چندی است که سؤالی سخت ذهنم را به خود مشغول کرده و در حقیقت این سؤال از راز سرنوشت آدمیان در این کره خاکی است. در اسلام و البته تمام ادیان الهی امتحان دادن برای رسیدن به سعادتی جاودانه را رمز در این دنیا بودن و در این دنیا زیستن دانسته‌اند. امتحانی که با شناخت خدا شروع شده و سعادتی که با نیل به خدا حاصل می‌شود؛ و دیگر آن‌که طبق معارف دین اسلام، این دین تنها در متد شیعی آن سعادت‌بخش و روح افزاست و سایر ادیان و فرق ره به ناکجا آباد برده‌اند. با توجه به این‌که امروز شیعیان کمتر از ده درصد از ساکنان این کره خاکی را اشغال کرده‌اند، این سوال به صورت جد مطرح می‌شود که سرنوشت بیش از نود درصد جمعیت این کره خاکی چه می‌شود؟ آیا امتحانی از آنها می‌شود و آیا سعادتی در انتظار آنان هست یا خیر؟ امروز دیگر نمی‌توان به جواب ساده دیروز اکتفا کرد و اتمام حجت و عدم آن‌را ملاک سعادت و شقاوت آنان خواند. چرا که شاید بتوان تکلیف آن دسته که حجت الهی بر آنها قائم شده است را با توجه به اطاعت و عصیانشان روشن ساخت، اما حکم آنان که حجت بر آنان قائم نشده است را چگونه باید جواب داد. این در حالی است که هر منصفی حکم می‌کند که اکثریت مطلق غیر شیعیان را کسانی تشکیل می‌دهد که حجت الهی بر آنها کامل نشده و حقانیت دین اسلام در قرائت شیعی آن ثابت نگشته است. اگر اینان که نود درصد از ساکنان کره خاکی را تشکیل می‌دهند بعد از مرگ جام سعادت را می‌نوشند، این سوال مطرح می‌شود که چگونه اینان که سختی تکلیف به احکام دین را بر دوش خود نکشیدند به قلۀ سعادت رسیده‌اند؟ و اگر سختی عذاب را نائل آیند باید پرسید به کدامین حجت پاسخ نگفتند و به کدامین دعوت لبیک نگفتند و به کدامین تذکره پشت کرده‌اند تا حال امروز به عذاب الهی دچار شوند. اگر بگویید: اینان به سعادت می‌رسند، ولی نه سعادتی در مرتبه متدینین به دین حق، و آنان که رنج تکلیف احکام دین را کشیده‌اند، مرتبه‌ای بالاتر و مقام والاتری است. جواب می‌دهیم: که چرا این نود درصد فرصت رسیدن به کمالات را نداشته باشند و فقط این اقلیت محدود که بیشتر از نود درصدشان این دین را به ارث برده‌اند فرصت این کمالات را داشته باشند. اگر بگویید: این نود درصد(غیر از شیعیان) اگر به وحی امتحان نمی‌شوند، ولی به عقل که امتحان می‌شوند و زندگی این افراد خالی از برگه سوال نیست؛ خواهیم گفت: چرا آنان به وحی امتحان نمی‌شوند تا مانند مسلمانان و بالاخص شیعیان دو حجت بر آنان اقامه شود و راه سعادت را هموارتر بپیمایند، و آیا مگر عقل می‌تواند به تنهایی راه سعادت را نشان دهد که اگر واقعا قابلیت این را دارد؛ پس چه نیازی به وحی؟ و اگر به کشف حداقلی عقل از راه سعادت استدلال شود می‌پرسیم که آیا این عقل را نیاز به تذکر نیست؟ مگر غیر از این است که یکی از وظایف راهبردی پیامبران گسستن حجاب‌های عقل و یادآوری براهین عقلی است؟ اگر بگویید خود بشر باعث شده است که گستره دین حق این‌گونه در جهان دیده شود؛ خواهیم گفت: اگر قابیل و عمر و شمر و ... مقصرند؛ چرا نسل‌های بعد باید تاوان این شقاوت آنان را بدهند. تاوانی که منحصر به این دنیا نیست؛ بلکه مربوط به سرنوشت و جهان پس از مرگ است! اگر بگویید: اگر این اشکال به این نود درصد وارد باشد، باید به کودکان جان سپرده قبل از تکلیف نیز اشکال وارد باشد؛ که جواب می‌دهیم: آری همین اشکال را نیز در مورد آنان می‌پرسیم و صد البته که همین جواب شما اشکال ما را پخته‌تر و بیان ما را نافذتر می‌کند. طبق متون اسلامی، گفته شده است کودکان از دنیا رفته در آن جهان امتحان می‌شوند. حال سوال می‌کنیم که آیا فرقی دارد که این کودکان شیعه زاده هستند یا خیر؟ اگر بگویید آری و این روایت تنها در مورد شیعه زاده‌ها است ! می‌پرسیم: واقعا در سعادت دو کودک که چند ماهی را از دنیا درک کرده‌اند چه فرقی دارد که والدینشان شیعه بودند یا نه و آیا این دخالت خلاف حکمت نیست. اگر بگویید خیر و بین کودکان از جهت دین والدینشان فرقی نیست، می‌پرسیم: واقعا بین کودک سیزده ساله بودایی و بیست ساله بودایی چه فرقی است که یکی در آن جهان دوباره امتحان می‌شود و دیگری با فرض عدم اتمام حجت امتحان نمی‌شود. اگر بگویید: تمام کسانی که حجت دین حق بر آنان قائم نشده است، در آن جهان امتحان می‌شوند؛ می‌گوییم پس بهتر است جهان دیگر را دار الامتحان می‌خواندند؛ چرا که نود درصد مردم در اعصار مختلف در آن جهان امتحان می‌شوند و کمی نیز در این جهان امتحانی می‌بینند. از طرفی دیگر بارها در متون اسلامی تاکید شد که مرگ پایان اعمال و ذخیره‌سازی است. و نمی‌توان این آیات و روایات را تنها به کسانی منحصر کرد که دین حق بر آنان قائم شده است؛ چرا که در این صورت دین اسلام درباره سرنوشت نود درصد مردم سکوت کرده و بیانی ندارد. و باز در تکمیل این سخن می‌پرسیم: اگر بر ضرورت نبوت و هدایت انسان‌ها دلیل عقلی داریم؛ چرا بسیاری از مردم امروز جهان را نبی نیست تا هدایت کند و رسولی نیست تا حق را تذکر دهد. و چرا باید نور هدایت تنها در نقطه خاصی از جغرافیای زمین بتابد؟ اگر بگویید این اشکال را فایده عملی نیست. آنان که حق را شنیده‌اند باید به حکم عقلشان پیرو این‌راه شوند و آنان که این‌راه بر آنان اقامه نشده است تکلیفشان با خدا است و این همان قضا و قدری است که از ورود به آن برحذر شده‌ایم. که جواب می‌دهیم چرا ثمره عملی ندارد؟ وقتی که بزرگ‌ترین توجیه دین در بین دین داران نیاز به برنامه برای سعادت است. آیا وقتی نود درصد از مردم را خالی از این برنامه سعادت می‌بینند در انحصاری بودن این برنامه تردید به دل راه نمی‌دهند و در ادامه زیربنای فکریشان مخدوش نمی‌شود؟ و باز می‌پرسیم چرا آیات تکان دهندۀ قرآن و معارف ناب نهج البلاغه و صحیفه را تنها باید کسانی در جغرافیایی محدود در این دنیا بشنوند، کسانی که واقعا برای شنیدن این آیات و معارف کمال ذاتی نسبت به سایر انسان‌ها ندارند. می‌دانم که این سوال جوابی دارد؛ جوابی که در خود معرفتی ارزشمند را جای داده است. منتظرم که پاسخ را از شما استاد ارجمند به دست آورم و تردیدهای بی‌پایان را پایانی بخشم. ان شاء الله.