جستجوی پیشرفته
بازدید
12664
آخرین بروزرسانی: 1391/10/05
خلاصه پرسش
حدیث «ایاک و ملاحاة الرجال» را توضیح دهید؟
پرسش
ترجمه و توضیح حدیث: «ایاک و ملاحاة الرجال» چیست؟
پاسخ اجمالی

 

«ملاحاة»؛ مصدر باب مفاعله از ماده «لحو» یا «لحی» به معنای نزاع، گفت‌وگو و دشمنی نمودن دو طرفه است.[1]

امام صادق(ع) می‌فرماید: «جبرئیل به پیامبر(ص) عرض کرد؛ از نزاع کردن و ستیزه‌گری با مردم دوری کن».[2]

پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «به هیچ چیزی پس از نهی از بت‌پرستی به اندازه نزاع و ستیزه‌کردن با دیگران نهی نشده‌ام».[3]

بحث و گفت‌وگو اگر برای اثبات و بیان حقیقت باشد، لازم است عنوان تعلیم یا تعلم در آن منظور شود، و آنچه از این‌دو عنوان خارج است؛ از مرحله حقیقت، بیرون و به منظور خودنمایى و خودبینى خواهد بود. طرفین مناظره و بحث اگر بخواهند از گفت‌وگوى خودشان نتیجه مثبت و مفید بگیرند؛ مى‏بایست با خلوص نیت و آزادى فکر در صدد تعلیم و تعلم باشند. مجادله و مناظره‏اى که در جهت غلبه بر طرف مقابل و یا به عنوان اظهار فضل و دانش باشد، نه تنها بی‌فایده و بی‌نتیجه است، بلکه موجب تیرگى و تاریکى دل و پیدایش خلاف و دشمنی در میان بحث ‌کنندگان خواهد شد.

نهی از «ملاحاة»، مشابه نهی از «مراء»[4] است که امام صادق(ع) به نقل از امام حسین(ع) می‌فرماید: «جدال از چهار حال بیرون نیست:

1. این‌که مباحثه در مسئله‏اى است که هر دو طرف نسبت به آن، علم و اتفاق نظر نسبت به آن دارند؛ در این صورت، هر دو از مرحله خلوص و صفا بیرون رفته و علم خود را ضایع کرده و طلب رسوایى و فضیحت نمودید.

2. یا آن‌که هر دو جاهل به آن موضوع مورد بحث هستند. در این حالت، نادانى خود را آشکار نموده و روى جهل با همدیگر مجادله کرده‏اند.

3. یا این‌که یکی عالم است و با شخصى که جاهل است جدال مى‏کند. در این صورت، مقصود آن عالم؛ روشن کردن لغزش طرف مقابل از روی ظلم به او است.

4. یا یکی جاهل بوده که با شخص عالم جدال مى‏کند. در این صورت شخص جاهل، احترام و منزلت عالم را حفظ نکرده و نسبت به او ستم کرده است.


پس جدال به هر صورت زشت و ناروا است، و کسى که انصاف داشته باشد و در مقابل حق تسلیم باشد، قهراً جدال را ترک خواهد کرد، و در این حالت ایمان خود را محکم نگه‌داشته و سلامتى دین خود را نیکو گرفته و عقل خود را از لغزش و اشتباه حفظ کرده است».[5]

خلاصه؛ مقصود از روایت مورد پرسش این است که: از نزاع و گفت‌وگوهای بی‌فایده و اعتراض بر گفتار دیگران بدون غرض و مقصود دینی دوری شود؛ چون نه تنها فایده و نفعی ندارد، بلکه موجب دشمنی، نفاق، و از بین رفتن سلامت عقل می‌گردد.



[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 15، ص 242، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.‏

[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 301، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.

[3]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص 42، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1404ق.

[4]. «مراء»؛ یکی از مصدرهای باب مفاعله و به معناى سخن گفتن از روى خصومت و دشمنی و اصرار در باطل است؛ لسان العرب، ج 15، ص 278. همچنین گفته شده است: مراء؛ یعنی این‌که، به واسطه اشکال گرفتن به کلام دیگری به غرض تحقیر طرف مقابل و طعنه زدن او است؛ واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: شیری، علی، ج 20، ص 183، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، 1414ق.‌

[5]. شهید ثانی، زین الدین بن علی، منیة المرید، محقق و مصحح: مختاری، رضا، ص 171 – 172، مکتب الإعلام الإسلامی، قم، چاپ اول، 1409ق.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها