جستجوی پیشرفته
بازدید
33981
آخرین بروزرسانی: 1397/07/09
خلاصه پرسش
طبق آیه 124 سوره بقره حضرت ابراهیم(ع) به چه چیزهایی امتحان شده بود؟
پرسش
در سوره بقره آیه 124 خداوند می‌فرمایند: «وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً....»، خدا ابراهیم را به امور و کلماتی امتحان کرد.... این کلمات و اموری چه چیزهایی بود؟
پاسخ اجمالی
امتحان بر دو نوع است:[1]
1. امتحانى که به منظور کشف حقیقت و پى‌بردن به عاقبت امر صورت می‌گیرد، این نوع امتحان بر خداوند محال است؛ زیرا خداوند علام الغیوب است و حقیقت هر موضوعى و عاقبت هر امرى را می‌داند.
2. امتحان به جهت بروز استعدادها: خداوند در زندگى براى اشخاص حوادثى پیش می‌آورد تا استعدادها بروز کند و حقایق اشخاص معلوم گردد، کسانى که در برابر این حوادث به وظیفه خود عمل می‌کنند و شکیبایى و مقاومت به خرج می‌دهند به کمال می‌رسند و مستحق پاداش می‌گردند، و استحقاق ارتقا به مقام بالاتر و کمال عالی‌­تر را پیدا مى‌‏کنند. ضمناً عمل آنها سرمشق دیگران نیز واقع می‌گردد. بنابر این حوادث زندگى در عین حال که سنگ محک است، نردبان تکامل نیز محسوب می‌شود. امتحان خداوند نسبت به حضرت ابراهیم(ع) از نوع دوّم است.
خداوند براى ابراهیم(ع) حوادثى پیش آورد و او در آن حوادث با کمال مقاومت و شکیبایى به وظیفه خود عمل کرد و در نتیجه، شایستگى وى براى «مقام امامت» براى همه روشن و مسلّم گردید.
از این جهت در قرآن کریم فرموده: «وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ»؛[2] (به خاطر آورید) هنگامى که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونى آزمود. و او به خوبى از عهده این آزمایش‌ها برآمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پیشواى مردم قرار دادم». ابراهیم عرض کرد: «از دودمان من (نیز امامانى قرار بده)». خداوند فرمود: «پیمان من، به ستمکاران نمى‏‌رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند)».
در این که مراد از کلمات چیست که حضرت ابراهیم به وسیله آنها امتحان شد و سربلند گردید، اقوال گوناگون و متعددی ذکر شده است.[3] اما از بررسى آیات قرآن و اعمال مهم و چشم‌گیرى که ابراهیم انجام داد و مورد تحسین خداوند قرار گرفت، چنین استفاده مى‌‏شود که مقصود از «کلمات»، یک سلسله وظایف سنگین و مشکل بوده که خدا بر دوش ابراهیم گذارده بود، و این پیامبر مخلص همه آنها را به عالی‌ترین وجه انجام داد، این دستورات عبارت بودند از:
1. یقین.[4] به دلیل قول خداوند: «و این چنین، ملکوت آسمان‌ها و زمین (و حکومت مطلقه خداوند بر آنها) را به ابراهیم نشان دادیم (تا به آن استدلال کند،) و اهل یقین گردد».[5]
2. توحید خداوند و منزّه دانستن او از تشبیه:[6] هنگامى که او به ستاره و ماه و خورشید، در میان ستاره پرستان و ماه پرستان و خورشید پرستان، نگاه کرد و رو به خدا آورد و گفت: «اى قوم من از شریک‌هایى که شما (براى خدا) مى‏‌سازید، بیزارم! من روى خود را به سوى کسى کردم که آسمان‌ها و زمین را آفریده، من در ایمان خود خالصم و از مشرکان نیستم»![7]
3. شجاعت:[8] به دلیل قول خداوند: «سرانجام (با استفاده از یک فرصت مناسب)، همه آنها- جز بت بزرگشان- را قطعه قطعه کرد، شاید سراغ او بیایند (و او حقایق را بازگو کند)».[9]
4. حلم:[10] به دلیل گفتار خداوند: «چرا که ابراهیم، بردبار و دلسوز و بازگشت‏کننده (بسوى خدا) بود».[11]
5. سخاوت:[12] و دلیل آن گفتار خداوند است: «آیا خبر مهمان‌هاى بزرگوار ابراهیم به تو رسیده است»؟[13]
6. اعتزال و کناره جویى در راه خدا از خویشاوندان خود:[14] به دلیل قول خداوند: «و از شما، و آنچه غیر خدا مى‏‌خوانید، کناره‏‌گیرى مى‌‏کنم و پروردگارم را مى‏‌خوانم».[15]
7. امر به معروف و نهى از منکر.[16] دلیل آن قول خداوند است: «هنگامى که به پدرش گفت: «اى پدر! چرا چیزى را مى‌‏پرستى که نه مى‌‏شنود، و نه مى‏‌بیند، و نه هیچ مشکلى را از تو حلّ مى‏‌کند؟!».[17]
8. بدى را به نیکى مکافات کردن،[18] هنگامى که پدر وى گفت: «اى ابراهیم! آیا تو از معبودهاى من روى گردانى؟! اگر (از این کار) دست برندارى، تو را سنگسار مى‏‌کنم! و براى مدّتى طولانى از من دور شو».[19]
ولى ابراهیم(ع) در جواب گفت: «سلام بر تو! من بزودى از پروردگارم برایت تقاضاى عفو مى‏‌کنم؛ چرا که او همواره نسبت به من مهربان بوده است».[20] 
9. توکّل و اعتماد ویژه بر خداوند: به دلیل گفتار خداوند: «همان کسى که مرا آفرید، و پیوسته راهنماییم مى‏‌کند، و کسى که مرا غذا مى‌‏دهد و سیراب مى‌‏نماید، و هنگامى که بیمار شوم مرا شفا مى‌‏دهد».[21]
10. محنت در نفس به واسطه انداختن او در آتش[22] که خداوند متعال فرمود: «(سرانجام او را به آتش افکندند ولى ما) گفتیم: «اى آتش! بر ابراهیم سرد و سالم باش!»[23]
11. امتحان نسبت به ذبح فرزند خود اسماعیل(ع):[24] که خداوند چنین می‌فرماید: « گفت: «پسرم! من در خواب دیدم که تو را ذبح مى‏‌کنم».[25]
12. امتحان در باره اسکان خانواده‌اش در سرزمین خشک و بی‌آب و علف،[26] چنانچه خداوند در این باره از قول ابراهیم(ع) می‌فرماید: «پروردگارا! من بعضى از فرزندانم را در سرزمین بى‏‌آب و علفى، در کنار خانه‌‏اى که حرم تو است، ساکن ساختم تا نماز را برپا دارند».[27]
13. شکیبایى بر بد اخلاقى همسرش ساره.[28]
14. خود را در عبادت مقصر محسوب داشت،[29] به دلیل قول خداوند: «و در آن روز که مردم برانگیخته مى‏‌شوند، مرا شرمنده و رسوا مکن».[30]
15. موقعیت و مقام ممتاز وى.[31] به دلیل گفتار خداوند «ابراهیم نه یهودى بود و نه نصرانى بلکه موحّدى خالص و مسلمان بود و هرگز از مشرکان نبود».[32]
16. مداومت او به همه طاعات و ادای وظایف عبودیّت.[33] به دلیل آیات «بگو نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوند پروردگار جهانیان است. همتایى براى او نیست و به همین مأمور شده‏‌ام و من نخستین مسلمانم».[34]
17. اجابت خداوند دعاى او را[35] هنگامى که گفت: «و (به خاطر بیاور) هنگامى را که ابراهیم گفت: «خدایا! به من نشان بده چگونه مردگان را زنده مى‏‌کنى»؟[36]
18. خیر عاقبت،[37] چنان که خداوند متعال می‌فرماید: «ما او را در این جهان برگزیدیم و او در جهان دیگر، از صالحان است»[38]
19. پیروى پیغمبران بعد، از او.[39] به دلیل آیه: «سپس به تو وحى فرستادیم که از آیین ابراهیم- که ایمانى خالص داشت و از مشرکان نبود- پیروى کن[40]
 

[1]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، محقق، بلاغی، محمد جواد، ج 1، ص 379، ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372 ش.
[2]. بقره، 124.
[3]. مجمع البیان، همان، ص 377.
[4]. مجمع البیان، همان، ص 379؛ طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 2، ص 182، اسلام، تهران، چاپ دوم، 1378 ش.
[5]. انعام، 75.
[6]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[7]. انعام، 78 – 79.
[8]. مجمع البیان، همان؛ مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 437، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول،  1374 ش؛ أطیب البیان، همان.
[9]. انبیاء، 58.
[10]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[11]. هود، 75.
[12]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[13]. ذاریات، 24.
[14]. مجمع البیان، همان؛ تفسیر نمونه، همان؛ أطیب البیان، همان.
[15]. مریم، 48.
[16]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[17]. مریم، 42.
[18]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[19]. مریم، 46.
[20]. مریم، 47.
[21]. شعراء، 78 – 80.
[22]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان؛ تفسیر نمونه، همان.
[23]. انبیاء، 69.
[24]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان؛ تفسیر نمونه، همان.
[25]. صافات، 102.
[26]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان؛ تفسیر نمونه، همان.
[27]. ابراهیم، 37.
[28]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[29]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[30]. شعراء، 87.
[31]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[32]. آل عمران، 67.
[33]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[34]. انعام، 162 – 163.
[35]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[36]. بقره، 260.
[37]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[38]. بقره، 130.
[39]. مجمع البیان، همان؛ أطیب البیان، همان.
[40]. نحل، 123.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791826 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755914 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679087 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658379 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648261 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599809 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579962 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564670 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564008 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558550 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...