yerində bəyan edilmişdir. O cümlədən Allah Quranın Muzəmmil surəsində peyğəmbərə buyurur: “Gecəni qısa bir hissədən savayı ayaqa qalx.[1] Baxmayaraq ki, bu surədə müraciət olunan peyğəmbərdir (s), amma surənin davamından anlaşılır ki, möminlər də peyğəmbərin (s) bu proqramında birlikdə olmuşlar. İndi ...
  • Ata və ananın əmr və qadağalarının bir- birinin qarşısında olduğu zaman, övladın vəzifəsi nədir?
    13996 Əməli əxlaq 2011/04/13
    Quranda tövhid və şirki qadağan edəndən sonra əmr olunan ilahi vaciblərin ən böyüyü, valideynlərə hötmət və onları əzizləməkdir. Onların hər birinin bir- birinə zid əmr və qadağaları olan və övladın onların hər ikisinin istəkləri yerinə yetirə bilmədiyi yerlərin hökmü barəsində, deməliyik ki,bu barədə bizim iki cür rəvayətlərimiz var. rəvayətlərin bəzisində ...
  • Həqiqi mənəviyyata meyillilik nə deməkdir?
    8892 Əməli əxlaq 2010/10/03
    Çox vaxt mənəviyyat və imana meyilli şəxslərin məsləki duyğulu və həssasdır. Yəni ata- ana, mühitə tabe olma bəzi hadisələri məsələn Allah övliyalarının kəramətlərini görmək və camaat namazı, həcc, əzadarlıq və bayramları müşahidə etməklə onların hissiyyatlarının cuşa gəlməsinin təsiri altına düşməklə, mənəvuyyata meyl edib və dinə və onun əməllərinə əməl etməyə ...
  • Bu ayə hansı mənadadır: “(Allah) dilədiyini zəlalətə salar, dilədiyini isə doğru yola yönəldər.”?
    8403 Qədim kəlam 2011/08/23
       Kəlamelmindəisbatolunubki, insanözişlərindəixtiyarsahibidirvəQurandanöyrəndiklərimizdə
  • Şəhidi Əvvəlin həyatını qısa şəkildə bəyan edin.
    7788 تاريخ بزرگان 2012/03/14
    Şəhidi Əvvəl (birinci şəhid) adı ilə tanınan Məhəmməd ibni Məkki Amili Cəzini (rəhmətullahi əleyh) 734-cü hicri qəməri ilində Livanın Cəbəl-Amil məntəqəsində yerləşən Cəzin adlı yerdə dünyaya gəlmişdir. Atası dövrünün alimlərindən biri idi. Şəhidi Əvvəl dərslərindən bir hissəsini öz vətənində öyrənmiş və əlavə elm öyrənmək üçün sair islam ...
  • " السلام علیک یا حجة الله لا تخفی" "Əssəlamu ələykə ya höccətəllahi la təxfa" cümləsindən məqsəd nədir?
    6758 Qədim kəlam 2012/02/07
    "Əssəlamu ələykə ya höccətəllahi la təxfa",«السلام علیک یا حجة الله لا تخفی» İmam Zamanın (ə.c.) ziyarətlərindən birinin bir fəqərəsidir ki, dua və hədis kitablarında gəlibdir.[1] Onun mənası barədə iki ehtimal vermək olar:
  • Digərlərinə nahaq təkfir (küfrdə təqsirləndirmə) və lənətin təsiri və şərii hökmü nədir?
    5650 Əməli əxlaq 2012/02/15
    Bizim dini təlimlərdə, digərlərinə nahaq təkfir nisbəti və lənətləməkdən çəkindirməkdən əlavə, İslam dini heç kəsə belə bir icazəni verməyibdir. Din rəhbərlərimizdən də rəvayətlərimiz var ki, deyir: Əgər bir şəxs, lənətə layiq olmayan şəxsi lənətləsə, bu lənət, lənət edən insanın özünə qayıdır. ...
  • Heyz quslunun fəlsəfəsi nədir?
    9214 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2012/04/17
    İslamın bütün hökm və qanunları, camaatın maddi və mənəvi məsləhət və mənfəətlərini qorumaq üçün, və heç bir başqa hədəfin burada rolu yoxdur. Allah bu hökmlərlə, həm mənəvi paklıq həm də cismi paklğın camaat üçün yaranmasını istəyir. Əslində quslun, o cümlədən heyz quslunun hikməti, zahiri və ...
  • Kilsədə namaz qılıb, Allaha ibadət etmək olarmı?
    10319 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/05/19
    Kilsəyə daxil olmağın eybi yoxdur. Əks halda əgər bir müsəlman şəxsin oraya daxil olması kilsəyə meylin artmasına səbəb olarsa yaxud müsəlman oraya getməklə onun etiqadı sarsılarsa və yoldan kənara çıxmaqa səbəb olarsa, ağıl və şəriət hökm verir ki, müsəlman məscidə meylin azalmasına səbəb olacaq hərəkətlər etməsin. Həmçinin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164005 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    160168 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118966 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112220 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    106940 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92856 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54353 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    50583 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45245 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44727 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...