جستجوی پیشرفته
بازدید
4854
آخرین بروزرسانی: 1400/05/02
خلاصه پرسش
خداوند در قرآن، یکی از صفات نیک حضرت یحیی(ع) را آن دانسته که او «حصور» بود و مفسران این واژه را ناظر به ازدواج‌نکردن ایشان دانسته‌اند. آیا این موضوع با تأکید اسلام بر ازدواج، ناهمخوان نیست؟!
پرسش
با توجه به آیه‌ی 39 سوره آل‌عمران که در مورد حضرت یحیی(ع) فرمود «سَیداً وَ حَصُوراً وَ نَبِیا مِنَ الصَّالِحینَ»، آیا ازدواج با حیا در تضاد است که ایشان ازدواج نکرده بود؟
پاسخ اجمالی

علاوه بر فطرت انسانى در اهمیت به تشکیل خانواده، در آموزه‌های دینی نیز نسبت به ازدواج، سفارش‌های زیادی شده است؛ از این‌رو طبیعی است که پیامبران و اولیای الهی(ع) نسبت به این موضوع اهمیت زیادی قائل باشند.

با این وجود؛ اما در مورد حضرت یحیی(ع) در قرآن مطلبی ذکر شده است که برخی تصور کرده‌اند آن‌حضرت با ازدواج مخالف بود:

 «فَنادَتْهُ الْمَلائِکةُ وَ هُوَ قائِمٌ یصَلِّی فِی الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ یبَشِّرُک بِیحْیی‏ مُصَدِّقاً بِکلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ سَیداً وَ حَصُوراً وَ نَبِیا مِنَ الصَّالِحینَ»؛[1] پس در حالی که وی ایستاده در محراب دعا می‌کرد، فرشتگان، او را ندا دادند که: خداوند تو را به [ولادت‏] یحیی مژده می‌دهد که تصدیق کننده‌ی کلمة الله [عیسی‏] بوده، و فردی بزرگوار و حصور (خویشتن‌دار) و پیامبری از شایستگان است.

گزارش‌هایی وجود دارد که «حصور» را این‌گونه معنا می‌کند که حضرتشان به زنان نزدیک نمی‌شد.[2]

از جمله، روایتی به امام باقر(ع) نسبت داده می‌شود که فرمود: «یحیی حصور بود و به زنان نزدیک نمی‌شد».[3]

همچنین برخی از گزارش‌های تاریخی هم بیان می‌کنند که حضرت یحیی(ع) ازدواج نکرده بودند.[4]

اما اگر بخواهیم واژه‌ی «حصور» را از دیدگاه لغوی بررسی کنیم، این واژه از ریشه‌ی «حصر»[5] آمده که به معنای خودداری و منع است؛[6] و به کسی که خود را از لهو و لعب دور و اساسا هر چیز دیگری نگه دارد، حصور گفته می‌شود.[7]

در همین راستا به کسی که تمایلی به ارتباط با زنان ندارد نیز «حصور» می‌گویند.[8]

اما در مورد دلالت آیه بر ازدواج‌نکردن حضرت یحیی(ع) و همخوان نبودن آن با تعالیم دینی باید گفت:

  1. هیچ‌ دلیل قطعی بر این‌که منظور از «حصور» در این‌ آیه، ترک ازدواج باشد در دست نیست و روایتی هم که در این زمینه نقل شده نه از نظر سند قطعی است و نه لزوما دلالت بر ترک ازدواج می‌کند؛ زیرا ممکن است معنای «یأبی النساء» آن باشد که او از ارتباط و سخن‌گفتن با زنان نامحرم خودداری می‌کرد؛ لذا هیچ بعید نیست که «حصور» در آیه به معنای ترک‌کننده‌ی شهوات و هوس‌ها و دنیاپرستی‌ها‌ و به عبارتی مترادف با صفتی مانند زهد باشد.[9]

به عبارت دیگر می‌توان گفت که یحیی(ع) به دنبال اختلاط با زنان نامحرم و روابط نامشروع با آنان نبود و این پاک‌دامنى نیز به تنهایی، خود یک ارزش است. چنانچه در مورد حضرت مریم(س) نیز گفته شده است: «وَ مَرْیمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی‏ أَحْصَنَتْ فَرْجَها...»؛[10] و مریم دختر عمران، همان کسی که خود را پاک‌دامن نگاه داشت.

  1. علاوه بر آن‌که حتی اگر «حصور» را به معنای فرد مجرد بدانیم، لزوما به معنای گریزان‌بودن یحیی(ع) از ازدواج نخواهد بود، بلکه شاید ایشان نیز مانند عیسی(ع) بر اثر شرایط خاص زندگی و اجبار به سفرهای متعدد برای تبلیغ آیین خدا ناچار به مجرد زیستن بود.

 


[1]. آل‌عمران، 39.

[2]. عسکری، امام ابومحمد حسن بن علی، التفسیر المنسوب الی الامام العسکری(ع)، ص 660، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1409ق.

[3]. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیّاشی‏، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم‏، ج 1، ص 172، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.

[4]. مقریزی، تقی الدین‏، امتاع الاسماع بما للنبی(ص) من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع‏، تحقیق، نمیسی، محمد عبد الحمید، ج 4، ص 212، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق.

[5]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق، مصحح، میر دامادی، جمال الدین،‏ ج 4، ص 193، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.

[6]. همان، ص 194.

[7]. ر. ک: مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 14، ص 170، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق ؛ لسان العرب، ج‏ 4، ص 194.

[8]. لسان العرب، همان.

[9]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 535، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم، 1371ش.

[10]. تحریم، 12.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها