Ətraflı axtarış
Baxanların
8685
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/18
Sualın xülasəsi
Təvəssül, yolunu azmaya səbəb olar? Ümumiyyətlə təvəssül üçün dəlil varmımızdır?
Sual
Televiziya yayımlarından birində təvəssüldən bəhs olundu və bir nəfər şiə əqidəsindən müdafiə edərək dedi: Əgər təvəsül şirk və düzgün olmayan bir işdirsə, bəs nə üçün hansısa xəstə İmam Rzaya (ə) (misal olaraq) təvəssül edəndən sonra şəfa tapır (sağalır)? Onun cavabında deyildi ki: Bu şəfa vermək həqiqətdə buna görədir ki, onlar yolunu azmaya düçar olublar və çünki yolunu azmalarında israr edirlər, Allah- Taala vasitəsiz olaraq o xəstəyə şəfa verir. Onlar xəstənin, təvəssülə görə şəfa tapmasını fikirləşirlər. Bu, deyiləcək cümlənin məzmunudur ki, deyir: Hər im öz yolunu azmasına israr edə biz onu daha çox yolundan azdırarıq. Əgər belə olsa təvəssüllər və onların nəticələrinin hamısı bizi yolumuzdan daha çox azdırmış olar. Xahiş edirik əqli və nəqli (rəvayət əsasında) dəlillərlə bu iddianın batil olmasını sübut edin!?
Qısa cavab

            Təvəssülün yolunu azmaya səbəb olmamasından əlavə, bəlkə o, Allaha yaxınlaşmaq üçün vasitə və yoldur. İmam Rzanın (ə) xəstəyə şəfa verməsi təvəssül üçün əsil dəlil deyil, amma bu məsələ üçün yaxşı bir sübutdur. Əlbəttə əqli və nəqli dəlillərlə onu isbat edəndən sonra. Dünyanın nizam- intizamı "illət" və "məlul" idarə üsulu ilədir. Maddi aləmdə hədəfə yetişmək üçün onun səbəblərinin hazır olmasının vacib olduğu kimi, mənəvi və mələkuti (mələklər aləmi) yaşayış sistemində də belə bir idarə üsulu sabitdir. Həmçinin Quranda möminlərə deyir: Allahın əmrindən boyun qaçırmaqdan çəkinin və ona yaxınlaşmaq üçün vasitə axtarın (tapın).

Ətreaflı cavab

            Təvəssül üçün həm əqli həm də nəqli dəlil vardır və təvəssülün düzgünlüyü üçün dəlil ünvanına xəstənin şəfa tapmasının söylənilməsi isə əsil dəlil deyil.

Bəli ondan sübut kimi istifadə etmək olar. Başqa bir tərəfdən qarşı tərəfin verdiyi cavab bir növ müğalitədir (çaşdırmaq). Çünki, biz o yerdə ümumilikdən "hər kim öz yolunu azmasına israr edə, biz onu daha çox yolundan azdırarıq" istifadə edə bilərik ki, yolunu azma mövzusunu isbat edək. Əgər istəyək bu dəlilə məntiqi şəkil verək, belə olar:

Təvəssül, yolunu azmaya israr etməkdir.

Hər kim öz yolunu azmasına israr edə, biz onu daha çox yolundan azdırarıq.

Nəticə: Hər kim təvəssülə israr edə, biz daha çox yolundan azdırarıq.

Hər bir dəlilin isbatı üçün düzgün məntiqi şəkildən əlavə düzgün müqəddimələrə də ehtiyac vardır. Söylənilən dəlildə birinci müqəddimə "təvəssül, yolunu azmaya israr etməkdir", ancaq dəlili olmayan bir iddiadır.

Başqa bir ibarətdlə: Onlar güman ediblər ki, təvəssül üçün heç bir dəlil yoxdur və özlərinin düzgün olmayan bu gümanından istifadə edərək bu müqəddiməni düzəldiblər "təvəssül,yolunu azmaya israr etməkdir" bir halda ki, məsələ tam bunun əksinədir. Təkcə, təvəssülün dəlili vardır demək düzgün deyil, bəlkə təvəssül üçün olan möhkəm dəlilləri hər kim eşitsə, Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı vasitənin təvəssül olduğunu qəbul edər və ondan istifadə edər.

Təvəssül, istilahda (termində) bundan ibarətdir ki, insan, duasının Allah tərəfindən qəbul olunması və məqsədinə yetişməsi üçün bir şeyi vasitə olaraq Allahın dərgahına yönləndirə (yəni özü ilə Allah arasında vasitə qərar verə).

İstər maddi, istərsə də mənəvi yaşayışda məqsədə yetişmək üçün səbəblərin icra olunması, əqli və fitri bir iş hesab olunur. Hətta bitki və heyvanat aləminin mövcudları da əmrdən müstəsna deyillər (kənarlaşdırılmayıblar).

