قبل از پاسخ به سؤال مذکور شایسته است مراد از اصطلاحات «طرب»، «لهو» و «مجالس لهو و لعب» که از شاخصه های موسیقی حرام هستند روشن گردد:

1.طرب: به حالت سبک عقلی گفته می شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در روان و نفس آدمی پدید می آید و او را از حد اعتدال خارج می کند این امر تنها به حالت شادی اختصاص ندارد بلکه ممکن است از آهنگ های غم و حزن آور نیز به دست آید.[1]

2. لهو: مقصود (فقها) از واژه لهو سازگاری و همنوائی آواز و آهنگ نواخته شده با مجالس فساد و خوش گذرانی است. یعنی ممکن است نغمه ای طرب انگیز نباشد ولی از نغمه هایی باشد که در جلسات فاسقان و هواپرستان رایج باشد.[2]

3. مجالس لهو و لعب: منظور مجالسی است که برای عیاشی، هوسرانی، رقص و پایکوبی تشکیل می شود و در عرف مقدسین از مجالس گناه محسوب می گردد[3].

با توجه به این مقدمه به دیدگاه برخی از مراجع تقلید پیرامون استماع موسیقی اشاره می گردد: اکثر فقها نوعی از موسیقی را که «لهوی» باشد حرام می دانند نه همه انواع موسیقی را و بعضی استماع موسیقی مطرب را نیز حرام می دانند.[4]

حضرات آیات عظام امام ره، خامنه ای، سیستانی، فاضل لنکرانی ره و مکارم شیرازی، می فرمایند: گوش دادن و یا نواختن هر نوع موسیقی که مطرب باشد جایز نیست. [و] ملاک در حرمت شاد یا غمناک بودن موسیقی نیست بلکه ملاک مطرب بودن یا نبودن آن است[5].

گلپایگانی: شنیدن موسیقی و یا نواختن آن مطلقاً [چه لهوی و مطرب باشد یا نباشد] حرام است.[6]

صافی گلپایگانی: آنچه عرف مردم موسیقی می دانند. استماع آن و ساخت و تعلیم و تعلم و فروش آلات آن [مطلقا] حرام است.[7]

نوری همدانی: گوش دادن به هر آهنگی که مطرب و لهوی و مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست.[8]

وحیدخراسانی: گوش دادن به هر آهنگ لهوی که مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست.[9]

بهجت: استعمال [نوازندگی با] آلات مختص به لهو در غیر لهو بنابر احتیاط واجب جایز نیست و استعمال آنها در لهو مطلقاً حرام است و موسیقی مطرب استماع آن هم حرام است.[10]

تبریزی: موسیقی مناسب مجالس خوش گذرانی موسیقی لهوی است و نواختن و گوش دادن به آن حرام است.[11]

بنابراین به اتفاق همه مراجع اگر موسیقی از نوع حرام آن باشد[12]، تحریک یا عدم آن، غمگین یا شاد بودن آن مرکز پخش مانند صدا و سیما باشد و یا غیر آن و .... هیچ اثری در حرام بودن آن ندارد.[13]

بر این اساس هر چند ورزش فی نفسه اشکال ندارد. اما گوش دادن به موسیقی حرام در همین ورزش ها هم جایز نیست هر چند هدف از ورزش تندرستی و امثال آن باشد.

اما بخش دیگر سؤال که در باره حرکات ورزشی و رقص است باید گفت، اگر این حرکات ورزشی مصداق رقص محسوب گردند حکم رقص را دارند و حرمت موسیقی جدای از حرمت رقص است و رقص حکم خاص خود را داراست.

تعریف مراجع تقلید از رقص متفاوت است.

آیات عظام: امام، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل و گلپایگانی: هر عملی که عرفاً بدان رقص بگویند.

مکارم شیرازی: رقص حرکات موزونی است که به منظور لهو و لعب انجام می شود[14].

