واژه «چله» برگرفته از عدد «چهل» است که در آموزه‌های ادیان مختلف، بسیار به چشم می‌خورد. در این راستا می‌توان به اهمیت چهل سالگی،[1] و مبعوث شدن پیامبر(ص) در همین سن، اهمیت حفظ چهل حدیث،[2] مدت وعده الهی با حضرت موسی[3] و ... اشاره کرد.

در روایات متعددی که از اهل‌‌بیت(ع) نقل شده است، به مواظبت بر اخلاص عمل در مدت چهل روز تأکید شده و برای آن آثار ارزش‌مندی ذکر شده است. از امام رضا(ع) نقل شده است: «هیچ بنده‌ای به مدت چهل روز، خود را برای خدا خالص نگردانید، مگر این‌که چشمه‌های حکمت از قلبش به زبانش جاری شد».[4]

از این‌رو «چله‌نشینی» را می‌توان به معنای مراقبت چهل روزه از خود دانست، تا از این‌راه، باطن فرد به آمادگی لازم جهت دریافت حکمت و علوم الاهی نایل شود.[5]

از جهتی دیگر، طبق آیات قرآنی، حضرت موسی(ع) برای مناجات با خدا به کوه طور رفته و چهل شبانه روز[6] آن‌جا ماند و بعد از آن بود که الواح بر او نازل شد.

طبق برخی روایات، این چهل روز از «اول ماه ذی القعده» آغاز شده و در «دهم ماه ذی الحجه» پایان یافت.[7]

از این‌رو و از آن‌جا که یکی از القاب حضرت موسی(ع)، «کلیم الله» است،[8] در برخی متون، به چله‌نشینی در این مدت از زمان، «چله کلیمیه» می‌گویند.

گفتنی است با این‌که در منابع دینی و روایی، دستوری مبنی بر چله‌نشینی در این مدت که ایام حضور حضرت موسی(ع) در کوه طور است، وجود ندارد، اما شاید برخی از بزرگان با استفاده از این دو موضوع تأیید شده(دستور به اخلاص در چهل روز و زمان حضور موسی در کوه طور)، مناسب دیده‌اند که چله‌نشینی در این ایام خاص، مناسب بوده و نوعی ایجاد انگیزه در افراد خواهد نمود.

[1]. «حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعینَ سَنَةً». احقاف، 15.

[2]. ر. ک: حفظ چهل (اربعین) حدیث در روایت پیامبر اسلام (ص). 18182

[3]. « وَ إِذْ واعَدْنا مُوسى‏ أَرْبَعینَ لَیْلَةً». بقره، 51.

[4]. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، ج 2، ص 96، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.

[5]. ر. ک: چله نشینی 8348

[6]. اعراف، 142.

[7]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، سید هاشم، ج 2، ص 25، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.

[8]. «وَ کَلَّمَ اللَّـهُ مُوسَىٰ تَکْلِیمًا». نساء، 164.