جستجوی پیشرفته
بازدید
16771
آخرین بروزرسانی: 1397/10/15
خلاصه پرسش
چرا بعد از اتمام نماز، سه مرتبه «الله اکبر» گفته می‌شود؟
پرسش
چرا بعد از اتمام نماز، به گفتن سه مرتبه «الله اکبر» سفارش شده است؟
پاسخ اجمالی
در روایات به گفتن سه مرتبه «الله اکبر» بعد از اتمام نماز و بلند کردن دست تا برابر گوش در هنگام گفتن آن[1] سفارش شده است.[2]
امام صادق(ع) فرمود: «إِذَا سَلَّمْتَ مِنَ الصَّلَاةِ فَکَبِّرْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ...»؛ وقتی نماز به اتمام رسید، سه‌بار «الله اکبر» بگو.[3]
اولین گزارشی که از تکبیرهای سه‌گانه آخر نماز وجود دارد، بعد از فتح مکه است :
 «هنگامی که پیامبر(ص) مکّه را فتح نمودند، همراه با یارانشان، نماز ظهر را در کنار حجر الاسود خواندند و وقتى سلام دادند، دو دست را بلند کرده و سه مرتبه تکبیر گفتند و بعد از آن فرمودند: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ أَعَزَّ جُنْدَهُ وَ غَلَبَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ. لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ[4]‏ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی‏ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ».[5]
سپس به اصحاب خود فرمود: این تکبیر را ترک نکنید و این دعا را بعد از هر نماز واجبى بخوانید؛ زیرا کسى که بعد از سلام این‌گونه عمل کند و این دعا را بخواند، خداوند را به دلیل تقویت اسلام و سپاه مسلمانان شکرگزاری کرده است».[6]
در مورد حکمت و سرّ گفتن این سه تکبیر در پایان نماز، ابتدا باید گفت؛ فهم و درک دقیق تمام اسرار احکام عبادی امری مشکل است؛ در عین برخی از اهل معرفت، این تکبیرها را نمادی از سطح شناخت انسان می‌دانند:
این سه تکبیر براى بیان تجلّیات ذاتی و اسمائی و افعالی است؛ یعنی نمازگزار با تکبیر اول اعلام می‌کند که به مرتبه درک تجلیات ذاتی خداوند رسیده، و خداوند را در مقام اسما و صفات مشاهده کرده است، و با بالا بردن دست‌ها اشاره می‌کند که تعیینات و مصادیق اسما و صفات، مانع و حجاب برای مشاهده تجلیات ذاتی نیستند. با تکبیر دوم اعلام می‌کند که تجلیات ذاتی، اسمائی و صفاتی خدا را در مقام اعیان ثابته[7] مشاهده کرده و با بالا بردن دست‌ها اشاره می‌کند که اعیان ثابته مانع و حجاب برای این مشاهده نیستند. و با تکبیر سوم اعلام می‌کند که تجلیات ذاتی، اسمائی و صفاتی را در مقام موجودات خارجی و مخلوقات مشاهده می‌کند، و بالابردن دست‌ها اشاره به این است که موجودات خارجی و مخلوقات مانع از این مشاهده نیستند.[8]
 
 

[2]. مجلسی، محمد باقر، بیست و پنج رساله فارسی، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، ص 266، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1412ق.
[3]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، مصحح، فیضی، آصف،‏ ج 1، ص 170، قم، مؤسسة آل البیت ع ، چاپ دوم، 1385ق.
[4]. تغابن، 1.
[5]. همان.
[6]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 360، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.
[7]. ر. ک: 50759 و 102772.
[8]. ر. ک: امام خمینی، سر الصلاة، فصل دوازدهم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار، چاپ 16، 1392ش. «و آن سرّ اجمالى تکبیرات افتتاحیه است. چنانچه سالک تا رفع حجب سبعه را نکند، وصول به باب اللَّه براى او رخ ندهد و فتح ابواب دخول در محضر براى او نشود و به واسطه رفع حجب کشف سبحات جمال و جلال بر او شود. همین طور، پس از رجوع از مقام وصول و فناى محض و حصول حالت صحو، تجلّیات ذاتیّه و تجلّیات اسمائیه و تجلّیات افعالیّه- به عکس ترتیب سلوک إلى اللَّه- بر قلب او شود، و براى هر یک از تجلّیات تکبیرى گوید. و چون این تجلّیات به کثرت حجاب جمال محبوب نشود، سالک با هر رفع یدى اشاره به عدم احتجاب از مقامى کند؛ چنانچه در تکبیر اول جلوه ذات را در حضرت اسما و صفات مشاهده کرده، با رفع ید اشاره کند به آنکه تعینات اسما و صفاتْ حجاب تجلى ذات نیستند. و در تکبیر دوم، تجلّیات اسمایى را در حضرات اعیان مشاهده کند، بلکه تجلّیات ذاتى را نیز در آنها مشاهده کند، و با رفع ید اشاره به عدم احتجاب نماید. و در تکبیر سوم، تجلّیات ذاتى و اسمایى و افعالى را در مرآت اعیان خارجى شهود نماید و با رفع ید نفى حجابیت آنها کند.
پس، تکبیرات افتتاحیه براى شهود تجلّیات است از ظاهر به باطن و از تجلّیات افعالى تا تجلّیات ذاتى؛ و رفع ید در آنها براى رفع حجاب است تا وصول به مقام قرب معنوى و معراج حقیقى. و تکبیرات اختتامیه براى تجلّیات از باطن به ظاهر و از تجلّیات ذاتیه تا تجلّیات افعالیه است؛ و رفع ید در آنها براى اشاره به عدم احتجاب و مرفوعیت حجاب است».
 
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها