یکی از افرادی که توانست روز عاشورا در مکتب انسان‌ساز امام حسین(ع) به فیض شهادت برسد، و نام خود را در میان شهدای کربلا ثبت نماید، زهیر بن سُلیم ازدی است.[1] او از جمله شهیدانی است که در روز عاشورا و در حملات اول دشمن به شهادت رسید.[2]

در زیارت ناحیه، زهیر این‌گونه مورد تجلیل قرار گرفته است: «السَّلَامُ عَلَى زُهَیْرِ بْنِ‏ سُلَیْمٍ‏ الْأَزْدِیِّ».[3]

در ضمن، گزارش شده است که فردی به همین نام در فتح مدائن حضور داشته و توانست یکی از سرداران سپاه ایران به نام نخیرخان[4] و یا نخارجان را را به قتل برساند.[5]

به احتمال زیاد، این زهیر همان زهیری است که در کربلا به شهادت رسید.

برادر زهیر، مخنف بن سلیم از یاران امام علی(ع) بود،[6] اما فرزندش عبدالله بن زهیر فرماندهی بخشی از سپاه عمر بن سعد را بر عهده داشت.[7]

هم‌چنین فضل بن عبدالرحمن‏ در قصیده‌ خودش که بنی‌امیه را به دلیل اعمال زشتشان مورد شماتت قرار می‌دهد، نام «زهیر» را در میان شهدا یاد کرده است:

«ارجعوا عامرا و ردوا زهیرا               ثم عثمان فارجعوا عازمینا».[8]

عامر(عبدی) و زهیر و آن‌گاه عثمان(برادر امام حسین) را برگردانید و سپس برگردید.

با توجه به این‌که در همین شعر به نام «ابن قین» اشاره شده است که همان زهیر بن قین است، به احتمال زیاد، مراد از زهیر در این فراز همان زهیر بن مسلم خواهد بود.

طبق گزارش برخی از منابع متأخر، زهیر بن سلیم در شب دهم محرم به امام(ع) پیوست.[9]

[1]. رسان، فضیل بن زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین ع، ص 155 – 156، قم، آل البیت‏، چاپ دوم‏، 1406ق؛ محلی، حمید بن احمد، الحدائق الوردیة فی مناقب الأئمة الزیدیة، مصحح، محطوری، مرتضی بن زید، ج 1، ص 212، صنعا، مکتبة بدر، چاپ اول، 1423ق.

[2]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 113، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[3]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 494، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.

[4]. بلاذری، أبو الحسن أحمد بن یحیی‏، فتوح ‏البلدان، ص 258، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 1988م.

[5]. دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، ص 123، قم، منشورات الرضی، 1368ش.

[6]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب(رجال طوسی)، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 81، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1427ق؛ الاخبارالطوال، ص 123.

[7]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 422، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق؛ مقرّم، عبد الرزاق‏، مقتل الحسین(ع)، ص 235، بیروت، مؤسسة الخرسان للمطبوعات‏، 1426ق.

[8]. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغة، محقق، مصحح، ابراهیم، محمد ابوالفضل،‏ ج 7، ص 166، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق.

[9]. سماوی، شیخ محمد بن طاهر، ابصار العین فی أنصار الحسین(ع)‏، ص 186، قم، دانشگاه شهید محلاتی‏، چاپ اول، 1419ق.