Əsasən yaradılış sistemi səbəblərin idarə üsulu ilədir. Necə ki, İmam Sadiq (ə) buyurub: Allah- Taala işləri, səbəblər olmadan həyata keçirməkdən həya edər. Çünki, hər bir şey üçün bir səbəb qərar verib.[1] Hər bir şəxs özünün təbii və ədalətli yaşayışında öz ağıl və fitrətindən istifadə etməklə həmişə yaşayışın maddi ehtiyaclarını aradan aparmaq üçün təbii və adi səbəblər və vasitələr axtarışındadır. Əsasən, insanın maddi yaşayışında baş verən təcəəccüb gətirən dəyişikliklər və inkişafın hamısı, hər bir varlığa uyğun səbəblərə təvəssül və o varlığın illət və məlulla bağlı rabitəsinin (əlaqəsinin) kəşfi yolundan hazırlanıbdır. Burada mühüm məsələ (məqam) budur ki, insanın həyatı təkcə maddi yaşayışla xülasə olunmur, bəlkə onun mənəvi və mələkuti yaşayışı insanın həyatının ən əsas hissəsini təşkil edir.

Bu yaşayışa hakim olan sistem isə səbəblərin idarə üsulu əsasına möhkəm və sabitdir. Fərqi budur ki, təbii yaşayış sistemində insan, ağıl və təcrübəsindən bəhrələnməklə münasib səbəbləri tanıya bilir, lakin mənəsi yaşayışda insanın ali səbəblərini tanımaq və ona başlanmaq tərzi bəşərin ağıl və təcrübəsi sahəsindən kənardır. Çünki, insanın ağlı onunla Allah arasında yaxınlıq yaradan səbəblərin varlığının zəruri olmasını yaxşıca başa düşür, amma o səbəbləri tanımaqda özünü dini mənbələrə ehtiyaclı görür.

Quran, möminlərə, Allaha tərəf vasitənin axtarışında olmalarını əmr edir.

«يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَ جَهِدُوا فى سبِيلِهِ لَعَلَّكمْ تُفْلِحُونَ»[2]

Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun, ona (onun rəhmətinə və lütfünə qovuşmaq üçün) yol axtarın. (Allah) yolunda cihad edin ki, bəlkə, nicat tapasız!.

Bu ayə aydın şəkildə çatdırır ki, Allaha yaxınlaşmaq vasitələrdir və bu vasitələrlə mənəvi yaxınlıq ələ gəlir. Bəs bu vasitələr nədir?

Şiə və əhli- sünnənin rəvayət kitablarında çoxlu rəvayətlər vardır ki, İslam Peyğəmbəri (s) və onun Əhli- beytini Allaha yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı vasitə tanıtdırıb.[3]

Təvəssülün nəqli bəhsi də həm şiə, həm də əhli- sünnə rəvatətlərində qeyd olunubdur. Bu qədər rəvayət çoxluğu ilə heç cür şəkk- şübhə yeri qalmır.

Bu barədə daha çox mütaliə etmək üçün aşağıdakı göstəricilərə maraciət edin:

Əhli- beytə təvəssülün fəlsəfəsi, 1321 (sayt: 1316).

Əhli- sünnə baxışçında təvəssül və şəfaət, 4889 (sayt: 5777)

İbn Teymiyyədən qabaq Əhli- sünnənin təvəssülə etiqadı, 2143 (sayt: 2361).

 


[1] - Bax: Kuleyni, Əl- kafi, cild 1, səh 183, Darul- kotobil- İslamiyyə, 1365.

[2] - Maidə surəsi, ayə 35.

[3] - Nəhcül- bəlağə, xütbə 106.

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Müslim ibn Əqilin qızlarının adı nə idi?
    12706 تاريخ بزرگان 2011/05/31
    Cənab Müslim ibn Əqilin həyatı barəsində olan kitabların hamısını araşdırarkən, bu nəticə ələ gəlir ki, cənab Müslimin Atikə və Həmidə adında iki qızı olubdur. Atikə Kərbəla hadisəsində Aşura günü düşmən xeymələrə hücum edərkən şəhid olur. Amma Həmidə Kərbəla əsirləri karvanında olub və cənab Müslimin nəsli yalnız onun vasitəsi ilə davam ...
  • "Əssəlamu ələl- Hüseyn və əla Əli ibnil Hüseyn və..." «اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ...» salamında Əli ibnil Hüseyn kimdir?
    18257 تاريخ بزرگان 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, ziyarətnamə, təvəssül duası, pak İmamlara salavat və İmam Zeynəl- abidin və Əli Əkbər (ə)- dan qalan rəcəznamələrdən Əli ibnil Hüseynin o iki həzrətin müştərək adı olması istifadə olur, amma Aşura ziyarətinin zaman və məkan məsələsi ki, Aşura günü, Kərbəla məkanı və o gün öldürülənlərə işarə edir. Və həmçinin ...
  • Qurani- Kərimin hansı surəsində peyğəmbərin gecə namazı qılmasına hökm edilmişdir?
    8276 Təfsir 2011/10/31
    Peyğəmbərə gecə namazının əmr edilməsi Quranın bir neçə yerində bəyan edilmişdir. O cümlədən Allah Quranın Muzəmmil surəsində peyğəmbərə buyurur: “Gecəni qısa bir hissədən savayı ayaqa qalx.[1] Baxmayaraq ki, bu surədə müraciət olunan peyğəmbərdir (s), amma surənin davamından anlaşılır ki, möminlər də peyğəmbərin (s) bu proqramında birlikdə olmuşlar. İndi ...
  • Һәр бир мүсәлманын илк әввәлдә билмәли олдуғу етигады нәдир?
    7748 Qədim kəlam 2010/09/29
    Һәр бир инсан кәлмеји-шәһадәтини јәни, “Әшһәду ән ла илаһә илләллаһ вә әшһәду әннә Мәһәммәдән рәсулуллаһ” (шәһадәт верирәм ки, Аллаһдан башга танры јохдур вә Мәһәммәд Аллаһын елчисидир) – демәклә мүсәлман олур вә бүтүн Ислам ганунлары онун үчүн тәтбиг олунур. Бәдәни пак вә һимајәсиндә олан һәдди булуға чатмајан ...
  • Əhli- sünnənin baxışını nəzərə alaraq, şiə fiqhinin nəzərindən səfərdə namazı şikəstə qılmaq rüsxətdir yoxsa vacib?
    12497 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/16
    Yəqini olan məzələ budur ki, beş namaz əvvəlcə iki rəkət formasında qanuniləşibdir. Həmçinin heç bir şəkk yoxdur ki, həzərdə (vətəndə) olan namaza iki rükət əlavə olubdur. İndi müzakirə mövzusu budur ki, səfərdə olan namaza da iki rükət əlavə olub ya yox? Şiənin fəqihləri İmamlar (ə)- ...
  • Bizə salam verərək “əssəlamu əleykum” deyən qeyri-müsəlman şəxsə cavabımız necə olmalıdır?
    7788 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/09
    Dini təlimlərdə təkid olunan məsələlərdən biri də möminlərin bir-birinə salam verməsidir. Bu məsələ ilə əlaqədar bir neçə istisna halı vardır ki, onun nümunələrindən biri də qeyri-müsəlmana salam verməkdir. Fiqhi kitablarda qeyri-müsəlmana salam vermək məkruh (bəyənilməz iş) sayılır və buyurulur: “Kafirin salamının cavabında gərək qısa şəkildə (təkcə “əleykə” ...
  • Quran nəzərindən seçilmiş xalqın xüsusiyyətləri nədir?
    8112 Təfsir 2012/09/24
    Quranda “seçilmiş xalq” və onun xüsusiyyətləri ilə əlaqədar nazil olan ayələri araşdırarkən aşağıdakı məsələlər əldə olunur: 1. Qurani-kərim peyğəmbərlərin ümmətindən heç birini bütün cəhətlərdən ideal olan bir xalq (qövm və ümmət) kimi təqdim etməmiş, əksinə onların ümmətlərinin əksəriyyətini məzəmmət etmişdir. 2. Qurani-kərim yalnız ...
  • Doğru və aldadıcı sübhdən məqsəd nədir?
    6733 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/04/16
    Doğru və aldadıcı fəcr və ya sübhdən məqsəd fiqhdə və astronomiyada işlədilən terminlərdir. Onlardan məqsəd gecə və gündüzdə müəyyən vaxtları bildirməkdir. Yalançı yaxud aldadıcı sübh məşriq səmtində ağartı və işıqlanmanın əmələ gəlməsinə deyirlər. Bu vaxtda sübh namazın qılmaq olmaz. Doğru və ya sadiq fəcr və sübh çağı ...
  • Ümumiyyətlə tato haramdır?
    15938 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/04
    Həzrəti Ayətullah ul üzma Sistaninin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Özü- özlüyündə caizdir, icazə verilir. Həzrəti Ayətullah ul üzma Məkarim Şirazinin ofisi (Allah onun ömrün uzun etsin) Əgər bədən üçün xüsusi bir zərəri yoxdursa və əxlaqa zidd şəkillər onda olmasa icazə verilir. Hər halda dəstəmaz və ...
  • Nə üçün həzrət Məhəmmədin (s) dörd qadından çox arvad almasına icazəsi var idi?
    15385 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2011/06/21
    Peyğəmbərin (s) qadınlareının çox olması mövzusu daim insanlar üçün sual amili olmuşdur.Biz bu məqalədə gərək bəzi məsələlərə toxunmaqla müxatəbin zehnini bu kimi suallardan təmizləyək:1). Birincisi: "Dörd qadından artıq arvad almaq mövzusu haram olmazdan öncə Peyğəmbərimiz bu qadınla ailə qurmuşdu.2). Peyğəmbərimizin bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164804 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164285 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119876 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113911 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111044 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94210 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54915 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54575 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46296 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45900 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...