Ətraflı axtarış
Baxanların
8357
İnternetə qoyma tarixi: 2010/09/29
Sualın xülasəsi
Үсулиддиндә әдаләтдән мәгсәд нәдир?
Sual
Үсулиддиндә әдаләтдән мәгсәд нәдир?
Qısa cavab

Кәлам елминдә әдаләт бәһси ҝениш мәнада арашдырылыр вә тәриф олунур. Амма, алимләр арасында (хүсусилә, имамијјә илә мөтәзилә) әдаләт бәһсиндә ән чох ихтилафлы мәсәлә һәр бир шәхсә мүкафат вә ҹәза верилмәсиндә онун һаггынын нәзәрә алынмасы зәрурәтидир.

Әшаирә мәзһәбиндән оланлар әдаләт бәһсиндә бу нәзәријјәни верирләр ки, Аллаһ-тааладан баш верән бүтүн әмәлләр ејни илә әдаләтдир. Белә ки, һәтта фәрз етсәк ки, Аллаһ-таала бүтүн пејғәмбәрләри вә өвлијалары ҹәһәннәмә вә бүтүн мүшрик, мүнафиг вә кафирләри ҹәннәтә апараҹаг Аллаһ-тааланын бу әмәли әдаләтин ејнидир.

Әдлијјәчиләр исә јахшы вә писин әгли вә зати ҹәһәтдән фәргли олмасыны вә Аллаһ-тааланы сырф вә мүтләг хејир вә камал олмасы мәсәләсинә мөтәгиддирләр. Белә ки, Аллаһ-тааладан гәбиһ вә зүлм кими ишләрин баш вермәси гејри-мүмкүндүр вә Аллаһ-таала тәрәфиндән јахшы әмәлләрин, о ҹүмләдән, әдаләтин горунмасы зәрури вә лазымдыр.

Ətreaflı cavab

“Әдл” лүғәтдә орта сәвијјәли, ифрат вә тәфритдән узаг олмаға дејилир. Әҝәр әрәб дилиндә “ән” бағлајыҹысы илә ишләнәрсә, инсираф вә гајытмаг мәнасыны чатдырыр. Бу сөз, мисл вә өлчү мәнасында да ишләнир. Бәзән, әвәз, ҹанишин вә фидјә мәнасында да олур.[1] Амма кәлам теолоҝија елминдә әдл сөзү ашағыдакы мүхтәлиф мәналарда ишләнир:

1.Әдл (әдаләт) бәрабәрчилик вә ајры-сечкилијин мүгабилиндә ишләнир; әҝәр һаглар бәрабәр олса, бу мәнада әдаләтә ријаәт олунмаға дејилир.

2. Әдл, јәни, бөјүк ҝүнаһлардан узаг олмаг вә фитнә-фәсада дүшмәмәк; Әлбәттә, әдлин бу мәнасы ән чох фигһ елминдә ишләнир. Бунунла јанашы, имамәт вә фәгиһин вилајәти бәһсиндә дә о мәнада ишләнир.

3. Әдл әхлаг мәнасында башгаларынын һүгугларынын горунмасына дејилир вә башгаларына зүлм вә тәҹавүзүн мүгабилиндә ишләнир.

4. Әдл иҹтимаи мәнасында ҹәмијјәтдә бәрабәр сәвијјәдә әдаләтин иҹра олунмасына вә ҹәмијјәтин һәр бир үзвүнүн тәрбијә, мәдәнијјәт, елм, игтисади вә рифаһ ҹәһәтиндән өз һагларындан истифадә едә билмәсинә дејилир.

5. Әдл (әдаләт) - јәни, һәр бир шејин өз мүнасиб јериндә гәрар тутмасына дејилир. Бу мәгсәдлә ки, мүәјјән бир һәдәфә сары јөнәлмиш о шеј диҝәр ишләрлә мүгајисәдә варлыг әләминдә ән ҝөзәл вә бәјәнилмиш нәзмдә гәрар тутмуш олсун. Бу мәна бүтүн варлыг аләминә бағлы олдуғуна ҝөрә ән чох фәлсәфи мәнада ишләнир.

6. Әдл, гәзавәт, шәриәт, һесаб-китаб, мүкафат вә ја ҹәза заманы һәр кәсин һаггына риајәт етмәк вә һәмчинин бу мәна һагсыз шәкилдә әмәк һаггынын азалдылмасы, ҝүнаһын мүгабилиндә һәддән артыг ҹәза вермәклә олан зүлмүн мүгабилиндә ишләнир.

Гуран-Кәримдә әдаләт кәлмәси,[2] лүғәт вә дини терминолоҝијада мүхтәлиф мәналарда ишләнмишдир. Амма ән чох Аллаһ-тааладан дүнја вә Ахирәтдә ҹәза вә мүкафат вермәк мәгамында зүлмүн инкар олунмасы мәнасында ишләниб.

Бәзи ајәләрдә пејғәмбәрләрин ҝөндәрилмәсиндән һәдәфин әдаләт олмасы, инсанларын бир-биринин һүгугларына ријаәт етмәси, башгасынын һаггына тәҹавүз олунмамасы вә мүһакимә заманы әдаләтлә гәзавәт етмәјә дәвәт етмәләри бәјан олунур. Бундан әлавә, јерин вә ҝөјләрин дә әдаләт вә мүәјјән таразлыг үзрә јаранмасына ишарә олунур.

Бүтүн бу мәналар ичәрисиндә илаһи әдаләт јәни, саваб вә ҹәза мәгамында Аллаһ-тааланын әдаләти бәһси даһа чох арашдырылмыш вә бәһс олунмушдур. Әшаирә (Әбул-Һәсән Әшәринин тәрәфдарлары) мөтәгиддирләр ки, Аллаһ-таалаја һеч бир шеј ваҹиб вә зәрури дејил, Аллаһ-таалаја нәјинсә ваҹиб вә зәрури олмасыны тәсәввүр етмәк бир нөв Ону мәһдудлашдырмаг мәнасындадыр. Һалбуки, һеч бир варлыг вә бәндә Аллаһ-тааланын гүдрәтини мәһдудлашдырыб Она тәклиф тәјин едә вә Онун пак зати ирадәсини вә фәалијјәтини мәһдудлашдыра билмәз. О сәбәбдән бу сөзү дә демәк олмаз ки, Аллаһ-таала үчүн әдаләтә риајәт ваҹиб, зүлм вә хошаҝәлмәз ишләр исә гадағандыр. Бәлкә дә, Аллаһ-таала һәр нә едирсә, мәсәлән, әҝәр мөминләрин һамысыны ҹәһәннәмә, бүтүн кафирләри вә мүнафигләри беһиштә јолласа, буна имкан вар вә Аллаһ-тааланын бу әмәли әдаләтин ејнидир.

Бу дәстәнин сәһвләринин мәншәји мөтәзилә алимләринин Аллаһ-тааланын әдаләтинин зәрурәти һаггында ачыгламаларындан ирәли ҝәлир. Чүнки, мөтәзилә фиргәси (Васил ибн Әтанын тәрфдарлары) әгли вә зати јахшы вә пис ишләр ганунуна әсасланараг дүнја вә ахирәтдә Аллаһ-тааланын әдаләтә риајәт етмәсини ваҹиб билир вә бу фикрин изаһында Аллаһ-таала үчүн вәзифә тәјин едир вә бир нөв Аллаһын гүдрәтини мәһдудлашдырырлар.

Бу арада имамијјә (он ики Имам (әлејһиссалам) тәрәфдарлары) мөтәгддирләр ки, јахшы вә пис әмәлләрин әгли вә зати ҹәһәтдән мәлум олмасы ганунуна вә Аллаһ-тааланын затән камал тәләбләринә ујғун олараг Ондан бәзи ишләрин, о ҹүмләдән, хилаф вәдә вермәк, јалан, зүлм вә саир кими бәјәнилмәз ишләрин баш вермәси гејри-мүмкүндүр. Беләликлә, Аллаһ-тааладан бәјәнилмәз ишләрин баш вермәсинин гејри-мүмкүн олмасы исбат олдугдан сонра мәлум олур ки, Аллаһ-тааланын бүтүн ишләри ејни илә әдаләт вә јахшыдыр. Беләликлә, Аллаһ-тааланын Гуранда вердији вәдәләр вә вәдәнин хилафына әмәл етмәклијин гејри-мүмкүн олдуғуну нәзәрә алараг дејә биләрик ки, Аллаһ-таала һеч вахт кафирләри, мүнафигләри вә мүшрикләри, бу етигадла дүнјадан ҝедәрләрсә, беһиштә гојмаз вә әксинә, пејғәмбәрләри вә өвлијалары да ҹәһәннәмә апармаз.

Башга сөзлә десәк, Аллаһ-таала тәрәфиндән әдаләтә риајәт етмәк, садиглик вә әһдә вәфа етмәк зәруридир. Диҝәр тәрәфдән исә бәјәнилмәз ишләрин Аллаһ-таала тәрәфиндән баш вермәси гејри-мүмкүндүр. Әдаләтин Аллаһ үчүн “ваҹиб”, зүлмүн исә “һарам” олмасы ифадәсини демәк дүзҝүн дејилдир. Бу мәсәләдә “ваҹиб” сөзү фәлсәфи ваҹибдир, јәни, онун зиддинин Аллаһ-тааладан баш вермәсинин гејри-мүмкүнлүјүнү билдирир. Бизим дүшүндүјүмүз кими шәри һөкм вә лазым кими нәзәрдә тутулмур. Бу ҹәһәтдән, бу мәсәләдә әглин ролу Аллаһ-таала һаггында һөкм вермәк јох, бәлкә дә әсл һәгигәтин үстүндән пәрдә ҝөтүрүб ачыгламагдыр. Әгл мүәјјән едир ки, Аллаһ-таала гәти олараг адилдир. Дүнја вә ахирәтдә һеч кимә зүлм етмәјиб вә етмәз. Амма әглин Аллаһ-таала үчүн тәклиф тәјин етмәси вә гүдрәтини мәһдудлашдырмасы гејри-мүмкүндүр.

Бу ихтилафлы мәсәләнин ардынҹа Имамијјә вә Мөтәзилә мәзһәбләри әдлијјәчиләр үнваны илә таныныр вә онлар Аллаһ-тааланын адил олмасы мәсәләсини динин әсасларындан бири кими гејд етмишләр. Һалбуки, әшаирә фиргәси динин әсасларыны јалныз төвһид, пејғәмбәрлик вә гијамәт гәрар вермишләр. Әлбәттә, мөтәзиә илә шиәләр арасында да әдаләт һаггында чох фәргләр вар вә белә демәк олар ки, шиә мөтәзиләнин ифратындан вә әшаирәнин тәфритиндән узагдыр.

Гејд етмәк лазымдыр ки, әдаләтин бу мәнасынын фигһ вә кәлам елмиләриндә бәзи хүсусијјәтләри вар ки, онлара гыса ишарә едирик:

а) Јарадылыш аләминдә әдаләт;

Һәр бир мәхлуг әдаләтлә вә өз јериндә јаранмышдыр. Бу јаранмышларын үзвләри елә тәркиб тапмышдыр ки, бирликдә лазым олан камал мәрһәләсинә чатмаг габилијјәти вардыр. Башга тәрәфдән варлыг аләминдә һәр бир јаранмышын өзүнәмәхсус ролу вар вә бүтүн аләм онда олан варлыгларла бирликдә мүнәззәм вә мүәјјән нәзмлә әввәлҹәдән тәјин олунмуш һәдәф үзрә һәрәкәтдәдирләр.

б) Шәриәт аләминдә әдаләт;

Шәриәтдә әдаләтин ики әсасы вар;

1.Изаһ вермәздән әввәл әзаб вермәјин бәјәнилмәз олмасы; (губһ игаб била бәјан)[3] Аллаһ-таала һеч кими ҹәһаләт үзүндән јеринә јетирмәдији тәклифә ҝөрә ҹәзаландырмаз. Әлбәттә, ҹәһлдән мәгсәд ҹәһли-мүгәссир (јәни, истәсәјди мәсәләни өјрәнә биләрди, амма истәмәјиб вә ҹаһил галыб) јох, ҹәһли-гасирдир.(о кәс ки, мәсәләни вә тәклифини өјрәнмәк истәјиб, амма өјрәнмәјә һеч бир шәраит вә јол олмајыб) Бу ҹәһәтдән һәр кәс дин тәблиғатчысы илә үзләшмәсә вә башга јерә дә көчмәкдән өтрү һеч бир имканы олмаса, белә шәхс мүстәзәф (зәиф галмыш инсан) адланыр вә ҹаһилҹәсинә етдији әмәлләринә ҝөрә ҹәзаланмаз. Башга тәрәфдән, бәзән һәр һансы әмәл һаггында Аллаһ-тааладан хүсуси ҝөстәриш ҝәлмәсә белә әмәл иҹазә верилмиш әмәл кими гәбул олунур.

2. Гүдрәти олмајана тәклиф тәјин етмәк; (губһ тәклиф бима ла јутаг)[4] Аллаһ-таала гүдрәти олмајан инсан үчүн тәклиф тәјин етмәмиш вә үзрү оланлардан чәтинлик вә әзијјәтә дүшмәји ҝөтүрмүшдүр.[5] Һәр кәсдән гүдрәти чәрчивәсиндә тәклиф тәләб олунур вә әмәлләри дә анҹаг онун гүдрәтинә ујғун дәјәрләндирилир. Әҝәр јахшы олса мүкафаты, пис олса ҹәзасы вар.

ҹ) Гијамәтдә әдаләт;

Аллаһ-таала јухарыдакы гејд олунан шәраитә ујғун әдаләтлә һөкм едәҹәкдир.

д) Һөкмүн иҹрасында әдаләт;

Аллаһ-таала һәр һансы һөкмүн иҹрасында да әдаләтлидир. Јахшылара мүкафат, писләрә исә ҹәза верир. Диггәт олунмалы мәсәлә вар ки, мәсум Имамлардан (әлејһимуссалам) нәгл олунан дуаларда һәмишә Аллаһ-тааланын әдаләтиндән Она пәнаһ апарырлар. Гуран-Кәримдә дә әдаләт сифәти Аллаһын зүлмдән узаг олмасы кими гејд олунур. Бу әмәлин сирри дә будур ки, һеч вахт һеч кәс Аллаһ-таалаја ибадәт вә итаәтдә Она лајиг шәкилдә вәзифәсини јеринә јетирә билмәз. Һәмчинин, бәшәр она верилән илаһи немәт вә һәдијјәләрин шүкрүнү һеч вахт јеринә јетирә билмәз. Чүнки, әҝәр инсан мүәјјән мәнада шүкр етмәјә мүвәффәг олса да бу фүрсәтин өзү Аллаһ-таала тәрәфиндән олан бир немәтдир вә онун өзүнә дә бир шүкр лазымдыр. Башга тәрәфдән, бизим итаәт вә тәшәккүрүмүз дүнјада ихтијарымызда гојулан немәтләрә ҝөрәдир. Беләликлә, Ахирәт саваб вә немәтләри бүтүн бунлардан әлавә башга немәтләрдир. Јәни, Аллаһ-тааланын мәрһәмәти гәзәбинә мүгәддәм олдуғуна ҝөрә Аллаһ-таала мәрһәмәти өзү-өзүнә ваҹиб бујурмушдур.[6] Илаһи ганун будур ки, һәр бир итаәт вә ибадәтин мүгабилиндә икигат саваб вә мүкафат верир. Она ҝөрә дә мөминләрә јахшы әмәлләри мүгабилиндә нечә бәрабәр артыгламасы илә верилир.  Ҝүнаһкарларын ҝүнаһына ҝөрә исә мүхтәлиф бәһанәләрлә онларын ҹәзасындан азалдыр вә дүнја бәлалары,өлүм чәтинлији, гәбр вәһшәти вә шәфаәт васитәси илә ләјагәти олан ҝүнаһкарларын ҹәзаларыны јүнҝүлләшдирир, онлара ҝүнаһлары мигдарында ҹәза вермир.

Бу сәбәбдән, Аллаһ-таала саваб вә ҹәза заманы ән чох әдаләт јох бәлкә дә, фәзл, рәһмәт, еһсан, әфв вә бағышламаг әһлидир. Еһсан, фәзиләт, кәрәм вә сәхавәт  сифәтләри әхлаги ҹәһәтдән әдаләтдән үстүн мәгамдадыр. Нәтиҹәдә, Аллаһ-таала әдаләт чәрчивәсиндән даһа јухары рәфтар едир. Чүнки, һаким, мүтләг мөвла, сырф хејир вә ҝениш рәһмәт саһибидир.

Гејд етмәк јеринә дүшәр ки, һәртәрәфли илаһи әдаләтә мөтәгид олмаг инсанда чох мүсбәт елми, әмәли вә әгидәви тәсирләр гојур. Бу етигад инсанын пејғәмбәрлик, имамәт вә мәад бәһсләринин исбатында вә шәрит һөкмләрини әлә ҝәтирмәкдән өтрү истифадә олунан дәлилләрдә чох әзәмәтли рол ојнајыр. Мәсәлән, илаһи әдаләтә архајын олмагла зәиф вә өзүнү мүдафиә габилијјәти олмајан мөминләрин гәлбләриндә бир нөв Гијамәтдә бу зүлмүн ҹәзасынын вериләҹәјинә үмид бағлајыр. Һәмчинин, илаһи әдаләтин ҹәмијјәтдә рәваҹ тапмасы мөминләр үчүн бир нөв хејир вә салеһ әмәлләрин даһа чох јајылмасына вә башгаларырынын һүгугларынын горунмасына чалышмаларына сәбәб олур.

 

Әлавә мәлумат үчүн әдәбијјат;

1.     Субһани Ҹәфәр, Илаһијјат, ҹ.1.3; Бејнәлхалг ислам елмләри мәркәзи, икинҹи чап, 1409 һиҹ.гәмәри, сәһ.290-273, сәһ.310-301.

2.     Субһани Ҹәфәр, Милләтләр вә мәзһәбләр һаггында бәһсләр,ҹ.2, елми һөвзә мәркәзи, икинҹи чап, Гум, 1366, сәһ.329-334

3.     Шәһристани, Әбдул-Кәрим, Милләтләр вә мәзһәбләр, ҹ.1-2. Мисир, икинҹи чап, 1375 һиҹри гәмәри, сәһ.47.48

4.     Һәләби, Әби Сәлаһ, Тәгрибул-мәариф, Ислам нәшријјаты идарәси, 1363-ҹү ил шәмси, Гум, сәһ.71-88-92.

5.     Әләмул-һуда, Сејјид Мүртәза, Әз-Зәхирә, Ислам нәшријјаты идарәси, 1411 һиҹ.гәмәри, Гум, сәһ.211-255.

6.     Мүтәһһәри, Мүртәза, Илаһи әдаләт, онунҹу чап, 1357-ҹи шәмси или, сәһ.59-66

7.     Туси, Хаҹә Насирәддин, Кәшфул-мурад, Шәкури, дөрдүнҹү чап, 1373 ил, Гум, сәһ.356,367.

8.     Мисбаһ Јәзди, Мәһәммәд Тәги, Етигади дәрсләр, ҹ.1.2. Ислам тәблиғаты тәшкилаты, он икинҹи чап, 1376-ҹы ил шәмси или, Гум, сәһ.190,190 (дәрс 20)

9.     Мисбаһ Јәзди, Мәһәммәд Тәги, Гуранда әхлаг, ҹ.1, Имам Хумејни (рәһ_ адына тәһгигат вә тәлим мүәссисәси, Гум, сәһ.72.

10.  Сәиди Меһр, Мәһәммәд, Ислам кәламы тәлими, ҹ.1; икинҹи чап, 1381-ҹи шәмси или, Гум, сәһ.313-325



[1] Мисбаһул-Мунир,ҹ.1,2; сәһ.396, 397

[2] Кәшфул-ајат, әдл, гист, зәллам кәлмәләри

[3] “Дoғру јoл тутaн јaлныз өзүнə xeјир, һaгг јoлдaн aзaн дa aнҹaг өзүнə зəрəр eдəр. Һeч бир ҝүнaһкaр бaшгaсынын ҝүнaһыны дaшымaз. (Һəрə өз ҝүнaһынa ҹaвaбдeһдир). Биз, пeјғəмбəр ҝөндəрмəмиш (һeч бир үммəтə) əзaб вeрмəрик!” (Исра сурәси, 15)

[4] Бәгәрә сурәси, 233, 286; Әнам сурәси, 152; Әраф сурәси, 42; Мөминун сурәси, 62.

[5] Фәтһ сурәси, 17; Нур сурәси, 61; Һәҹҹ сурәси, 78; Төвбә сурәси, 91; Маидә сурәси, 6

[6] Әнам сурәси, 12 вә 54.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Müslim ibn Əqilin qızlarının adı nə idi?
    12706 تاريخ بزرگان 2011/05/31
    Cənab Müslim ibn Əqilin həyatı barəsində olan kitabların hamısını araşdırarkən, bu nəticə ələ gəlir ki, cənab Müslimin Atikə və Həmidə adında iki qızı olubdur. Atikə Kərbəla hadisəsində Aşura günü düşmən xeymələrə hücum edərkən şəhid olur. Amma Həmidə Kərbəla əsirləri karvanında olub və cənab Müslimin nəsli yalnız onun vasitəsi ilə davam ...
  • "Əssəlamu ələl- Hüseyn və əla Əli ibnil Hüseyn və..." «اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ...» salamında Əli ibnil Hüseyn kimdir?
    18257 تاريخ بزرگان 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, ziyarətnamə, təvəssül duası, pak İmamlara salavat və İmam Zeynəl- abidin və Əli Əkbər (ə)- dan qalan rəcəznamələrdən Əli ibnil Hüseynin o iki həzrətin müştərək adı olması istifadə olur, amma Aşura ziyarətinin zaman və məkan məsələsi ki, Aşura günü, Kərbəla məkanı və o gün öldürülənlərə işarə edir. Və həmçinin ...
  • Qurani- Kərimin hansı surəsində peyğəmbərin gecə namazı qılmasına hökm edilmişdir?
    8276 Təfsir 2011/10/31
    Peyğəmbərə gecə namazının əmr edilməsi Quranın bir neçə yerində bəyan edilmişdir. O cümlədən Allah Quranın Muzəmmil surəsində peyğəmbərə buyurur: “Gecəni qısa bir hissədən savayı ayaqa qalx.[1] Baxmayaraq ki, bu surədə müraciət olunan peyğəmbərdir (s), amma surənin davamından anlaşılır ki, möminlər də peyğəmbərin (s) bu proqramında birlikdə olmuşlar. İndi ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7748 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • Əhli- sünnənin baxışını nəzərə alaraq, şiə fiqhinin nəzərindən səfərdə namazı şikəstə qılmaq rüsxətdir yoxsa vacib?
    12497 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/16
    Yəqini olan məzələ budur ki, beş namaz əvvəlcə iki rəkət formasında qanuniləşibdir. Həmçinin heç bir şəkk yoxdur ki, həzərdə (vətəndə) olan namaza iki rükət əlavə olubdur. İndi müzakirə mövzusu budur ki, səfərdə olan namaza da iki rükət əlavə olub ya yox? Şiənin fəqihləri İmamlar (ə)- ...
  • Bizə salam verərək “əssəlamu əleykum” deyən qeyri-müsəlman şəxsə cavabımız necə olmalıdır?
    7788 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/09
    Dini təlimlərdə təkid olunan məsələlərdən biri də möminlərin bir-birinə salam verməsidir. Bu məsələ ilə əlaqədar bir neçə istisna halı vardır ki, onun nümunələrindən biri də qeyri-müsəlmana salam verməkdir. Fiqhi kitablarda qeyri-müsəlmana salam vermək məkruh (bəyənilməz iş) sayılır və buyurulur: “Kafirin salamının cavabında gərək qısa şəkildə (təkcə “əleykə” ...
  • Quran nəzərindən seçilmiş xalqın xüsusiyyətləri nədir?
    8112 Təfsir 2012/09/24
    Quranda “seçilmiş xalq” və onun xüsusiyyətləri ilə əlaqədar nazil olan ayələri araşdırarkən aşağıdakı məsələlər əldə olunur: 1. Qurani-kərim peyğəmbərlərin ümmətindən heç birini bütün cəhətlərdən ideal olan bir xalq (qövm və ümmət) kimi təqdim etməmiş, əksinə onların ümmətlərinin əksəriyyətini məzəmmət etmişdir. 2. Qurani-kərim yalnız ...
  • Doğru və aldadıcı sübhdən məqsəd nədir?
    6733 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/04/16
    Doğru və aldadıcı fəcr və ya sübhdən məqsəd fiqhdə və astronomiyada işlədilən terminlərdir. Onlardan məqsəd gecə və gündüzdə müəyyən vaxtları bildirməkdir. Yalançı yaxud aldadıcı sübh məşriq səmtində ağartı və işıqlanmanın əmələ gəlməsinə deyirlər. Bu vaxtda sübh namazın qılmaq olmaz. Doğru və ya sadiq fəcr və sübh çağı ...
  • Ümumiyyətlə tato haramdır?
    15938 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/04
    Həzrəti Ayətullah ul üzma Sistaninin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Özü- özlüyündə caizdir, icazə verilir. Həzrəti Ayətullah ul üzma Məkarim Şirazinin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Əgər bədən üçün xüsusi bir zərəri yoxdursa və əxlaqa zidd şəkillər onda olmasa icazə verilir. Hər halda dəstəmaz və ...
  • Nə üçün həzrət Məhəmmədin (s) dörd qadından çox arvad almasına icazəsi var idi?
    15385 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2011/06/21
    Peyğəmbərin (s) qadınlareının çox olması mövzusu daim insanlar üçün sual amili olmuşdur.Biz bu məqalədə gərək bəzi məsələlərə toxunmaqla müxatəbin zehnini bu kimi suallardan təmizləyək:1). Birincisi: "Dörd qadından artıq arvad almaq mövzusu haram olmazdan öncə Peyğəmbərimiz bu qadınla ailə qurmuşdu.2). Peyğəmbərimizin bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164804 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164285 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119876 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113911 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111044 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94210 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54915 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54575 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46296 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45900 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...