اولا: آیا خود این نظریه -که «یک تبیین علمی باید پیش‌بینی‌‌های ریسک‌داری را ارائه دهد که در صورت درستی فرضیه، آن پیش‌بینی‌ها ضرورتا اتفاق بیفتد»- علمی است؟ یعنی فرضیه‌ایی قابل آزمایش است؟ یا فرضیه‌ای است که نمی‌تواند همه‌ی مشاهدات و داده‌‌های ممکن را تشریح کند، و قابل تست نبوده، و علمی نیست؟ بلکه یک نظریه‌ی فلسفی است؟

ثانیا: همان‌گونه که در دیگر پاسخ‌های این سایت بیان شده است، «برهان علیت» یک قانون فلسفی و عقلی است، نه قانونی که با تجربه و آزمایش به دست آمده باشد؛ و از این جهت «قانون علیت» با علوم تجربی نه قابل اثبات است نه قابل انکار؛ زیرا علم(تجربی، طبیعی) فقط در مورد روابط پدیده‌ها سخن می‌گوید؛ اما اثبات این‌که هر پدیده‌‌ای باید علتی داشته باشد در توان چنین دانشی نیست؛ زیرا ابزار آن برای درک حقایق فقط حواس ظاهری است، که با کمک میکروسکوپ، تلسکوپ و ابزار آزمایشگاهی به شناخت روابط بین اشیا می‌پردازد. نکته جالب این‌که دانشمند تجربی حتی در مواردی که با حس و آزمایشگاه به ‌دست آورده نمی‌تواند بگوید بر اساس حس و آزمایش، فلان چیز علت فلان چیز است؛ بلکه او با حس و تجربه فقط توالی و پی در پی بودن آن دو را فهمیده و حکم به علت بودن یکی برای دیگری، کار عقل است.[1]

در هر صورت، اگر در علوم طبیعی چنین قانونی وجود داشته باشد که «معیار علمی‌بودن هر فرضیه به آن است که قابل آزمایش باشد»؛ یعنی باید پیش‌بینی‌‌هایی ارائه شود که بتوان با مشاهدات مستقل آن‌را ارزیابی کرد؛ دلیل نمی‌شود که این معیار در تمام معارف و در تمام علوم باید وجود داشته باشد؛ بلکه هر علمی با روش و معیارهای خود، سنجیده می‌شود.

اصولا این‌که جهان مبدأ دارد یا نه؟ یک بحث فلسفی است، نه بحث تجربی، طبیعی!

نتیجه این‌که علوم عقلی و فلسفی بر تمام علوم برتری دارند؛ زیرا علوم عقلی و فلسفی عهده‌‌دار تصدیق و اثبات گزاره‌های تمام علوم هستند؛ از این‌رو براهین جهان‌شناختی که به عنوان نمونه به برهان نظم یا هوش‌مندانه بودن جهان اشاره دارند را می‌توان دلیلی علمی نامید؛ زیرا عقل ابتدا با کمک علوم تجربی و از راه حس تجربه به وجود نظم پی می‌برد و سپس حکم می‌کند که نظم جهانی بدون وجود نظم‌دهنده امکان ندارد.[2]

[1]. ر. ک: «مفهوم قانون علیت»، 25482؛ «اثبات و انکارخدا»، 10873.

[2]. ر. ک: «برهان نظم»، 198.