جستجوی پیشرفته
بازدید
29363
آخرین بروزرسانی: 1399/11/12
خلاصه پرسش
چرا انسان خدا را فراموش می‌کند‌؟
پرسش
چرا انسان خدا را فراموش می‌کند؟
پاسخ اجمالی

وسوسه‌های شیطان، تعلق به دنیا و گناه از علل فراموش کردن پروردگار است. در مقابل با نماز، قرآن، تفکر در آیات الهی و استفاده از استدلال و برهان می‌توان یاد خدا را در دل‌ها زنده کرد.

ذکر خدا آثار و برکات زیادی دارد؛ مانند: تقید به اطاعت از خدا، خضوع و فروتنی، عشق به عبادت، آرامش و اطمینان، توجه خدا به بنده، محبت خدا نسبت به بنده.

پاسخ تفصیلی

آیاتی زیادی از قرآن بیان‌گر آن است که کافران، تبه‌کاران، مشرکان و ملحدان، مبدأ و معاد و در نتیجه خدا را فراموش کرده‌اند. به عنوان نمونه:

  1. "مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و در نتیجه خدا هم آنها را فراموش کرد(مورد لطف قرار نداد)...".[1]
  2. در آیه‌ی دیگر از زبان کافران می‌گوید: "زندگی ما جز زندگی دنیا نیست و می‌میریم و زنده می‌شویم و ما را جز روزگار هلاک نمی‌کند، این‌چنین شخصی خدا و معاد را فراموش کرده است".[2]
  3. "(و به آنها می‌گویم:) بچشید (عذاب جهنم را)! برای این‌که دیدار امروزتان را فراموش کردید، ما نیز شما را فراموش کردیم و بچشید عذاب جاودان را به دلیل اعمالى که انجام می‌‏دادید".[3]
  4. در آیه‌ای دیگری خطاب به کافران گفته می‌شود: "امروز شما را فراموش می‌‏کنیم همان‌‏گونه که شما دیدار امروزتان را فراموش کردید و جایگاه شما دوزخ است و هیچ یاورى ندارید".[4]

پیام آیات

نکاتی‌ که از این آیات استفاده می‌شود عبارت‌اند از:

  1. با توجه به معنای کلمه‌ی «نسیان» استفاده می‌شود که معرفت خداوند سابقه‌ی فطری داشته و کافران و مشرکان و تبه‌کاران در اثر آلودگی به دنیا آن‌را فراموش کرده‌اند. خداوند نسیان را فقط در مورد مؤمنان یا اهل کتاب به کار نمی‌برد، بلکه به هر کس که مبدأ و معاد را نمی‌پذیرد، نسبت فراموشی و نسیان می‌دهد و می‌فرماید: شما مبدأ و معاد را فراموش کرده‌اید.
  2. این‌که فراموش کردن خدا سبب "خود فراموشى" می‌شود، دلیل آن نیز روشن است؛ زیرا از یک‌سو فراموشى پروردگار سبب می‌‏شود که انسان در لذات مادى و شهوات حیوانى فرو رود، و هدف آفرینش خود را به دست فراموشى بسپارد و در نتیجه از ذخیره‌ی لازم براى فرداى قیامت غافل بماند.

از سوى دیگر، فراموش کردن خدا همراه با فراموش کردن صفات پاک او است که هستى مطلق و علم بی‌پایان و غناى بی‌انتها از آن او است و هر چه غیر او است وابسته به او و نیازمند به ذات پاکش می‌‏باشد، و همین امر سبب می‌‏شود که انسان خود را مستقل و بی‌نیاز تصور کند، و به این ترتیب واقعیت و هویت انسانى خویش را فراموش کند.[5]

  1. این آیات همگی بر این مطلب گواه‌اند که فراموش کردن خدا نه تنها امکان دارد، بلکه متأسفانه تمام انسان‌ها به آن مبتلا هستند. و متأسفانه حتی عده‌ای از مسلمانان هم در شرایطی خدا را فراموش می‌کنند. منتها گاهی این فراموشی دائمی بوده که بسیار خطرناک و موجب عذاب دردناک اخروی است. چنان‌که خدای متعال می‌فرماید: "خدا بر دل‌ها و گوش‌هاى آنان مهر نهاده و بر چشم‌های‌شان پرده‌‏اى افکنده شده و عذاب بزرگى در انتظار آنها است". [6]

این فراموشی اما گاهی موقت است و امید بازگشت به حالت اوّلیه و زنده شدن یاد خدا و نجات وجود دارد. قرآن در این زمینه می‌فرماید: "پرهیزکاران هنگامى که گرفتار وسوسه‌‏هاى شیطان شوند، به یاد(خدا و پاداش و کیفر او) می‌‏افتند و (در پرتو یاد او، راه حق را می‌‏بینند و) ناگهان بینا می‌شوند". [7]

علل فراموشی خدا

  1. شیطان یکی از عوامل مؤثر در فراموشی خدا است: "شیطان بر آنان مسلّط شد و یاد خدا را از خاطر آنها برد، آنان حزب شیطان‌اند! آگاه باشید که حزب شیطان زیان‌کارند".‏[8]

تمام تلاش شیطان این است که سرمایه‌ی خدا خواهی را از انسان بگیرد و اگر کسی این سرمایه را باخت، خود را از یاد می‌برد.

  1. تعلق به دنیا عامل مهمی در فراموش کردن خداوند است؛ چرا که دنیا با جاذبه‌ها و زرق و برق‌هایش موجبات دل بستگی افراد را فراهم می‌سازد؛ به همین جهت امام علی(ع) فرمود:" به آنچه نزد خدا است جز با بریدن از دنیا نمی‌توان رسید".[9]
  2. گناه و نافرمانی پروردگار متعال، مانند پرده‌ای است که بین انسان و خدا آویخته می‌شود و موجب خواهد شد که انسان خدا و مبدأ هستی خویش را فراموش کند و از او غافل گردد. چنان‌که نقل شده است مردی از امام رضا(ع) سؤال کرد؛ چرا خدا در پرده است؟ امام فرمود: به دلیل گناه زیادی که اشخاص مرتکب می‌شوند.[10]

در مقابل ما وظیفه داریم ذکر و یاد خدا را همواره در دل خود و دیگر افراد جامعه زنده نگه‌داریم. همان‌طور که خداوند می‌فرماید: "همان‌ها که خدا را در حال ایستاده و نشسته، و آن‌گاه که بر پهلو خوابیده‌‏اند، یاد می‌کنند".[11] زنده کردن یاد خدا به هر نحو ممکن است و لازم نیست که حتما به نحو خاصی باشد، ولی با وجود این در دین برای زنده کردن یاد خدا اسباب و روش‌های خاصی نیز معرفی شده است؛ از جمله:

  1. نماز: قرآن می‌فرماید: "و نماز را براى یاد من بپا دار".[12]
  2. ارتباط و انس با قرآن: "اینها را که بر تو می‌‏خوانیم، از نشانه‌‏ها(ى حقّانیّت تو) است، و یادآورى حکیمانه است".[13]
  3. تفکر در آسمان‌ها و زمین( آیات الهی): "در اسرار آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌‏اندیشند (و می‌‏گویند) بار الها! اینها را بیهوده نیافرید! منزهى تو! ما را از عذاب آتش، نگاه دار".[14]
  4. توجه به صفات الهی: "مشرق و مغرب، از آن خدا است ! و به هر سو رو کنید، خدا آن‌جا است! خداوند بی‌‏نیاز و دانا است ".[15]

و چون خدا در همه جا حضور دارد، پس هر کجا رو آری، خدا آن‌جا حاضر است. نتیجه این‌که مواظب خود باش تا حرمت نگه‌داری.

آثار و برکات یاد خدا

ذکر و یاد خداوند آثار و برکات فراوانی در زندگی انسان دارد؛ از جمله:

  1. تقید به اطاعت از دستورات پروردگار متعال،
  2. خضوع و فروتنی نسبت به پذیرش حق و حقیقت و بندگان ضعیف خداوند،
  3. عشق به عبادت،
  4. آرامش و اطمینان،
  5. جلب توجه و محبت خداوند به بنده.

[1]. حشر، 19. "وَ لا تَکُونُوا کَالَّذینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ". و آیات توبه، 67؛ یس، 78.

[2]. جاثیه، 24. "وَ قالُوا ما هِیَ إِلاَّ حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا وَ ما یُهْلِکُنا إِلاَّ الدَّهْرُ وَ ما لَهُمْ بِذلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلاَّ یَظُنُّونَ".

[3]. سجده، 14.

[4]. جاثیه، 34.

[5]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏23، ص 541، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، 1374ش.

[6]. بقره، 7. "خَتَمَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‏ سَمْعِهِمْ وَ عَلى‏ أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ".

[7]. اعراف، 201؛ آل عمران، 135. "الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ".

[8]. مجادله، 19. "اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِمُ الشَّیْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِکْرَ اللَّهِ أُولئِکَ حِزْبُ الشَّیْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطانِ هُمُ الْخاسِرُون".

[9]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 544، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق. "وَ لَا یُنَالُ مَا عِنْدَهُ إِلَّا بِتَرْکِهَا".

[10]. شیخ صدوق، توحید، محقق، مصحح، حسینی، هاشم‏، ص 252، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1398ق. "عن الرضا(ع): قال الرجل فلم احتجب فقال أبو الحسن ع إن الاحتجاب عن الخلق لکثرة ذنوبهم".

[11]. آل عمران، 191. "الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِهِمْ".

[12]. طه، 14. "أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری".  

[13]. آل عمران، 58. "ذلِکَ نَتْلُوهُ عَلَیْکَ مِنَ الْآیاتِ وَ الذِّکْرِ الْحَکیمِ".

[14]. آل عمران، 191. "... و یَتَفَکَّرُونَ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ".

[15]. بقره، 115. "وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلیمٌ".

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    799288 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    762653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685750 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661275 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650043 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603378 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580640 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    574987 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565643 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564880 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...