مسئلۀ رحلت یا شهادت پیامبر اکرم (ص) از جمله مسائلی است که مورد بحث و بررسی قرار گرفته و دلایلی از کتاب های حدیثی و تاریخی برای اثبات شهادت آن حضرت بیان شده است. [1]

اما در خصوص دلالت آیه شریفۀ: «محمد (ص) فقط فرستاده خداست و پیش از او، فرستادگان دیگرى نیز بودند آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود، شما به عقب برمى‏ گردید؟ (و اسلام را رها کرده به دوران جاهلیّت و کفر بازگشت خواهید نمود؟) و هر کس به عقب باز گردد، هرگز به خدا ضررى نمى‏زند»، [2] بر شهادت پیامبر اکرم (ص)، لازم است شأن نزول آن مورد توجه قرار گیرد، و آن چنین است:

«زمانی که آتش جنگ میان مسلمانان و بت پرستان به شدّت شعله ‏ور بود، صدایى بلند شد و کسى گفت: محمد را کشتم ... این درست همان لحظه ای بود که شخصی به نام «عمرو بن قمیئه حارثى» سنگی به سوى پیامبر پرتاب کرد، و پیشانى و دندان آن حضرت شکست و لب پائین وى شکافت. در این موقع دشمن مى ‏خواست پیامبر را به قتل برساند که «مصعب بن عمیر» - یکى از پرچمداران ارتش اسلام - جلو حملات آنها را گرفت ولى خودش در این میان کشته شد و چون او شباهت زیادى به پیامبر داشت دشمن چنین پنداشت که پیغمبر در خاک و خون غلطیده است و لذا این خبر را با صداى بلند به همه لشگرگاه رسانید. [3]

انتشار این خبر به همان اندازه که در روحیۀ بت پرستان اثر مثبت داشت، در میان مسلمانان تزلزل عجیبى ایجاد کرد، جمعى که اکثریت مسلمانان را تشکیل مى ‏دادند به دست و پا افتاده و از میدان جنگ به سرعت خارج ‏شدند، حتى بعضى در این فکر بودند که با کشته شدن پیامبر از آئین اسلام برگردند و از سران بت پرستان امان بخواهند، امّا در مقابل آنها، اقلیتى فداکار و پایدار همچون على (ع)، ابو دجانه، طلحه و برخی دیگر از صحابه بودند که بقیه مسلمانان را به استقامت دعوت مى ‏کردند. تا این که روشن شد پیامبر اکرم (ص) زنده بوده و این خبر به اشتباه و یا به دروغ در میان مسلمانان پخش شده است. در این هنگام، آیه شریفۀ نازل شد و گروهی از مسلمانان را که دست از جنگ کشیده بودند سخت مورد نکوهش قرار داد. [4] بنابراین، آیۀ مزبور این معنا را دنبال می کند که اسلام آئین فرد پرستى نیست و به فرض که پیامبر (ص) در این میدان، به شهادت می رسید، وظیفه مسلمانان بدون تردید ادامۀ مبارزه بود و آنها باید در دینشان راسخ و ثابت قدم می ماندند؛ زیرا با مرگ یا شهادت پیامبر، اسلام پایان نمى ‏یابد، بلکه آئین حقّى است که تا ابد جاویدان خواهد ماند. [5]

پس، فعل «قُتِلَ» تنها فرضیه ای را بیان می کند که حتی بر فرض این که پیامبر کشته شود، مسلمانان باید در دینشان باقی بمانند و در آنچه وظیفه آنان است، کوتاهی نورزند؛ از این رو، آیه دلالتی بر شهادت پیامبر (ص) ندارد.