تعریف موسیقی و غنا

«موسیقی» یا «موسیقیا» واژه‌ای یونانی است که در فرهنگ لغت، معادل «غنا» است، ولی در حوزه‌ی مفاهیم دینی و اصطلاح فقه، با یکدیگر تفاوت دارند. «غنا» در اصطلاح شرعی عبارت است از:

«آوازی که از حنجره‌ی آدمی بیرون آمده و در گلو چرخانده(چهچهه) شود و در شنونده حالت سرور و وجد ایجاد کند و مناسب با مجالس لهو و خوش‌گذرانی باشد».

اما موسیقی به «صوتی گفته می‌شود که از آلات موسیقی، پدید آید». بر این اساس، نسبت بین موسیقی علمی و موسیقی فقهی، عموم و خصوص مطلق است».[1]

دیدن نواختن موسیقی(بدون شنیدن) حکمی ندارد، بلکه حکم آن مربوط به تولید، ساخت، خرید و فروش آلات، تعلیم و تعلم، نواختن و شنیدن(استماع) آن است.

حکم انواع موسیقی

 مراجع عظام تقلید حکم انواع موسیقی را بیان کرده‌اند که به شرح زیر است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای:

هر گونه نوازندگی مطرب لهوی که متناسب با مجالس عیش و نوش باشد حرام است.

حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی:

موسیقی اگر مطرب و مهیّج و مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است. و در غیر این صورت مانعی ندارد و مرکز پخش تاثیری در حکم ندارد.

حضرت آیت الله العظمی بهجت:

اگر موسیقی مطرب باشد استماع و خرید و فروش آن حرام است.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:

آنچه را عرف مردم موسیقی می دانند استماع آن و ساخت و تعلیم و تعلم و فروش آلات آن حرام است.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی:

کلیه صداها و آهنگ ها که مناسب لهو و فساد است حرام و غیر آن حلال است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف عام خواهد بود.

حضرت آیت الله العظمی تبریزی:

گوش دادن به موسیقی لهوی که مناسب مجالس خوش‌گذرانی می‌باشد جایز نیست و همچنین ساخت و تعلیم و خرید و فروش ابزار آلات موسیقی لهوی جایز نیست.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی:

اگر موسیقی مناسب مجالس لهو و عیاشی نباشد حرام نیست.[2]

حضرت آیت الله هادوی تهرانی:

غنا حرام است. غنا آوازی است که انسان را از حالت عادی خارج کرده و شهوت جنسی را در او تحریک می‌نماید و معمولاً مناسب مجالس لهو لعب است. اگر آهنگی هم انسان را از حال عادی خارج نماید و شهوت جنسی او را تحریک کند، حتی اگر صوت و آواز هم نداشته باشد، باز هم حرام است.

اگر آهنگ‌ها و یا موسیقی‌هایی که امروزه رایج شده‌اند، شامل غنا و یا آهنگ حرام نباشند، حلال هستند و اگر شک دارید که آیا این موسیقی جزو موسیقی‌های حلال است یا حرام، گوش دادن به آن جایز می‌باشد.

بنابر این، و با توجه به فتاوای مراجع تقلید، گوش دادن به آهنگ‌ها و موسیقی‌هایی که مطرب و مناسب مجالس لهو و لعب است، حرام است.

اما تشخیص موارد و مصادیق که آیا نوع خاصی از موسیقی مثل «پاپ» از مصادیق موسیقی حرام است یا مجاز، بر عهده‌ی افراد مکلف است؛ زیرا افرادی که آشنایی مختصری با موسیقی دارند، می‌توانند موارد موسیقی مطرب و مناسب مجالس لهو و لعب را از غیر آن تشخیص دهند.

از این‌رو حتی اگر آهنگ‌های انقلابی و جنگى، مطرب و مناسب با مجالس لهو و لعب باشد، گوش کردن به آن حرام است.

موسیقی پاپ هم از این قاعده مستثنا نیست و چنانچه مشتمل بر طرب و لهو و لعب باشد، حرام و گوش کردن آن جایز نیست.

لینک به سایت استفتائات

[1]. حسینی، سید مجتبی، پرسش ها و پاسخ های دانشجویی، ص 169؛ امام خمینی، المکاسب المحرمه، ج 1، ص 198- 224؛ حسینی، علی، الموسیقی، ص 16- 17؛ تبریزی، استفتائات، س10، 46 ، 47 و 1048؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 974، 978و 979.

[2]. محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 1، ص 53- 54.