براین اساس، اگر در جایی رقص صدق کند، حکم آن از دیدگاه مراجع عظام تقلید به شرح زیر است:

امام خمینی ره: بنابر احتیاط واجب رقصیدن خانم ها در هر کجا اعم از مجلس عقد و عروسی و یا مولودی ها جایز نیست مگر رقصیدن زن برای همسر خود.[15]

حضرت آیت الله گلپایگانی: فقط رقصیدن زن برای شوهرش جایز است و در غیر این مورد حرام است.[16]

حضرت آیت الله اراکی: رقص اشکال دارد.[17]

حضرت آیت الله بهجت: رقص مطلقاً اشکال دارد.[18]

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: فقط رقص زن برای شوهرش جایز است و در غیر این صورت حرام است.[19]

حضرت آیت الله وحید خراسانی: رقصیدن مطلقاً ـ با قطع نظر از ترتب هر گونه خلاف شرع و عنوان محرم دیگری ـ بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[20]

حضرت آیت الله سیستانی: به احتیاط واجب جایز نیست به جز رقص زن و شوهر در جایی که دیگری نباشد.[21]

حضرت آیت الله مکارم: تنها رقص زن برای شوهرش جایز است و بقیه اشکال دارد.[22]

مقام معظم رهبری: اصل رقصیدن اشکال ندارد مگر این که مستلزم فعل حرامی باشد. [مانند تحریک شهوت حرام، استماع موسیقی و ...] و در این مسئله فرقی بین انواع رقص ها نیست.[23]

ایشان می فرمایند: به طور کلی اگر رقص به گونه ای باشد که منجر به تحریک شهوت شود یا مستلزم فعل حرام یا ترتب مفسده ای باشد، حرام است.[24]

اگر رقص زن برای شوهرش یا بر عکس، همراه ارتکاب حرامی نباشد، اشکال ندارد.[25]

همچنین پاسخ مراجع عظام به این سؤال که آیا زن یا مرد می تواند به تنهائی و به دور از چشم دیگران (حتی از نگاه همسر خود) برای ورزش بدن برقصد؟ به این شرح است:

آیات عظام امام، تبریزی، خامنه ای و سیستانی: اشکال ندارد ولی سزاوار است مؤمن از لهو اجتناب کند.[26]

آیات عظام بهجت، فاضل، نوری و وحید: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[27]

آیات عظام صافی و مکارم: حرام است.[28]

نتیجه این که اگر عنوان رقص[29] یا استماع موسیقی حرام بر حرکات ورزشی صدق کند اشکالی دارد و الا اشکالی ندارد و در این گونه امور لازم است هر مکلفی به مرجع تقلید خود رجوع نماید.

بهر حال سؤال شما به دفاتر مراجع نیز ارسال گردید و تا کنون جواب های زیر دریافت شد:

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

در صورتی که موزیک مناسب مجالس لهو و فساد نباشد مانعی ندارد.

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

اگر موسیقى مطرب لهوى نباشد مانعى ندارد و تشخیص آن به عهده خود مکلّف است.

رقص اگر موجب تهییج شهوت یا مستلزم کار حرام یا ترتّب مفسده‌اى باشد یا زن ‏در بین مردان نامحرم برقصد، حرام است.‏

دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی):

ورزش فی نفسه خوب است ولی اگر همراه با وسائل موسیقی و یا به جهت رقص کردن باشد، جایز نیست. والله العالم.

نمایه های مرتبط:

1. نمایه: دلایل حرمت و حلیت موسیقی، سؤال 388 (سایت: 401).

2. نمایه: راه شناسایی موسیقی حلال از حرام، سؤال 499 (سایت: 540).

3. نمایه: فطرت و حرمت موسیقی، سؤال 1078 (سایت: 1256).

4. نمایه: دلایل حرمت موسیقی، سؤال 932 (سایت: 1004) .

5. نمایه: حکم استماع موسیقی از رسانه ها ، سؤال 1358 (سایت: 1381).

6. نمایه: حکم رقص با هدف ورزش، سؤال 1645 (سایت: 2161).

7. نمایه: حرمت رقص در احادیث، سؤال 423 (سایت: 443).