1. در این زمینه باید گفت که «کفر» اقسام مختلفی دارد، و «شرک» نیز یکی از اقسام آن محسوب می‌شود. همچنین اینگونه نیست که «کفر» به طور مطلق بخشودنی باشد و آیاتی مانند آیات 137 و 168 سوره نساء وجود دارد که صراحتاً اعلام می‌کند که کفر نیز بخشودنی نیست،  بنابر این، از این جهت فرقی میان کفر و شرک وجود ندارد.[1]
البته کفر افرادی مانند مستضعفان فکری قابل بخشش است.
2. در تعالیم و آموزه‌های قرآن کریم و روایات «شرک» و «کفر» از گناهان بسیار بزرگ و نابخشودنی[2] به شمار می‌آیند، و بالاترین مرتبه شرک، شرک به خدای متعال است.
قرآن کریم از قول لقمان حکیم در سفارش به فرزندش می‌فرماید: پسرم هیچ چیز را شریک خدا قرار مده که شرک ظلم عظیمی است. «وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ وَ هُوَ یَعِظُهُ یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ».[3]
و یا در آیه‌ای دیگر می‌خوانیم: خداوند (هرگز) شرک را نمی‌بخشد! و پایین‌‏تر از آن را برای هر کس (بخواهد و شایسته بداند) می‌بخشد. و آن کسی که برای خدا، شریکی قرار دهد، گناه بزرگی مرتکب شده است.^[4]
اساسی‌ترین مسئله عقیدتی که لقمان حکیم به فرزندش سفارش می‌کند، مسئله «توحید» است. توحید در تمام زمینه‌‌ها و ابعاد؛ زیرا هر حرکت تخریبی و ضد الهی از شرک سرچشمه می‌گیرد؛ مانند دنیا پرستی، مقام پرستی، هوا پرستی، و ... که هر کدام شاخه‌‏ای از شرک محسوب می‌‏شود. همان‌گونه که اساس تمام حرکت‌های صحیح و سازنده، توحید و تنها دل به خدا بستن، و سر بر فرمان او نهادن، و از غیر او بریدن و همه بت‌ها را در آستان کبریایی او در هم شکستن است.
قابل توجه است که لقمان حکیم، دلیل بر نفی شرک را این ذکر می‌‏کند که شرک ظلم بزرگی است. چه ظلمی بالاتر از این‌که موجودات بی‌ارزشی را همتای خدا قرار دهند؛ لذا کفر و شرک به خدا که انکار حقایق عالم را به دنبال دارد و موجب انکار همه حقایق هستی و خالق می‌گردد، موجب محرومیت‌های مختلف و همیشگی برای انسان می‌شود که از جمله آنها محروم شدن از بهشت و ورود به جهنم خواهد بود.
از سوی دیگر، باید توجه داشت که سایر گناهان اگر چه در جای خویش موجبات عذاب الهی را فراهم می‌کند، اما از جهت شدت و حساسیت موضوع به این حد نیست؛ یعنی این گناهان، وجود خدا که اصل و ریشه است را زیر سؤال نمی‌برد؛ به همین دلیل خداوند حساسیت ویژه‌ای را نسبت به شرک قائل می‌شود.
گفتنی است که عفو الهی شامل افرادی می‌‏شود که شایستگی آن‌را دارند. عفو الهی مشروط به مشیت و خواست او است و به این ترتیب یک مسئله عمومی و بدون قید و شرط نیست، و مشیت و اراده او تنها در مورد افرادی است که شایستگی خود را عملاً به نوعی اثبات کرده‌‌اند. و از این‌جا روشن می‌شود که چرا شرک قابل عفو نیست؛ زیرا مشرک ارتباط خود را از خداوند به کلی بریده و مرتکب کاری شده است که بر خلاف اصلی‌ترین اصول ادیان الهی است.[5]
البته نظر برخی مفسران آن است که حکمت این‌که خدای متعال شرک را نمی‌‏آمرزد، این است که عالم خلقت که سراپایش رحمت خدا است، اساسش عبودیت خلق و ربوبیت خداى تعالى است، همچنان‌که خود خداى تعالى فرمود: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ».[6] و روشن است که با وجود شرک، دیگر عبودیتى در کار نیست.[7]

---