جستجوی پیشرفته
بازدید
18196
آخرین بروزرسانی: 1393/08/14
خلاصه پرسش
آیا مرجعیت از شرایط ولی فقیه است؟و آیا این درست است که مرجع هر فتوایی که می دهد ثواب دارد، حتی اگر این حکم درست نباشد؟
پرسش
1. آیا مرجعیت از شرایط ولی فقیه است؟ مثلا زمان انتخاب آیت الله خامنه ای به ولایت فقیه ظاهرا این حکم در نظر گرفته نشده است! 2. آیا این درست است که مرجع هر فتوایی که می دهد ثواب دارد، حتی اگر این حکم درست نباشد؟ اگر این طور است، آیا شریح قاضی که فتوای فتل امام حسین (ع) را دادند نیز ثواب دارد؟
پاسخ اجمالی

شرط مرجعیت ولی فقیه، در بازنگری قانون اسلامی در سال 1368 بر داشته شد و تنها شرط اجتهاد برای تصدی این مقام کافی است.

 

فتاوای مراجع عظام و فقهای جامع الشرئط بر اساس ادله شرعی با روش و سبک‌های فقهی و اجتهاد از متون دینی، یعنی قرآن، سنت، عقل و اجماع است. اگر این فتاوا به راین اساس و از سر وظیفه و به دور از دخالت داشتن هواهای نفسانی باشد، حتی اگر اشتباهی در این برداشت‌های فقهی رخ دهد؛ به دلیل این که این برداشت، مستند به دلایل شرعی و با کوشش و اجتهاد از طریق مجرای علمی صورت پذیرفته، نه از سر قیاس و استحسانات و ...، بدیهی است که این کوشش و تلاش باید دارای اجر معنوی باشد. در باره شریح قاضی؛ اگر چنین فتوایی صادر شده باشد، این فتوا از سر هوای نفس بوده و مستحق عذاب است نه پاداش.

پاسخ تفصیلی

1. همان گونه که می‌دانید، شرط مرجعیت ولی فقیه، در بازنگری قانون اسلامی در سال 1368 برداشته شد و تنها شرط اجتهاد برای تصدی این مقام کافی است.

 

2. فتاوای مراجع عظام و فقهای جامع الشرائط بر اساس ادله شرعی با روش و سبک‌های فقهی و اجتهاد از متون دینی، یعنی قرآن، سنت، عقل و اجماع است. اگر این فتاوا بر این اساس و از سر وظیفه و به دور از دخالت داشتن هواهای نفسانی باشد، حتی اگر اشتباهی در این برداشت‌های فقهی رخ دهد؛ به دلیل این که این برداشت، مستند به دلایل شرعی و با کوشش و اجتهاد از طریق مجرای علمی صورت پذیرفته، نه از سر قیاس و استحسانات و ...، بدیهی است که این کوشش و تلاش باید دارای اجر معنوی باشد. اما اگر خدای ناکرده این گونه نباشد؛ یعنی یا از منابع اصیل گرفته نشده و یا این که هواهای نفسانی در استنباط و اجتهاد دخالت داشته باشد، بدیهی است که نباید دارای پاداش باشد.

 

توجه به این واقعه تاریخی می‌تواند شاهد مدعای ما باشد.   براى علامه حلّى این مسئله فقهى مطرح شده بود که اگر حیوانى در چاه بمیرد و باعث شود که میته نجس در چاه باقى بماند، با آب چاه چه باید کرد؟ اتفاقاً در این هنگام حیوانى در چاه آب منزل علامه حلّى افتاد و او ناگزیر بود براى خود نیز استنباط حکم کند. در این مورد به دو طریق امکان حکم کردن وجود داشت.

 

یک این که چاه را به کلى پر کنند و از چاه دیگرى استفاده نمایند، و دیگر این که مقدار معینى از آب چاه را خالى کنند و از بقیه آب بدون اشکال استفاده کنند. علامه حلّى متوجه شد که در مورد این مسئله نمى‏تواند بدون غرض حکم کند؛ زیرا نفع خود او هم در قضیه مطرح بود. این بود که دستور داد ابتدا چاه منزل را پرکنند و بعد با خیال راحت و بدون فشار وسوسه نفس به صدور حکم و ارائه فتوا پرداخت. [1]

 

3. در باره شریح قاضی؛ اگر چنین فتوایی صادر شده باشد، این فتوا از سر هوای نفس بوده و او مستحق عذاب است نه پاداش؛ چرا که به اعتقاد ما این فتوا، اولاً: اجتهاد در برابر نص است؛ یعنی با بودن امام حی و زنده و حجت الاهی که مبین احکام و تکالیف شرعی است، اساساً جایی برای اجتهاد نیست. ثانیاً: این اجتهاد اساس علمی نداشته و از سر هوای نفس و ترس از حکام جور بنی‌امیه صادر شده است.

 

مطالعه نمایه‌های زیر مفید خواهد بود:

 

ولایت فقیه و مرجعیت، 39 (سایت: 272) .

 

اجتهاد در شیعه، 2675 (سایت: 2884) .

 

قرآن و اجتهاد، 66  (سایت: 307) .

 

آثار وضعی عمل به فتوای اشتباه مجتهد، 9134 (سایت: 9609) .

 

 

[1] مجموعه‏آثار، استاد شهید مطهرى، ج ‏26، ص 67، صدرا، تهران، چاپ اول، 1387ش.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها