جستجوی پیشرفته
بازدید
72952
آخرین بروزرسانی: 1396/06/29
خلاصه پرسش
در برخی منابع به دعاهایی اشاره شده است که افراد را از آسیب «ام صبیان» در امان می‌دارد. «ام صبیان» چیست و چه آزاری می‌تواند برساند؟!
پرسش
معنای ام صبیان چیست؟ آیا دعای «امّ صبیان» که برای جلوگیری از اذیت جنّ نسبت به زن حامله و نوزادان است و در سایت‌های مختلف آمده صحیح است؟ منبع آن کجا است؟
پاسخ اجمالی
الف. «أمّ صبیان» در طب قدیم، نام نوعی بیماری مخصوص کودکان (صرع؛ یعنی غش) است.[1] همچنین گفته‌اند ام صبیان، نام جنّ یا شیطانی است که دشمن کودکان و نوزادان و آزار دهنده آنها است.[2]
صرع‌ کودکان‌ در جوامع‌‌ اسلامى‌ به‌ نام‌های‌ گوناگون‌ دیگری‌ نیز شناخته‌ مى‌شده‌ است‌. از آن‌ جمله‌ است‌: «ریح‌ الصبیان»‌، «ام الشیطان»، «فزع‌ اطفال» و «کُخ‌ کودکان». این‌ نام‌ها به‌ احتمال‌ زیاد برگرفته‌ از مجموعه واژگان‌ و مصطلحات‌ رایج‌ در فرهنگ‌ عامه مردم‌ بوده؛ چون‌ مردم‌ با نوع‌ این‌ بیماری‌ و علت‌ بروز آن‌ آشنایى‌ نداشتند و عامل‌ آن‌را جنّ‌ یا شیطان‌ یا دیوباد می‌پنداشتند؛ از این‌رو، چنین‌ نام‌هایى‌ بر این‌ بیماری‌ نهاده‌ بودند.[3]
گفته‌اند وقتى‌ ام‌ صبیان‌ در تن‌ کودکى‌ برود، جان‌ و روان‌ او را تسخیر می‌کند، و به‌ اصطلاح‌ او را می‌زند، یا می‌گیرد و بیمار می‌کند.[4]  
ب. با توجه به این‌که «ام صبیان» نوعی بیماری است، در منابع اسلامی توصیه به خواندن دعاهایی شده است تا اگر خدا بخواهد از بروز این بیماری جلوگیری شود:
1. پیامبر خدا(ص) در سخنانی فرمود: «هر کس صاحب فرزند شود و در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگوید، امّ صِبیان به او زیان نمی‌رساند».[5]
2. «ای علی! وقتی فرزندى نصیبت شود در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگو تا هرگز شیطان به او آسیبى نرساند».[6]
3. ابو یحیى رازى می‌گوید: امام صادق(ع)فرمود: «چون کودکتان زاده شود، با او چه می‌کنید؟».
گفتم: نمی‌دانم چه کنیم.
فرمود: «به اندازه یک عدس، گاوْشیر[7] بردار و آن‌را در آب، حل کن. سپس، از آن، دو قطره در سوراخ راست بینى و یک قطره در سوراخ چپ بینى وى بچکان و در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگوى. این کار، پیش از آن‌که ناف نوزاد را ببُرند، برایش انجام شود؛ چرا که در این صورت، هرگز پریشانى نبیند و به امّ صِبیان مبتلا نشود».[8]
3. امام جواد(ع) تعویذی برای فرزندش امام هادی(ع) برای جلوگیری از بیماری‌های گوناگون مانند ام صبیان نگاشت: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِالله الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ ... وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ ذِی شَرٍّ مِنَ السَّحَرَةِ وَ الْغِیلَانِ وَ أُمِّ الصِّبْیَانِ وَ مَا وَلَدُوا وَ مَا وَرَدُوا وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ ذِی شَرٍّ دَاخِلٍ أَوْ خَارِجٍ وَ عَارِضٍ وَ مُعْتَرِضٍ وَ سَاکِنٍ وَ مُتَحَرِّکٍ وَ ضَرْبَانِ عِرْقٍ وَ صُدَاعٍ وَ شَقِیقَةٍ وَ أُمِّ مِلْدَمٍ‏».[9]
4. فردی به امام هادی(ع) نامه نوشت و از این‌که کودکش دچار بیماری ام صبیان شده است، نزد حضرت شکایت کرد. امام(ع) فرمود: «این [دعا] را در ورقی بنویس، و بر او آویزان کن، او انجام داد، و فرزندش به خواست خدا شفا یافت، دعا این است: "بِسْمِ اللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ الْحَلِیمِ الْکَرِیمِ الْقَدِیمِ الَّذِی لَا یَزُول‏ أَعُوذُ بِعِزَّةِ الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ مِنْ شَرِّ کُلِّ حَیٍّ یَمُوتُ"؛ به نام خداوند والا مقام، بزرگ مرتبه بردبار، بخشنده ازلی، آن‌که همیشه هست، پناه می‌برم، به عزت‌مندی خداوند زنده‌ای که نمی‌میرد، از شرّ هر زنده‌ای که می‌میرد».[10]
برخی دعاهای دیگر نیز در سایت‌ها برای بیماری ام صبیان نقل شده است[11] که نمی‌توان به صورت کلی آنها را تأیید کرد، بلکه در هر مورد باید به دنبال سند و اعتبار منبعی بود که این دعا در آن وجود دارد.
 

[1]. ثعالبی، أبو منصور عبد الملک بن محمد بن إسماعیل‏، ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب، ص 42، مشهد، دانشگاه فردوسی، چاپ اول‏، 1376ش؛ هروى، محمد بن یوسف‏، بحر الجواهر معجم الطب الطبیعی، ص 52، قم، جلال الدین‏، چاپ اول‏، 1387ش؛ طریحى، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، ج ‏1، ص 260، تهران، مرتضوی‏، چاپ سوم‏، 1375ش.
[2]. ابن سیده، على بن اسماعیل‏، المخصص، ج ‏13، ص 189، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول‏، بی‌تا؛ دارابى کشفى‏، جعفر بن أبى إسحاق‏، تحفة الملوک، ج ‏2، ص 816، قم، بوستان کتاب‏، چاپ اول‏، 1381ش.
[3]. نک: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج 10، ص مقاله: ام صبیان، شماره 3945.
[4]. نک: کشاف اصطلاحات الفنون، ج ‏1، ص 267.
[5]. أبویعلى موصلی، أحمد بن علی، مسند أبی یعلى، ج 12، ص 150، دمشق، دار المأمون للتراث، چاپ اول، 1404ق.
[6]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق، غفاری، علی اکبر، ص 13، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.
[7]. گاوشیر، صمغ درختی است که ساق آن کوتاه و برگ آن شبیه به برگ انجیر و برگ زیتون می‌باشد و گل آن زرد و تخمش خوشبوی می‌شود. ساق آن‌را بشکافند تا صمغ از آن برآید و بهترین آن زعفرانی باشد و در آب زود حل شود و مانند شیر نماید. گویند وقتی که از ساق درخت برمی‌آید سفید است و چون خشک می‌شود زرد می‌گردد طبیعت آن گرم و خشک است. لغت نامه دهخدا، واژه «گاوشیر».
[8]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏6، ص 23، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[9]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج ‏2، ص 499، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.
[10]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏92، ص 151 – 152، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[11]. مانند این دعا: «بسم الله الرحمن الرحیم، بسم الله و بالله و من الله و الی الله و لاغالب الا الله و هذا کتاب من الله العلی العظیم و من نقش خاتم سلیمان بن داود و هو ملک الجن و الانس و الشیاطین...».
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791871 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755965 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679154 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658414 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648276 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599843 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579970 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564683 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564016 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558560 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...