نخست باید گفت؛ فلسفه‌ی دعا و مهم‌ترین هدف آن؛ زنده نگه‌داشتن حالت تضرع، درخواست و احساس نیاز به خدا است، و اگر کسی توفیق دعا کردن از صمیم دل را یافت، باید مطمئن باشد که مورد عنایت خدا قرار گرفته و در حقیقت هدف اصلی دعا که مناجات، سخن گفتن و ارتباط با خدا بوده به دست آمده است، اما دریافت خواسته‌ی مورد نظر، هدفِ بعدی است که برای به اجابت رسیدن آن باید شرایطی را در نظر داشت و رعایت کرد.^[1]

با ذکر این مقدمه باید به این نکته توجه کرد که دعا به محالات و چیزهایی که عقلا ناممکن است، روا نیست، به عنوان نمونه این‌که دعا کنیم که ما خدا شویم! و یا حاصل دو ضرب در دو برابر با پنج شود!

مصادیقی از دعا که در پرسش آمده و نیز دعاهایی؛ مانند برطرف شدن سایه فقر از تمام مردم، آزاد شدن تمام زندانیان و ... با آن‌که بسیار دور از انتظار و یا حتی ناممکن به نظر می‌رسد، اما از اموری نیست که محال عقلی باشد.

از این‌رو اگر دعا کنیم که هر سال عملی مانند حج قسمت ما شود، معنایش در واقع آن خواهد بود که اگر این امکان وجود داشته باشد که به حج مشرف شوم، این زیارت قسمتم شود. اگر هم نشد، بهتر از آن در دنیا به من هدیه شود، اگر مقدر بود که در دنیا چیزی نصیبم نشود، در آخرت به پاداش بزرگی برسم.

بنابر این، هیچ دعایی بیهوده نیست و اگر برای بهبودی تمام بیماران، سیر شدن تمام گرسنگان و ... دعا کنیم، این نشان از نیت خیر ما دارد، اگرچه در واقع می‌دانیم که تا کنون در تاریخ اتفاق نیافتاده که تمام بیماران دنیا شفا یابند.^[2]

نتیجه آن خواهد بود هر دعایی که از صمیم قلب برآید بی‌پاسخ نخواهد ماند.

[1]. «شرایط و راه‌های استجابت دعا»، 2145؛ «رابطۀ دعا با تلاش و کوشش»، 6154؛ «شرایط استجابت حتمى دعا»، 197؛ «نحوه و چگونگی تشخیص مصلحت در دعا»، 721؛ «دعا برای رفع گرفتاری و مشکلات»، 36280.

[2]. «دعا برای تغییر مصلحت»، 30919؛ «فاصله بین دعا و اجابت»، 91525.