از نظر فقهی مسلم است که استمنا گناه و حرام است[1] و گناه دارای ضررهایی است که به راحتی قابل جبران نیست و اگر نبود ضررهایی که از جانب گناه متوجه انسان می شود، آن عمل در شرع مقدس اسلام به عنوان گناه معرفی نمی شد و حرام نمی گردید، گرچه ممکن است بشر در دوره ای به تمام آثار تخریبی گناه، علم کافی نداشته باشد یا به علم ناقص خود بنازد و گمان کند که به تمام مجهولات دست یافته است.

اما این که استمنا گناه و حرام است روایات متعددی دلالت بر آن دارند:

رسول خدا(ص) فرمود: لعنت خدا و ملائکه خداوند و تمام بشر بر شخص خودارضا.[2]

همچنین امام صادق(ع) در این باره می فرماید: برای کسی که خودارضایی کند در قیامت عذاب دردناکی در نظر گرفته شده است.[3]

و نیز از امام صادق در مورد حکم استمناء می پرسند، آن حضرت می فرماید: «مثل اینست که با خودش نکاح کرده (ازدواج کرده) و اگر کسی را که چنین کاری می کند بشناسم، با او همخوراک نخواهم شد.» راوی حدیث می‌پرسد از کجای قرآن حکم آن فهمیده می شود، فرمود : از آیه «و من ابتغی وراء ذلک فاولئک هم العادون هر کس با غیر از همسر و کنیزش شهوتش را دفع کند ایشان تجاوز کارانند. »[4] راوی پرسید گناه زنا بزرگتر است یا استمناء؟ حضرت فرمود: استمناء گناه بزرگی است.» [5] [6]

اما در باره ی این نکته که گناه دارای ضررهای مهمی است که به راحتی قابل جبران نیست باید توجه داشت که: اولا؛ گناهان از اعضا و جوارح به قلب سرازیر می شوند، پس گناه آسیب به قلب و دل است. قرآن کریم می فرماید: اعمال خلافشان چون زنگاری بر دل‏هایشان نشسته، لذا از درک حقیقت وامانده‏اند: «کَلاَّ بَلْ رانَ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ » کلمه «ران» در آیه مذکور به معنای زنگار است. و بدترین اثر گناه، تاریک ساختن قلب و از میان بردن نور علم و حس تشخیص است. [7]

حضرت علی (ع) می فرماید: برای دل‏ها، بیماریی، دردناک‏تر از گناه نیست.[8]

ثانیا: بیماری قلب مهم‏ترین بیماری به حساب می آید چون هیچ بعد از وجود آدمی به ارزش، کارایی، حساسیت و لطافت قلب و دل نیست. و از این بیماری به تعابیر مختلف یاد می کنند: قلب بیمار، قساوت قلب، انحراف قلب، زنگار قلب، کور شدن قلب، مهر شدن قلب، قفل شدن قلب و بالاخره از همه مهمتر مردن قلب است. وقتی ظرف وارونه شود هیچ چیز در آن قرار نمی گیرد، قلب هم در اثر گناه طوری وارونه می شود که دیگر علم و حقیقت در آن جای نمی گیرد.

اما در باره این مطلب که واقعا چه فرقی بین ازدواج و استمنا وجود دارد باید گفت: یکی از نیروهای نهفته شده در وجود انسان شهوت جنسی است که باید به طور صحیح ارضا و تأمین شود. و راه درست آن ازدواج است که اشباع طبیعی و واقعی نیاز شهوانی است، و به همین دلیل دارای آثار مفید و فواید زیادی است.

ازدواج وسیله‏اى است براى آرامش و سکون، و ایجاد محبت و مهر برای زن و مرد.[9] علاوه وقتی که با ازدواج غریزه‏ى جنسى مهار شود، و روح پر اضطراب جوان اعتدال پیدا کند، حقایق زندگى را بهتر درک مى‏کند.

اما استمنا چون برخلاف طبیعت است، نیاز انسان را به صورت واقعی بر طرف نمی کند و اشباع کاذب است؛ به این دلیل که نیاز شهوانی انسان با صرف خروج منی برآورده نمی شود، بلکه باید همراه با عشق، عاطفه و انس و محبت باشد و به همین جهت کسانی که دست به این عمل می زنند در درون خود احساس نقص می کنند که چه بسا مریضی های جسمی و روحی را بدنبال داشته باشد.

در اینجا به مواردی از آسیب های این عمل ضد اخلاقی اشاره می کنیم:

الف) آسیب‏های جسمانی

برخی از پزشکان در باره آسیب‏های جسمانی استمنا معتقدند که موجب تحریک زیاد هیپوتالاموس و در نتیجه تحریک افراطی غدد جنسی که سبب پرکاری و نامتناسب شدن آن‏ها می شود. و عوارضی از جمله تورم غدد وذی، تورم کانال نطفه، تورم قسمت پایینی و عقب کانال ادرار، شل شدن عضلات تناسلی، خروج بی اختیار منی با کوچکترین حادثه‏، انزال زودهنگام‏، بیماریهای مقاربتی، عقیم شدن‏ را به دنبال دارد. همچنین؛1. ضعیف شدن چشم؛ 2. لاغر شدن صورت؛ 3. ضعف اعصاب؛ 4. تحلیل رفتن بدن؛ 5. سردرد و سرگیجه؛ 6. سرماخوردگی زود به زود؛ 7. کم خونی؛ 8. سست شدن زانو؛ 9. سیاه شدن دور چشم؛10. زرد شدن صورت؛ 11. ضعف و اختلالات شنوایی؛ 12. جوش صورت؛ 13. اختلال در خواب؛ 14. آزارطلبی یا خودآزاری در موارد شدید آن، را از ضررهای استمنا شمرده اند.

ب) آسیب‏های روانی

1. ضعف حافظه، حواس پرتی و ناتوانی در تمرکز فکری

2. اضطراب، دلهره و دلواپسی از ویژگی هایی است که دائماً فرد خود ارضا را رها نمی کند، او مرتب با خود درگیر است و نمی تواند با خود کنار آید و افکارش همیشه آشفته است و حالت وسواس و تردید دارد.

3. افسردگی: از نشانه‏های بارز افسردگی، بی احساسی و بی تفاوتی، بی نشاطی و بی ذوقی، سستی و گوشه‏گیری، غم و اندوه، عدم علاقه به امور هنری، ورزشی، مسائل معنوی و... است.

4. پرخاش‏گری و بداخلاقی: شخصِ خودارضا نسبت به کوچک‏ترین محرک محیطی حساس است، حوصله گفت و گو با دیگران را ندارد، زود رنج است و سریعاً از کوره در می رود، به نور زیاد، صدا، رفت و آمد و... حساسیت فوق‏العاده دارد.

5. یأس از زندگی

6. از بین رفتن خلاقیت‏ها، تواناییها و سرکوب شدن استعدادها.

7. عدم میل به تحصیل، مطالعه، تحقیقات علمی و فعالیت‏های فکری.

8. هوس باز و بی بند و بار شدن و اعتیاد به ارضای جنسی نامشروع.

9. بی عاطفه، کم رو و خجل شدن.

10. عدم اعتماد به نفس و احساس حقارت، ضعف اراده داشتن.

11. از بین رفتن صفای دل و بی علاقه‏گی نسبت به امور معنوی، مجالس دعا، جماعات و...

12. احساس گناه، عذاب وجدان.

ج) آسیب‏های اجتماعی

خودارضایی یک حس گریز از اجتماع پدید می آورد که در اثر افراط و تکرار در او ریشه‏دارتر خواهد شد. فرد در گوشه‏ای خود را منزوی و به افکار دور و دراز می پردازد. توجه به لذات شخصی، سبب سستی روابط اجتماعی می گردد و حیات جمعی را دچار مخاطره می سازد.[10]

در مورد این آسیب ها (جسمانی، روانی و اجتماعی) نیز باید متذکر شویم که علوم تجربی و دانش بشری علی رغم تمام پیشرفت‏هایی که داشته، به اندازه‏ای رشد نکرده است که به تمام مصالح و مفاسد و یا فوائد و ضررهای مربوط به ضررهای این گونه امور دست یابد. و آنچه که برخی از پزشکان بیان نمودند در واقع آثار احتمالی است که شاید بتوان گفت در صورت اعتیاد شدید به این عمل، پدید می آیند و دلیل این که این آثار را در مورد استمنا مطرح کردند ولی در ازدواج مطرح نکردند به نظر می رسد این باشد که استمنا خلاف طبیعت است و موجب می شود فرد قدرت کنترل و تسلط بر نفس را از دست بدهد و گرفتار اعتیاد شدید گردد، ولی ازدواج براساس طبیعت است و فرد را متعادل می کند، و در نتیجه قدرت او بیشتر می شود و کنترل و تسلط او بر نفس افزایش می یابد.