جستجوی پیشرفته
بازدید
29652
آخرین بروزرسانی: 1398/07/06
خلاصه پرسش
قرآن از سه جهت لفظ، محتوا و آورنده آن، معجزه است. هر یک از این جهات تا چه مقدار بر الهى بودن آن دلالت دارد؟
پرسش
قرآن از سه جهت لفظ، محتوا و آورنده آن، معجزه است. لطفا بفرمایید هر یک از این جهات تا چه مقدار بر الهى بودن آن دلالت دارد؟
پاسخ اجمالی

به‌طور کلى، برخى از وجوه اعجاز نشان می‌دهد که قرآن نه در آن زمان و نه در هیچ زمان دیگرى، نمی‌تواند از طرف غیر خدا آورده شود، مانند اعجاز بلاغى قرآن که مخصوص زمان یا مکان خاصى نیست و این شیوه بیانى براى هیچ‌کس مقدور نیست، نه در آن روزگار و نه در آینده. ولى برخى از وجوه اعجاز فقط به این مقدار دلالت دارد که در آن روزگار قرآن نمی‌توانسته از طرف غیر خدا باشد، مانند وجه دوم از وجوه اعجاز محتوایى قرآن (در صورتى که فرض کنیم همه علوم و معارف قرآن هم‌اکنون شناخته شده و در دست‌رس بشر است). از سوى دیگر برخى از این وجوه ناظر به خصوصیت آورنده آن است؛ به این معنا که چه در زمان گذشته و چه در حال یا آینده، هیچ درس ناخوانده‌اى قادر به آوردن چنین کتابى نیست، در حالی‌که بقیه وجوه اعجاز، قرآن را معجزه تاریخ براى هر عامى و عالم و هر زمان و مکان معرفى می‌کند، به طورى که تا ابد هیچ بشرى نخواهد توانست مانند آن‌را بیافریند.

حال باید دید هر یک از وجوه اعجاز، الهى بودن قرآن را تا چه مقدار ثابت می‌کند.

اعجاز از حیث آورنده قرآن فقط ثابت می‌کند که مفاد قرآن از ناحیه خداوند است، اما این‌که الفاظ هم از سوى او است، اثبات نمی‌شود.[1]

حال اگر گفته شود: حضرت رسول‏(ص) نمی‌توانست از پیش خود چنین الفاظى را برگزیند، یا چنان تعبیراتى را به کار برد، پس الفاظ و عبارات و تراکیب نیز الهى است، خواهیم گفت: این سخن به فصاحت و بلاغت قرآن و در واقع به همان اعجاز بلاغى قرآن بر می‌گردد، پس نتیجه اعجاز از حیث آورنده قرآن محسوب نمی‌شود. مگر آن‌که ادعا شود: هر چند نتوانیم ثابت کنیم چنان بلاغتى از غیر خدا میسور نیست، ولى لا اقل، براى رسول اکرم(‏ص) از پیش خود، چنین چیزى مقدور نبود. با چنین فرضى، با استناد به همین وجه می‌توان نتیجه گرفت که الفاظ، عبارات و تراکیب قرآنى نیز از سوى خداوند متعال است.

وجوه چهارگانه‌اى که در اعجاز محتوایى قرآن ذکر می‌شود،[2] تنها می‌تواند الهى بودن مفاد آن‌را اثبات کند.

اما وجوه اعجاز لفظى قرآن - اعجاز بلاغى و عددى - ثابت می‌کند که الفاظ و ترکیبات قرآن نیز الهى است.[3] هم‌چنین الهى بودن آن مقدار از آیات را که به یکدیگر مرتبط هستند و در واقع یک سیاق را می‌سازند، ثابت می‌کند. اما افزون بر این امور، چگونه می‌توان ثابت کرد که تجمیع آیات در کنار یکدیگر (اگر چه وحدت سیاق نداشته باشند) و پیدایش سوره‌ها، و نیز تجمیع سوره‌ها و پیدایش قرآنى که امروز در دست ما است، الهى می‌باشد؟

پاسخ به این پرسش معمولاً در بحثى به نام «تاریخ قرآن» مطرح شده است.[4] برخى از اهل‌سنت، و بیشتر مستشرقین، به این نکته دامن زده‌اند که جمع آیات و پیدایش سوره‌ها، و جمع سوره‌ها و ظهور قرآن موجود، بعد از رحلت پیامبر اسلام(‏ص) صورت پذیرفته است.[5]

 


[1]. برخى نیز همین حرف را می‌پذیرند و می‌گویند: اگر چه مفاد قرآن، الهى است، ولى الفاظ آن از خود پیامبر(ص) است. در حالی‌که علماى اسلام از گذشته تا حال معتقدند: فرق حدیث قدسى با قرآن در همین نکته است که در حدیث قدسى، مفاد، الهى است، ولى الفاظ، بشرى و از جانب خود پیامبر اکرم(‏ص) است، در حالی‌که در قرآن، الفاظ نیز از جانب خدا است.

[2]. ر. ک: «وجوه اعجاز قرآن»، سؤال 69.

[3]. شاید علت تأکید علماى ما از گذشته تا حال بر اعجاز بلاغى قرآن، همین بود که شعاع دلالت آن‌را بیشتر می‌دیدند.

[4]. براى نمونه به کتاب‌هاى زیر مراجعه کنید: زنجانى، ابو عبدالله، تاریخ القرآن؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن؛ حجتى، سید محمد باقر، پژوهشى در تاریخ قرآن؛ جلالى نائینى، سید محمد رضا، تاریخ جمع قرآن کریم.

[5]. ر. ک: هادوى تهرانى، مهدى، مبانى کلامى اجتهاد، ص 52 - 53، قم، خانه خرد، چاپ اول، 1377ش؛ «جمع قرآن»، سؤال 71.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها