جستجوی پیشرفته
بازدید
6363
آخرین بروزرسانی: 1400/11/08
خلاصه پرسش
در گذشته‌ها مردم هنگام خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی می‌ترسیدند؛ از این‌رو به آنان توصیه شده بود تا نماز آیات بخوانند. امروزه که با پیشرفت دانش، چنین ترسی وجود ندارد، چرا باید نماز آیات خواند؟
پرسش
سلام؛ دلیل خواندن نماز آیات در زمان کسوف و خسوف روایتی است که در بحار الانوار، ج 88، ص 155، باب ششم، حدیث دوازدهم، آمده است. از این روایت فهمیده می‌شود که نماز آیات برای اتفاقات عجیبی بود که در عالم رخ می‌داد و مردم را به ترس وا می‌داشت، حتی اگر ترس آن کم بود. سؤال این است: آن زمان مردم از خورشیدگرفتگی می‌ترسیدند، ولی الآن که علم پیشرفت کرده، همه می‌دانند این موارد یک اتفاق معمولی است و هیچ ترسی ندارد، ضمن این‌که از قبل آماده می‌شوند تا این صحنه را مشاهده و ثبت کنند...! مردم دنیا از آن به عنوان صحنه‌‌های زیبای طبیعت یاد می‌کنند، ولی در اسلام، همچنان به عنوان پدیده‌ای ترسناک قلمداد ‌شده و بر مسلمانان واجب است که نماز آیات بخوانند! مگر احکام اسلامی نباید منطبق با زمان باشد؟
پاسخ اجمالی

نماز آیات، هنگام خورشیدگرفتگی، ماه‌گرفتگی و زلزله واجب است،[1] چه مردم بترسند یا نترسند. البته در مواردی دیگر، مانند رعد و برق و طوفان شدید نیز به شرط آن‌که ترس و وحشت را به دنبال داشته باشد، خواندن نماز آیات واجب خواهد بود.

آنچه بر وجوب این نماز دلالت دارد، علاوه بر اجماع علما، روایاتی از معصومان(ع) است،[2] که از آنها چنین برداشت می‌شود که این نماز به جهت توجه دادن انسان و کُرنش او نسبت به منشأ اصلی آفرینش و یادآوری برپایی قیامت است، نه ترس مردم در زمان بروز این رخدادها! و یا امور خرافی دیگر!

امام کاظم(ع) در همین زمینه می‌فرماید: « وفات ابراهیم، فرزند رسول خدا(ص) مصادف با گرفتگی خورشید شد. مردم گفتند: گرفتگی خورشید به دلیل وفات ابراهیم است! رسول خدا(ص) با شنیدن این شایعات بالای منبر رفت و  پس از حمد و ثنای الهی فرمود: ای مردم! خورشید و ماه دو نشانه از نشانه‌‌های خدا هستند که به فرمان او در رفت و آمدند و فرمان‌‌بردار! گرفتگی آنان به دلیل مرگ و زندگی هیچ کسی نیست، پس هرگاه کسوف و خسوف رخ داد، نماز [آیات] بخوانید...».[3]

همان‌طور که مشاهده می‌شود، در این حدیث سخن از ترس و وحشت نیست، بلکه پیامبر(ص) برای از بین‌بردن افکار موهوم و خرافی، جنازه فرزندش را رها کرد و به مردم اعلام نمود که گرفتگی ماه و خورشید از نشانه‌‌های الهی است، نه ناشی از مرگ افراد و سپس امر به خواندن نماز آیات نمود.

بنابراین، خواندن نماز آیات، برای توجه مردم به خدای توانا است که منشأ اصلی آفرینش و دگرگونی‌های طبیعت است؛ و درسی از توحید را به مردم می‌آموزد، و علاوه بر آن، این رخدادها یادآور معاد و برپایی قیامت، و مقیاس بسیار کوچکی از آن است:

امام صادق‌(ع) از پدرش نقل می‌کند: «زلزله‌‌‌ها و گرفتگی ماه و خورشید و بادهای سخت و وحشت‌‌زا از نشانه‌‌های قیامت است، هرگاه یکی از اینها را دیدید به یاد برپایی قیامت باشید، به مسجدها پناه ببرید و نماز بخوانید».[4]

بنابراین، از آن‌جا که زلزله و گرفتن ماه و خورشید یادآور قیامت است، اگر هیچ ترسی را هم به دنبال نداشته باشد، سزاوار است تا ارتباط انسان با معبود خویش در آن هنگام بیشتر شود.

لازم به ذکر است که فقها از همان ابتدا و در زمان‌های کهن نیز وجوب نماز آیات در زمان خسوف و کسوف را مشروط به ترس مردم نمی‌دانستند، تا امروزه که عوامل طبیعی این رخدادها بیشتر مشخص شده است، نیازی به خواندن نماز آیات نباشد. 


[1]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه، ر. ک:‌ 2996 (کیفیت و موارد وجوب نماز آیات).

[2]. بنی فضل، مرتضی بن سیف علی، مدارک تحریر الوسیلة (الصلاة)، ج ‌2، ص 97، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏3، ص 208، ح 7، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏88، ص 155، ح 12، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[4]. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ‏7، ص 487، ح 4، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها