الکل‏ها به دو دسته کلى ‏تقسیم می‌شوند: یکى الکلى که از طریق صنایع نفت و پتروشیمى به ‏دست می‌آید و دیگری الکلى که از تقطیر بخارات شراب، حاصل‏ می‌شود. و چون اتانول از جمله الکله‌ای صنعتی است، مطالب مربوط به الکل صنعتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

الکل صنعتى از لحاظ ماهیت‏ شیمیایى هیچ‏ تفاوتى با الکل تخمیرى نداشته و هر دو از نوع الکل یک ظرفیتى با فرمول C2H5OH مى‏باشند، با این تفاوت که بر الکل صنعتى قطعا لفظ خمر صادق نیست. در حالى که الکل تخمیرى از آن‏ جهت که از تقطیر بخار خمر به دست آمده، احتمال آن می‌‏رود که ‏عنوان خمر بر آن صادق باشد.

مشهور فقیهان هر مایع مست کننده‏‌اى را نجس می‌‏دانند، حال آیا الکل صنعتى می‌‏تواند مصداقى از مایع مسکر بالاصالة باشد؟

طبق نظر مشهور فقیهان به نظر می‌‏رسد که الکل صنعتى را نمی‌‏توان مصداق «مسکر» دانست، هر چند ماده آن، عامل اصلى و مؤثر در مایعات مست کننده ‏است. و این نه برای آن است که به الکل صنعتى مواد سمى و بدبوکننده -مثل متانول- افزوده‌‏اند، بلکه بدین جهت که ‏غلظت الکل به قدرى بالا است که بر فرض که مواد افزودنى هم در آن‏ نباشد، باز هم نوشیدن آن به هر مقدار، باعث مسمومیت است؛ لذا عرفا به این ماده، مسکر اطلاق نمی‌‏کنند.[1]

نظر مراجع معظم تقلید در این‌باره، گویای همین مطلب است:

‏ امام خمینی(ره): الکل صنعتی که برای رنگ کردن درب و میز و صندلی و مانند اینها به کار می‌‌برند،[2] اگر انسان نداند از چیزی که[3] مست‌‌کننده و روان است درست کرده‌‌اند، پاک می‌باشد.[4]

آیت الله شبیری زنجانی: اگر انسان نداند که مست‌کننده است یا نه، پاک است.

آیت الله فاضل(ره): الکل سفید و طبی -که الکل خالص است و مصارف طبی دارد- پاک می‌باشد، مگر این‌که از شراب و فقاع گرفته شده باشد که در این صورت نجس است. همچنین مواد پاک کننده‌ی دیگر که از مشتقات الکل است و در مراکز درمانی کاربرد دارد پاک می‌باشد.

همچنین الکل صنعتی که همان الکل سفید به اضافه مقداری مواد سمّی است و کاربرد صنعتی دارد پاک می‌باشد. ادکلن و مواد صنعتی دیگر نیز که مشتمل بر الکل هستند پاک است.

آیت الله سیستانی: الکل؛ چه صنعتی، چه طبی، به تمامی ‌اقسام پاک است.

آیت الله مکارم شیرازی: الکل طبی و صنعتی که انسان نمی‌داند از چیز مست کننده‌ی مایع گرفته شده پاک است. همچنین ادکلن و عطرها و داروهایی که با الکل طبی یا صنعتی مخلوط است.[5] «همچنین» الکل‌‌هایی که ذاتا قابل شرب نیست یا جنبه‌‌ی سمی دارد، نجس نیست، ولی هرگاه آن‌را رقیق کنند و مشروب و مسکر باشد، نوشیدنش حرام است و احتیاطا حکم نجس دارد.[6]

نتیجه این‌که الکل‌‌هایی نظیر اتانول و متانول که ذاتا جنبه‌‌ی سمّی داشته و قابل شرب نیستند، پاک بوده و تا زمانی که رقیق نشده و مشروب و مسکر نباشند، نوشیدن این قسم الکل‌‌ها حرام نیز نمی‌‌باشد.

[1]. ر. ک: وحدتی شبیری، سید حسن، الکل و فراورده‌های آن، ص 23 – 25، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1376ش.

[2]. آیت الله خوئی: (تمام اقسامش پاک می‌باشد).

[3]. آیت الله بهجت: (به تنهایی...).

[4]. آیات عظام گلپایگانی و صافی: (اگر انسان نداند که مست‌کننده است و یا نداند که آن‌را ابتدا از چیز مست کننده‌ی روان درست کرده‌‌اند پاک است)؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص80، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.

.[5] همان، صص 80 -81.

[6]. همان، ص 81.