جستجوی پیشرفته
بازدید
164222
آخرین بروزرسانی: 1404/01/04
خلاصه پرسش
شرایط و راه‌‌های استجابت دعا چیست؟
پرسش
چرا گاهی اوقات هر چه خدا را صدا می‌زنیم حس می‌کنیم صدای ما را نمی‌شنود؛ مثلاً گروهی می‌‌گویند ما فلان دعا را خواندیم و حاجت گرفتیم ولی هر کدام را امتحان کردم جواب نداد. حتی دعاهایی در مورد مسائل غیر دنیایی، حتی در رابطه با خود خدا؛ اما دریغ از یک اشاره و یک جواب. من بد هستم ولی خدای من که از این حرف‌‌ها بزرگ‌تر است. اینها را می‌دانم ولی علت جواب نگرفتنم را نمی‌‌دانم؟ حس می‌‌کنم اصلاً صدایم به او نمی‌رسد.
پاسخ اجمالی

خدای متعال در قرآن کریم قرآن روشن می‌فرماید: «بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را .....».[1]

در آیه علاوه بر این‌‌که دعا از جنبه‌ی مقدمی و برای رسیدن به مقصود و حاجت، مورد توجه قرار گرفته است: «ادعونی استجب لکم»، از جنبه ذی المقدمی نیز لحاظ شده است: «ان الذین یستکبرون عن عبادتی ...».

یعنی؛ دعا هم طلب است و هم مطلوب -چه مستجاب شود و چه نشود، مطلوب است-، هم وسیله است و هم غایت، هم مقدمه است و هم نتیجه و هدف. و سرّ اصرار و تأکید روایات هم در همین نکته نهفته است.[2]

به عبارت دیگر؛ فلسفه و هدف اولی دعا؛ خود دعا کردن و زنده نگهداشتن حالت دعا است. و اگر کسی توفیق دعا کردن پیدا کرد باید مطمئن باشد که مورد عنایت خدا قرار گرفته و در حقیقت خواسته‌ی اصلی او که مناجات، سخن گفتن و ارتباط با خدا بوده به دست آمده است؛ اما دریافت خواسته‌ی مورد نظر، هدفِ در مرتبه دوم است که برای به اجابت رسیدن آن باید شرایطی را در نظر داشت و رعایت کرد؛ از جمله این‌‌که:

  1. انسان از خدا چیزی را بخواهد که حرام نباشد، یا به ضرر دیگران نباشد.
  2. دعایی که در آیات و روایات، سفارش فراوان به آن شده، دعا و درخواست درباره‌ی حاجات و حوایج معنوی است؛ مانند درخواست توفیق برای اطاعت اوامر الهی و ترک محرّمات، دعا برای جامعه اسلامی و مؤمنان و ... .
  3. اگرچه آموزه‌‌های دینی به ما می‌گوید در امور کوچک و بزرگ دعا کنیم، و در دعا اصرار و پیگیری داشته باشیم، ولی برای تشخیص صلاح و مصلحت در دعا باید، به این نکته توجه کرد که دعا نیز امری قانون‌‌مند است؛ لذا نباید با قوانین تشریعی و تکوینی پروردگار در تعارض باشد.
  4. در حصول نتیجه هم نباید شتاب کرد، و باید استجابت را از جهت زمان به خدا واگذار نمود، تا آنچه مصلحت است عمل نماید.[3]
  5. از طرفی نیز اموری نظیر «ذکر صلوات در ابتدا و انتهای هر دعا، مراقبت از قلب در برابر وسوسه‌‌های شیطان، قطع امید از غیر خدا و تنها تکیه نمودن بر او»، به استجابت دعا کمک می‌کنند.

انسانی که در همه‌ی امور ذاتاً فقیر و محتاج به وجود بی‌نیاز خدا است، بدون تردید، دعا کردن در همه شرایط، در صورت اجابت و یا عدم اجابت آن به نفع انسان است؛ زیرا اگر دعا به زبان استعداد باشد، دست رد به سینه سائل نمی‌خورد و دعایش پذیرفته خواهد شد. از آن جهت که فیض خداوند کامل و فوق کمال است و اگر پذیرنده، استعداد پذیرش فیض را داشته باشد، فیض الهى از خزینه‌‌هایى که پایان ندارد و کمبودى در آنها ایجاد نمی‌شود، بر او افاضه خواهد شد.

چگونه می‌توان از درگاه چنین خدایی ناامید و مأیوس شد؟ خداوندی که نگاه لطف و رحمتش عالم‌‌گیر است، دعا و مناجات و توبه و بازگشت، را عمومیت بخشیده و همه انسان‌‌ها را به درگاه خویش فراخوانده است. چنانچه می‌فرماید: «اى بندگان من که بر خود ستم و اسراف کرده‌‌اید از رحمت خدا ناامید نشوید».[4]

به‌علاوه؛ صفت یأس و ناامیدی از رحمت خدا، از جمله بزرگ‌‌ترین گناه و کفران الهی محسوب شده و موجبات محرومیت و هلاکت ابدی انسان را فراهم می‌سازد. و باز می‌فرماید: «کیست که ناامید از رحمت خدا شود، مگر گمراهان و اهل ضلالت».[5]

بلکه از بعضى آیات معلوم می‌شود که: «مأیوس نمی‌شوند از رحمت خدا مگر کفّار».[6]

بنابر این، هیچ‌‌گاه نباید از توسل و دعا به درگاه الهی ناامید و مأیوس شد.[7]


[1]. «وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی‏ سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرین»؛ پروردگار شما گفته است: «مرا بخوانید تا [دعاى] شما را بپذیرم. کسانى که از عبادت من تکبّر می‌ورزند به زودى با ذلّت وارد دوزخ می‌شوند».‏ مؤمن، 60.

[2]. ر. ک: مطهری، مرتضی، بیست گفتار، ص 226 – 237، تهران، صدرا.

[3]. ر.ک: «نحوه و چگونگی تشخیص مصلحت در دعا»، سؤال 721.

[4]. زمر، 53.

[5]. حجر، 56.

[6]. یوسف، 87.

[7] برای مطالعه و آگاهی بیشتر، ر. ک: «فلسفه دعا»، سؤال 8961؛ «شرایط استجابت حتمى دعا»، سؤال 197؛ «استجابت دعای گناه‌کاران»، سؤال 1379؛ «منظور از قرب خدا به بندگان»، سؤال 71935.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها