در مورد ازدواج مرد شیعی با زن سنی اقوالی در فقه آمده است، که مشهور این است مرد شیعی می تواند با زن سنی ازدواج کند؛ ولی در مورد ازدواج زن شیعی با مرد سنی اختلاف است و مشهور فقها می گویند که جایز نیست. [1]

در این جا به بحث قسمت اول (ازدواج مرد شیعی با زن سنی) که مورد سؤال است پرداخته می شود.

دلایل این فتوا:

1. هم کفو بودن در ازدواج

هم کفو بودن در نکاح از جمله مسائلی است که در مباحث و کتب فقهی فقهای شیعه و سنّی همواره مطرح بوده و باب ویژه ای را نیز به خود اختصاص داده است. این امر ناشی از ثمرات فقهی متعددی است که بر طرح و بررسی این مسئله و تبیین آن مترتب می گردد.

معنای کفو:

در کتاب های لغت آمده است: «کُفؤ » و «کُفُؤ» و جمع آن «أکفاء» به معنای «همتا» و «مانند» است و «کفا» و «کفائه»، هر دو به معنای یکسانی، برابری، شباهت، شایستگی و صلاحیت اند. [2] .

چون اجماع فقها بر این است که در ازدواج، کفائت به معنای تساوی در اسلام، کافی بوده، و از طرف دیگر هم یک شخص سنی مسلمان محسوب می شود، پس ازدواج زوج (مرد) شیعه با زوجه (زن) سنّی جایز است.

2. روایات:

روایات متعددی در مورد نکاح مخالف وجود دارد، که در این روایات فرق بین اسلام و ایمان ذکر شده است و از آنها استفاده می شود که اسلام به شهادتین است و کسی که شهادتین را بگوید مسلمان و طاهر بوده و نکاح آنها حلال است. [3] .

در اینجا به دو نمونه اشاره می شود:

الف. در روایتی، شخصی از حضرت امام صادق (ع) در مورد فرق بین اسلام و ایمان می پرسد که حضرت این طور پاسخ فرمودند: اسلام همین صورت ظاهری است که مردم دارند؛ یعنی شهادت دادن به این که شایسته پرستش جز خدای یگانه بی شریک نیست و این که محمّد بنده و رسول اوست و گزاردن نماز و دادن زکات و حجّ خانه کعبه و روزه ماه رمضان. این است اسلام. اما ایمان، معرفت این امر (ولایت) است. با این (صورت ظاهری که بیان شد) پس اگر کسی به آنها اقرار کند و به این امر (ولایت) عارف نباشد، مسلمان است و گمراه. [4] .

ب. حمران بن اعین از امام باقر (ع) روایت کرده است که حضرت فرمودند: ایمان، آن است که در دل مستقر شود و بنده را به سوی خدای عزّ و جلّ کشاند و اطاعت خدا و گردن نهادن به فرمانش، مصدق آن باشد، و لی اسلام گفتار و کردار ظاهری است که تمام فرق و جماعت مردم آن را دارند، و به وسیله آن جان ها محفوظ ماند و میراث پرداخت شود و زناشویی رواگردد... . [5] .

این روایات با صراحت می گویند که اهل سنت مسلمان هستند و این حکم تمام فرق مسلمین را شامل می شود و احکام اسلام، مثل نکاح، بر آنها جاری است. [6]

این که در پایان روایت دوم، حضرت فرمود که «نکاح» جایز است، این کلمه مطلق است؛ یعنی چه زن بدهی و چه زن بگیری، هردو را شامل است. [7]

البته زن دادن به سنی ها را، فقها از جهت عنوان ثانوی جایز نمی دانند؛ به این بیان که اگر به آنها زن داده شود، چون زن غالباً تحت تأثیر شوهر واقع می شود ترس تغییر مذهب وجود دارد؛ از این رو بنابر احتیاط واجب، زن دادن به آنها جایز نیست. [8]

در پایان، به فتوای برخی از مراجع در این باره اشاره می شود:

سؤال: ازدواج مسلمان با غیر مسلمان و ازدواج شیعه با اهل سنت چه صورت دارد؟

مرحوم حضرت آیة الله فاضل لنکرانی: ازدواج زن مسلمان با غیر مسلمان صحیح نیست و ازدواج زن شیعه با مرد سنی مکروه است و ازدواج مرد مسلمان با زن غیر مسلمان اگر موقت باشد و همچنین ازدواج مرد شیعه با زن سنی مانعی ندارد.

حضرت آیة الله بهجت: اوِّلی (ازدواج مسلمان با غیر مسلمان) در صورت کتابی بودن، عقد موقت بی اشکال است و در فرض دوم (زن شیعه با مرد سنی) نمی توان دختر یا زن شیعه را به عقد آنها درآورد به احتیاط تکلیفی.

حضرت آیة الله سیستانی: ازدواج با اهل کتاب به احتیاط واجب جایز نیست و با اهل سنت اگر خوف انحراف نباشد، جایز است.

حضرت آیة الله مکارم شیرازی: ازدواج مسلمان با غیر مسلمان جایز نیست و ازدواج مردان شیعه با زنان اهل سنت اشکالی ندارد؛ ولی ازدواج زنان شیعه با مردان اهل سنت با توجه به خطر انحراف مذهبی اشکال دارد. [9]