جستجوی پیشرفته
بازدید
11051
آخرین بروزرسانی: 1395/01/22
خلاصه پرسش
در برهان امکان و وجوب، چرا ماده را ازلی و واجب الوجود فرض نکنیم؛ و چرا به دنبال علتی دیگر برای ماده باشیم؟!
پرسش
در برهان امکان و وجوب، در جایی که می‌توانیم ماده را ازلی فرض کنیم؛ چرا دیگر دنبال علتی برای ماده باشیم؟ اگر ماده واجب الوجود باشد دیگر تسلسل پیش نمی‌آید و برهان به بن بست بر می‌خورد. چرا باید مکان و زمان را نقص ماده بدانیم؟! مگر مکان و زمان علت می‌خواهند؟
پاسخ اجمالی
اگر ماده[1] را ازلی نیز فرض کنیم اثبات نمی‌شود که ماده بی‌نیاز از علت است؛ زیرا از نظر حکیمان، ملاک احتیاج به علت، فقر ذاتی است. به بیان دیگر، دلیل احتیاج به علت، حدوث ذاتی است نه حدوث زمانی.[2] اشیاء در صورتی بی‌نیاز از علت هستند که غنی و بی‌نیاز ذاتی باشند، اما اگر موجودی در ذات خود فقیر بود محتاج به علت است. و چنین موجودی اگر قدیم و ازلی بود احتیاج بیشتری به علت دارد.[3]
بنابراین، با فرض ازلی بودن ماده نمی‌توان گفت ماده واجب الوجود است؛ علاوه این‌که دلایل متعددی می‌توان اقامه کرد که ماده نمی‌تواند واجب الوجود باشد. اساسی‌ترین دلیل این است که ماده علم و آگاهی ندارد،[4] و علم نداشتن بزرگ‌ترین نقص است در حالی‌که واجب الوجود نمی‌تواند ناقص باشد، بلکه باید دارای همه‌ی کمالات باشد.[5]
مکان و زمان از ویژگی‌های موجود مادی است، در نتیجه مانند خود ماده و به تبع آن نیاز به علت دارند.
 

[1]. صرف نظر از این‌که اندیشمندان در تعریف ماده و تبیین مقصود از آن به اجماع و اتفاقی نرسیدند؛ زیرا کلمه «ماده» در فلسفه به دو معنا به کار می‌رود: یکی به معناى حامل استعداد شیء؛ دوم به معناى حامل فعلیت شیء. مثلًا گاهى می‌گویند آب ماده است براى هوا؛ در این‌جا به معناى حامل استعداد هوا است. گاهى نیز کلمه «ماده» را به معناى حامل فعلیت شیء به کار می‌برند؛ یعنى آنچه که الآن حامل فعلیت شیء است. مثلًا همین آب را در نظر بگیرید. خود آب مرکب است از صورتى و ماده‌‏اى. ماده‌‏اش آن است که قبل از این‌که آب تشکیل شود هم، وجود داشته، و صورتش آن فعلیتى است که الآن است، و هم‏اکنون این صورت آب با ماده خودش متحد است. هم‏اکنون همین ماده‌‏اى که در آب است، هم ماده آب است و هم ماده هوا. به این معنا ماده آب است که حامل فعلیت آب است، و به این معنا ماده هوا است که حامل استعداد هوا است. ر. ک: 28114
[2]. در این‌که مناط و علت احتیاج معلول به علت چیست؟ فیلسوفان نظریات دقیق و ظریفی را ارائه داده‌اند، صدر المتألهین و پیروان مکتب صدرایی که قائل به اصالت وجود هستند، امکان فقری و وجودی را ملاک احتیاج معلول به علت می‌دانند. مراد از امکان فقری و وجودی تعلق و وابسته بودن وجودی است. به تعبیر دیگر هر موجودی که وجودش عین تعلق، ربط و وابستگی به موجود دیگر باشد، معلول و ممکن خواهد بود و به مقتضای قاعده علیت محتاج علتی است که آن‌را پدید آورده باشد. ر. ک:  19722؛ 4861 و 11435.
[3]. ر. ک: 27619.
[4]. اساسا سنخ وجودی علم و آگاهی با ماده سازگاری ندارد.
[5]. ر. ک: 48046.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791826 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755914 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679087 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658379 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648261 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599809 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579962 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564670 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564008 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558550 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...