جستجوی پیشرفته
بازدید
10362
آخرین بروزرسانی: 1398/02/14
خلاصه پرسش
این گزارش که اگر ابوذر می‌فهمید در قلب سلمان چه می‌گذرد، او را می‌کشت!، تا چه اندازه معتبر بوده و توجیه آن چیست؟
پرسش
آیا صحیح است که اگر ابوذر آنچه را سلمان می‌دانست و در قلب خود داشت، می‌فهمید، سلمان را می‌کشت؟ و آیا میتوان متن را اینگونه ترجمه کرد که ضمیر در «لقتله» به علم برگردد؛ یعنی اگر ابوذر آن علم را پیدا می‌کرد، هر آیینه آن علم اباذر را می‌کشت؟
پاسخ اجمالی
در منابع روایی، گزارشی در مورد ناتوانی ابوذر در درک کامل جایگاه مقام علمی سلمان فارسی،[1] وجود دارد:
امام صادق(ع) فرمود: روزى نزد امام سجاد(ع) سخن از تقیه به میان آمد و حضرتشان اظهار داشت: به خدا سوگند، اگر ابوذر آنچه در دل سلمان بود را میدانست، او را میکشت، (یا او را تکفیر میکرد[2]) با آنکه پیامبر خدا(ص) میان آن دو، پیوند برادرى برقرار کرده بود! (وقتی حال ابوذر و سلمان چنین است)، پس درباره مردم دیگر چه گمان دارید؟! همانا (فهم) علم دانایان سخت و دشوار است و تحمل آن در تاب و توان هر فردی نیست جز پیامبر مرسل یا فرشته مقرّب یا بنده باایمانی که خدا قلبش را برای ایمان آزموده باشد، سپس فرمود: سلمان چون از ما اهلبیت است از جمله دانایان ویژه شده است.[3]
اگرچه در برخی بررسیهای رجالی، این روایت را روایت ضعیفی ارزیابی کردهاند،[4] با این وجود، برخی از اندیشمندان دینی، این گزارش را پذیرفته و احتمالات و تفسیرهایی را در مورد آن ارائه کردهاند:
1. مرجع ضمیر هاء در عبارت «... لَقَتَلَهُ‏ ...» جناب سلمان است و منظور از این روایت، آن است که اگر سلمان درجات بالایی از مراتب معرفت خدا، پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) را که در قلب خود داشت، برای ابوذر بازگو میکرد، از سوی او متهم به دروغگویی، ارتداد، استفاده از علوم غریبه و ... شده و یا اینکه آن دانش را برای دیگران آشکار میکرد که در نهایت باعث کشته شدن سلمان میشد.[5]
2. مرجع ضمیر در «قتله» به «فرد مطلع» برگشت میکند، به این معنا که اگر ابوذر بر آنچیزهایی که در قلب سلمان وجود داشت، آگاه میشد و یکسان بودن ظاهر و باطن و شدت اخلاص او برایش بیشتر هویدا میگشت، محبت سلمان در دلش به اندازهای افزایش مییافت که ممکن بود او را از پا درآورد! سید مرتضی چنین تفسیری از روایت را پسندیده و آنرا شایستهتر به مقام این دو صحابی بزرگوار دانسته است که پیامبر اسلام(ص) بین آٔنان پیوند برادری برقرار کرده بود. ایشان در ادامه میگوید که اگر روایت را به گونهای تفسیر کنیم که بر اساس آن ابوذر در صورت آگاهشدن به دانش ویژه سلمان او را به قتل میرساند، ابوذر را فردی منافق و فریبکار تصور کردهایم که هرگز شایسته شخصیت والای او نیست.[6]
3. و یا آنکه کشتن در این روایت به معنای واقعی آن نبوده، بلکه نوعی مبالغه است بدین ترتیب که دانش سلمان،ابوذر را به اندازهای در فکر و حیرت فرو میبرد که او را از زندگی عادی باز میداشت.[7]
به عبارت دیگر، از آنجا که عقل ابوذر توان درک آن علم را نداشت یا آنرا انکار میکرد و یا حتی اگر به درک درستی از آن رسیده و مأمور به کتمان و مخفی کردن آن میشد، نمیتوانست آنرا در دل خود نگهداشته و یا از شدت اضطراب جان میسپرد و یا دانشی که به آن رسیده بود را برای دیگران بازگو میکرد.‏[8]
از اینرو گفته شده است که سینه ابوذر ظرفیت پذیرش اسراری را که در سینه سلمان بود نداشت؛ زیرا مراتب ایمان ده مرحله است و هر کسی که در مرتبه پایین از ایمان قرار دارد، نمیتواند مرحله بالای از ایمان را درک کند. همچنین اباذر عارف به لایههای ظاهری بود، اما سلمان علاوه بر آن، به لایههای باطنی نیز شناخت داشت و ظرفهای ظاهر توان قبول باطن را ندارد.[9]
 

[2]. فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 1، ص 11، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، چاپ اول، 1406ق.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 401، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 4، ص 315، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
[5]. همان.
[6]. علم الهدی، علی بن حسین، امالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد)، محقق، مصحح، ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج 2، ص 397، قاهره، دار الفکر العربی، چاپ اول، 1998م.
[7]. همان، ص 396.
[8]. مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج‏ 4، ص 315.
[9]. حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین(ع)، محقق، مصحح، عاشور، علی، ص 307، بیروت، أعلمی، چاپ اول، 1422ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها