جستجوی پیشرفته
بازدید
13759
آخرین بروزرسانی: 1399/05/07
خلاصه پرسش
آیا از نظر دین اسلام بین یک فرد دانشمند با یک کارگر ساده فرقی وجود دارد؟
پرسش
سلام؛ آیا از نظر دین اسلام بین یک فرد دانشمند با یک کارگر ساده فرقی هست؟
پاسخ اجمالی

اگرچه در مکتب اسلام اولین امتیاز و ملاک برتری انسان‌ها در مقایسه با یکدیگر تقوا است،[1] اما در دایره مؤمنان و پرهیزکاران، دانشمندان بیقین در جایگاه بالاتری نسبت به عموم مردم ایستاده‌اند. قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید: «... قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ...»؛[2] بگو: آیا کسانى که می‌دانند با کسانى که نمی‌‌‏دانند یکسان‌‌اند؟!

در جایی دیگر می‌فرماید: «... یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ...»؛[3] خداوند کسانى را که ایمان آورده‏‌‌اند و کسانى را که علم به آنان داده شده، درجات عظیمى می‌بخشد.

جابر بن عبدالله انصاری در همین ارتباط از پیامبر اسلام(ص) چنین نقل می‌کند: «...و فضل العالم على سائر الناس کفضلی على أدناهم...»؛[4] و برتری دانشمند بر دیگر مردم مانند برتری من نسبت به پایین‌ترین فرد امّتم می‌باشد. از این‌رو است که امام صادق‌(ع) می‌فرماید دانشمندان وارثان پیامبران‌‌اند: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ...».[5]

بنابر این، با توجه به آیات و روایات، عالمان و اندیشمندانی که علمشان در جهت خدمت دین و دنیای مردم و جامعه باشد در مقایسه با دیگر اقشار، دارای جایگاهی برتر و والاتر نزد خداوند هستند.

البته از این قاعده استثنا خواهند بود برخی از دانشمندانی که علم و دانش آنها نه تنها نفعی عاید جامعه نمی‌کند، بلکه در تضاد با مصالح جامعه و اعتقاد دینی مردم می‌باشد، بدیهی است که اینان نه تنها علمشان دارای ارزش نیست و برای آنها نزد خداوند مقامی کسب نمی‌کند که آنها را حتی از چهارپایان نیز پست‌تر و پایین‌تر می‌نماید. در این‌ صورت بیقین کارگران ساده با تقوا از چنین دانشمندانی به مراتب بالاترند: «وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ الَّذی آتَیْناهُ آیاتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطانُ فَکانَ مِنَ الْغاوین»؛[6] و بر آنها بخوان سرگذشت آن‌کس را که آیات خود را به او دادیم ولى (سرانجام) خود را از آن تهى ساخت و شیطان در پى او افتاد، و از گمراهان شد!

گاهى در میان مردم افرادى پیدا می‌شوند که از نظر علم دین و کمال معنوى به درجه بالایى می‌رسند و پا به مرحله‌‏اى می‌گذارند که باید یک انسان کامل و عارف فرزانه باشند و به اوج معنویت و عرفان برسند، ولى در اثر دنیاپرستى و خودخواهى و ریاست‌طلبى آن‌‌چنان در گمراهى فرو می‌‏‌روند که گویا علم و کمالی نداشتند و به حدى از شقاوت می‌‌‏رسند که به تعبیر قرآن، شیطان همراه و ملازم آنان می‌‌‏شود: «فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطانُ».

شایان توجه است آنچه که در تفاوت جایگاه دانشمندان با سایر افراد بیان شد، جایگاه معنوی و ارزشی آنها نزد خداوند است، اما در مقابل قانون و حقوق شهروندی تمام افراد جامعه مساوی‌‌اند.


[1]. در این باره ر.ک: نمایه‌های «نسبی بودن تقوا»، سؤال 10324؛ «معنای تقوا»، سؤال 12034.

[2]. زمر، 9.

[3]. مجادله، 11.

[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏9، ص 380، تهران، ناصر خسرو، 1372ش.

[5]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏1، ص 32، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[6]. اعراف، 175.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها