جستجوی پیشرفته
بازدید
13317
آخرین بروزرسانی: 1398/06/10
خلاصه پرسش
آیا ادعای اکراه و یا اجبار بعد از مصالحه، تأثیری در عقد دارد؟
پرسش
اگر پس از وقوع مصالحه(صلح) یک طرف ادعای اکراه یا اجبار کند، آیا تأثیری در عقد دارد؟
پاسخ اجمالی

در چنین مواردی سخن کسی که ادعای صحت عقد می‌کند، مقدم است، ولی باید قسم هم بخورد. اما کسی که ادعای وقوع اکراه و اجبار می‌کند، باید بینه اقامه کند.

پاسخ تفصیلی

مسئله مورد پرسش چند صورت دارد:

  1. یکی از طرفین صلح ادعای اکراه و اجبار می‌کند و دیگری منکر اکراه و اجبار است.
  2. دیگری هم اعتراف به اکراه و اجبار می‌کند.
  3. دیگری ساکت است و می‌گوید من نمی‌دانم.

در صورت اول سخن کسی که منکر اکراه و اجبار است، مقدم است؛ چون مطابق با «اصالة الصحة» در فعل مسلمان است؛ چرا که هر دو طرف اصل وقوع مصالحه را قبول دارند، ولی یکی می‌گوید این مصالحه صحیحا واقع شده، و دیگری می‌گوید باطل بود. اصل این است که مصالحه به طور صحیح واقع شده و اجبار و اکراهی در کار نبوده،[1] مگر این‌که مدعی اکراه و اجبار، بینه(شاهد) بیاورد و اثبات کند که مصالحه از روی اکراه و اجبار بود.

حکم این مسئله را می‌توان با دقت نظر در مجموع مباحث علم اصول و نیز نظایر آن در کتاب‌های فقهی به دست آورد؛ مثلاً محقق حلی در شرایع الاسلام در مسئلۀ اختلاف متبایعین می‌گوید:

«الرابعه: اذا قال بعتک بعبد، فقال بل بحر. او بخل، فقال بل بخمر. او قال: فسخت قبل التفرق، و انکر الآخر، فالقول، قول من یدعی صحة العقد مع یمینه و علی الآخر البینة».[2]

صاحب جواهر نیز می‌گوید: «بلاخلاف معتد به أجده... و لااشکال فی جریانها (اصالة الصحة) کما هو واضح بأدنی تأمل».[3]

اما صورت دوم، حکمش روشن است که در صورت اعتراف طرف مقابل به وقوع مصالحه اکراهی، مصالحه ارزش ندارد، بلکه طبق قوانین جزائی اسلام، برای اکراه کننده کیفر و مجازات وجود دارد.

در مادۀ 668، فصل 22، قوانین جزائی و مجازات اسلامی آمده است: "هر کس با جبر یا قهر یا با اکراه و تهدید دیگری را ملزم به دادن نوشته یا سند یا امضا یا مهر نماید و یا سند و نوشته‌ای که متعلق به او یا سپرده به او می‌باشد را از وی بگیرد، به حبس از سه ماه تا دو سال، و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد".[4]

ولی صورت سوم دارای شقوق و اقسام مختلف است، برای اطلاع بیشتر می‌توانید به تحریر الوسیلة[5] مراجعه کنید.


[1]. البته قاضی برای این‌که به نفع او حکم کند باید مدعی صحت، قسم نیز بخورد و با صرف ادعا نمی‌تواند به نفع او حکم کند.

[2]. محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، ص 287 و 288.

[3]. نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 23، ص 194 تا 198.

[4]. حجتی اشرفی، غلامرضا، مجموعه کامل قوانین و مقررات جزائی.

[5]. امام خمینی، التحریر الوسیلة، ج 2، ص 383 و 384.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها