جستجوی پیشرفته
بازدید
32949
آخرین بروزرسانی: 1394/03/31
 
کد سایت fa59974 کد بایگانی 73713 نمایه معنای «من» و «عن» جاره و تفاوتشان با یکدیگر
طبقه بندی موضوعی صرف و نحو
گروه بندی اصطلاحات ادبیات
خلاصه پرسش
حرف‌های جرّ «من» و «عن» که هر دو در فارسی به معنای «از» هستند، چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
پرسش
سلام، تفاوت حرف جر مِن با عَن چیست؟ هر دو به معنای «از» هستند، ولی چرا بعضی جاها من و بعضی جاها از عن استفاده می‌شود؟
پاسخ اجمالی
«مِن» و «عَن» جاره هر دو از حروف هستند و همان‌گونه که در تعریف حروف گفته شد، معانی حروف زمانی شکل می‌گیرند که حروف به عنوان رابط بین دو کلمه قرار گیرند و ایجاد نسبت نمایند.[1] بنابراین، گرچه در زبان فارسی، معمولاً «از» به عنوان ترجمه‌ای از دو کلمه «من» و «عن» اعلام می‌شود، اما این دو کاملاً مترادف نبوده بلکه معنای حقیقی این دو کلمه زمانی بروز می‌کند که این دو در کلام بین «مسند» و «مسند الیه» قرار گیرند.
برای روشن شدن مطلب بهتر است معنای ربطی «من» و «عن» بیان شود که خود بخود فرق معنایی میان این دو نیز روشن خواهد شد.
معنای «عن»
«عن» جاره یکی از وجوه سه گانه «عن»[2] و پرکاربردترین آنها می‌باشد که بر اسم ظاهر  و ضمیر داخل شده و آنها ‌را جر می‌دهد. «عن» 10 معنا به شرح زیر دارد:
1. مجاوزت، یعنی فاعل فعل قبل چیزی را با فعل خود از مجرور گذرانده است. 2. دوّمین معنای «عن» بدل است. 3. به معنای استعلاء است که در این معنا مترادف معنای «علی» می‌باشد. 4. برای تعلیل و بیان علیّت مجرور برای وقوع فعل ماقبل است. 5. مترادف و هم معنای کلمه «بعد» بوده و مفید معنای آن است. 6. مترادف کلمه «فی» و مفید معنای ظرفیت است. 7. مترادف با «من» و به معنای ابتدای غایت می‌باشد. 8. مترادف و هم معنای کلمه «باء» است. 9. به معنای استعانت است و دلالت می‌کند که فعل قبل به وسیله و کمک مجرور صورت گرفته است. 10. زائده تعویضیه از «عن» دیگری که محذوف است.[3]
معنای «من»
«من» نیز یکی از حروف جاره است که بر اسم ظاهر و ضمیر داخل می‌شود و آنها ‌را جر می‌دهد و دارای 15 معنا می‌باشد.
1. برای ابتدای غایت می‌آید؛ یعنی بیان می‌کند که مابعد، ابتدای مسافت و غایت برای فعلی است که متعلق آن می‌باشد و در بیشتر اوقات «من» در همین معنا استعمال می‌شود. مانند: «سرت من البصره الی الکوفه». در این‌جا «من» بیان می‌کند که مابعدش یعنی بصره، ابتدای مسافت و غایت برای سیر است.
بنابر نظر گروهی از دانشمندان  علم نحو، معنای حقیقی «من» فقط ابتدای غایت است و بقیه معانی «من» یا مجازی هستند یا تأویل به من ابتدائیه برده می‌شوند.[4]
2. برای تبعیض می‌آید، یعنی «من» دلالت می‌کند برخی از افراد یا اجزای اسمی که به سبب «من» جر گرفته، مراد و مورد نظر متکلم است. مانند: «اخذت من الدراهم»، که «من» می‌فهماند متکلم، بخشی از درهم را گرفته نه همه درهم را.
3. برای بیان جنس و رفع ابهام از اسم ماقبل.
4. برای تعلیل می‌آید، یعنی دلالت می‌کند که مجرور آن علت برای وقوع فعل است.
5. به معنای بدل می‌آید و علامتش آن است که به جای من کلمه بدل قرار بدهیم، تغییری در معنای کلام حاصل نشود.
6. مترادف بودن با معنای «عن»؛ یعنی من دارای معنای مجاوزت می‌باشد. مانند «فَوَیلٌ لِلقاسِیَةِ قُلوُبُهُم مِن ذِکرِ اللهِ». بنابر نظر برخی «من» در این‌جا به معنای عن می‌باشد؛ زیرا ماده «قسوه» با «عن» متعدی می‌شود.[5]
7. مترادف بودن با معنای باء جاره.
8. به معنای ظرفیت.
9. به معنای «عند».
10. مترادف با معنای «رُبَّ».[6]
11. به معنای استعلاء؛ یعنی مترادف با معنای «علی» می‌باشد.
12. به معنای تضاد و انفکاک و بیان فصل بین مجرور آن با اسم ماقبلش.
13. به معنای «الی» یعنی برای انتهای غایت.
14. به معنای تصریح و تنصیص بر عمومیت و شمول حکم برای تمامی افراد مجرورش.
15. به معنای تأکید عموم.[7]
با دقت در معانی گوناگون کلمه «من» و «عن» و موارد کاربرد هر کدام، روشن شد این دو کلمه همواره به یک معنا نیستند، بلکه تنها در مواردی، مترادف و هم معنا بوده، اما هرکدام از آنها معانی ویژه خود را دارند.
 

[2]. 1. حرف جر، مانند: «رَمَیتُ السهمَ عن القوس». 2. حرف مصدری، مانند: «أعجبنی عن تفعلَ». 3. اسم به معنای «جانب» مانند: «قعدت من عن یمینه». صفایى بوشهری، غلامعلى‏، ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 3، ص 219، قم، قدس، چاپ هشتم، 1387 ش.
[3]. برای اطلاع بیشتر، ر.ک: ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 2، ص 219 – 226.
[4]. ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 3، ص 297.
[5]. همان،‏ ج 3، ص 302.
[6]. «چه بسیار»
[7]. برای اطلاع بیشتر، ر.ک: ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 3، ص 297 – 309.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها