لطفا صبرکنید
بازدید
151302
151302
آخرین بروزرسانی:
1398/05/15
کد سایت
fa43813
کد بایگانی
53831
نمایه
تأثیر گذاری سحر به اذن خدا
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث|بیشتر بدانید|عدل الهی
اصطلاحات
سحر، جادو و شعبدهبازی|عدل ، عدالت، عدول
گروه بندی اصطلاحات
سرفصلهای قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
در روایات بیان شده که سحر و جادو واقعیت دارد، اما تنها با اجازه خدا میتواند تأثیرگذار باشد. آیا چنین اجازهای با عدالت خدا سازگار است؟
پرسش
1. سحر و جادو که به گفته امام رضا(ع) در حدیثی فرمودند: «اثرش با اذن خدا هست» چطور با عدالت خدا سازگار هست؟ 2. راه باطل کردن آن چیست؟
با تشکر
پاسخ اجمالی
محمد بن عیسى میگوید: از حضرت رضا(ع) درباره سحر پُرسوجو کردم فرمود: «سحر واقعیت دارد و به اذن خدا ضرر میرساند [و اثر میکند]».[1]
محل بحث در این روایت عبارت «اذن خدا»(هُوَ یُضِرُّ بِإِذْنِ اللهِ تَعَالَى) میباشد که از آن دو معنا برداشت میشود:
1. اثر تکوینی سحر؛ توضیح اینکه:
یکی از اصول اساسی توحید، این است که همه قدرتها در این جهان از قدرت پروردگار سرچشمه میگیرد، حتی سوزندگی آتش و برندگی شمشیر بدون اذن و فرمان تکوینی او نمیباشد. جهان آفرینش، جهان اسباب و مسببات است. البته برخی سببها مادی است و برخی غیر مادی است. اراده حکیمانه خداوند بر این تعلق گرفته است که هر پدیده و حادثهای از علت ویژه خود صادر گردد و در عین حال، نظام علت و معلولها همگی به خدا منتهی شده و از او قدرت و نیرو میگیرند. او است که سبب را میآفریند و به آن قدرت و نیرو میبخشد و آنرا برای ایجاد معلول ویژه خود آماده میسازد. در حقیقت مؤثر واقعی، در تمام نظام جهان یکی است و نظام جهان که به صورت اسباب و مسببات جلوهگری دارند، همگی از او استمداد گرفته و به او منتهی میشوند.[2]
در تأثیر سحر و جادو نیز وضع چنین است. خداوند متعال با قدرت خویش، چنین اراده و نیرویی را در برخی افراد به ودیعت نهاده است. انسانها با بهرهگیری از این اراده و تقویت آن میتوانند به کارهای شگفت انگیزی دست زنند، اما عدهای با سوء استفاده از آن به کارهای ناشایست اقدام میکنند و در مقابل عدهای مصلح نیز با علم به روشها و اصول سحر، جادوهای دیگران را باطل میکنند. پس، در واقع اصل وجود این نیرو در نهاد آدمی از آنِ خداوند و به فرمان او است، منتها چگونگی بهرهگیری از آن به عهده خود انسان نهاده شده است و او در چگونگی بهرهگیری از آن مسئول است. پس هیچ منافاتی با عدالت خداوند ندارد.[3]
2. اثر فعلیتبخشی سحر: یعنی ممکن است خدا مانع اثرگذاری سحر و جادو در مواردی شده و در واقع، آن اثر تکوینی سحر از کار بیفتد. از اینرو؛ در این روایت، اثرگذاری سحر مطلق دانسته نشده تا با عدالت خدا منافات داشته باشد، بلکه اثر آن، مشروط به اذن خدا اعلام شده که در مواردی به جهت حکمت و مصلحتی اذن خدا سحر به کسی ضرر نرساند.
به هر حال؛ همانطور که در ادامه این روایت آمده و نیز براساس روایات دیگر؛ برای مبارزه با سحر و جادو ذکرها و دعاهایی بیان شده است که میتواند آن اثر تکوینی را مهار کند و حتی زمینه را برای اثر نگذاشتن سحر درباره کسی که به وسیله ذکرها و دعاها بر خداوند توکل میکند، فراهم نماید. در ادامه روایت مورد بحث امام رضا(ع) درباره سالم ماندن از اثرات سحر و جادو میفرماید: «وقتی تو را سحر کردند دستت را تا روبروی صورتت بالا ببر و بخوان: بِسْمِ اللهِ الْعَظِیمِ، بِسْمِ اللهِ الْعَظِیمِ، رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ».[4]
محل بحث در این روایت عبارت «اذن خدا»(هُوَ یُضِرُّ بِإِذْنِ اللهِ تَعَالَى) میباشد که از آن دو معنا برداشت میشود:
1. اثر تکوینی سحر؛ توضیح اینکه:
یکی از اصول اساسی توحید، این است که همه قدرتها در این جهان از قدرت پروردگار سرچشمه میگیرد، حتی سوزندگی آتش و برندگی شمشیر بدون اذن و فرمان تکوینی او نمیباشد. جهان آفرینش، جهان اسباب و مسببات است. البته برخی سببها مادی است و برخی غیر مادی است. اراده حکیمانه خداوند بر این تعلق گرفته است که هر پدیده و حادثهای از علت ویژه خود صادر گردد و در عین حال، نظام علت و معلولها همگی به خدا منتهی شده و از او قدرت و نیرو میگیرند. او است که سبب را میآفریند و به آن قدرت و نیرو میبخشد و آنرا برای ایجاد معلول ویژه خود آماده میسازد. در حقیقت مؤثر واقعی، در تمام نظام جهان یکی است و نظام جهان که به صورت اسباب و مسببات جلوهگری دارند، همگی از او استمداد گرفته و به او منتهی میشوند.[2]
در تأثیر سحر و جادو نیز وضع چنین است. خداوند متعال با قدرت خویش، چنین اراده و نیرویی را در برخی افراد به ودیعت نهاده است. انسانها با بهرهگیری از این اراده و تقویت آن میتوانند به کارهای شگفت انگیزی دست زنند، اما عدهای با سوء استفاده از آن به کارهای ناشایست اقدام میکنند و در مقابل عدهای مصلح نیز با علم به روشها و اصول سحر، جادوهای دیگران را باطل میکنند. پس، در واقع اصل وجود این نیرو در نهاد آدمی از آنِ خداوند و به فرمان او است، منتها چگونگی بهرهگیری از آن به عهده خود انسان نهاده شده است و او در چگونگی بهرهگیری از آن مسئول است. پس هیچ منافاتی با عدالت خداوند ندارد.[3]
2. اثر فعلیتبخشی سحر: یعنی ممکن است خدا مانع اثرگذاری سحر و جادو در مواردی شده و در واقع، آن اثر تکوینی سحر از کار بیفتد. از اینرو؛ در این روایت، اثرگذاری سحر مطلق دانسته نشده تا با عدالت خدا منافات داشته باشد، بلکه اثر آن، مشروط به اذن خدا اعلام شده که در مواردی به جهت حکمت و مصلحتی اذن خدا سحر به کسی ضرر نرساند.
به هر حال؛ همانطور که در ادامه این روایت آمده و نیز براساس روایات دیگر؛ برای مبارزه با سحر و جادو ذکرها و دعاهایی بیان شده است که میتواند آن اثر تکوینی را مهار کند و حتی زمینه را برای اثر نگذاشتن سحر درباره کسی که به وسیله ذکرها و دعاها بر خداوند توکل میکند، فراهم نماید. در ادامه روایت مورد بحث امام رضا(ع) درباره سالم ماندن از اثرات سحر و جادو میفرماید: «وقتی تو را سحر کردند دستت را تا روبروی صورتت بالا ببر و بخوان: بِسْمِ اللهِ الْعَظِیمِ، بِسْمِ اللهِ الْعَظِیمِ، رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ».[4]
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات