جستجوی پیشرفته
بازدید
85381
آخرین بروزرسانی: 1403/12/11
خلاصه پرسش
چگونه می‌توان رذیله اخلاقی حسادت را درمان کرد؟
پرسش
چگونه باید با حسادت مقابله و مبارزه کرد؟
پاسخ اجمالی

حسد روحیۀ خواری و خودکم‌بینی است که به دنبال آن فرد آرزو می‌کند نعمتی را که فرد دیگر دارد، نداشته باشد.

برای درمان این روحیه راه‌کارها زیر پیشنهاد می‌شود:

  1. تفکر در مورد ضررهایی که حسد بر روح و روان، دین و آخرت دارد.
  2. تقویت ایمان نسبت به خدای متعال،
  3. انجام دادن رفتاری خلاف مقتضای حسادت،
  4. دعا و راز و نیاز با خدای متعال که بهترین و موثرترین شیوه برای از بین بردن بیماری‌ها روحی و روانی است.
پاسخ تفصیلی

برای بررسی ریشه‌های حسد و شیوه‌های درمان آن، باید ابتدا آن‌را شناخت و آن‌را از امور دیگر تمیز داد و با آن به ستیز برخاست. بر این اساس، دانستن مطالب زیر ضروری است:

تعریف حسد، فرق حسد با غبطه و غیرت، ریشه‌های پیدایش حسد، عواقب و آثار حسد در زندگی انسان، و شیوه‌های از بین بردن آن.

  1. تعریف حسد: حسد روحیه خواری و خودکم‌بینی است که فرد حسود در خود می‌بینید و به دنبال آن آرزو می‌کند که نعمت واقعی یا خیالی را که فرد دیگر دارد، نداشته باشد، حال چه آن نعمت واقعی یا خیالی را خود داشته باشد و یا نداشته باشد، یا به او برسد یا نرسد.[1]
  2. فرق حسد با غبطه: غبطه روحیه‌ای است که در پی آن فرد می‌خواهد نعمت و کمالی را که دیگری دارد، مثل آن‌را داشته باشد، بدون آن‌که آرزوی نابودی آن‌را در دیگری بنماید.[2]
  3. فرق حسد با غیرت: غیرت روحیه‌ای است که به دنبال آن، فرد خواهان نداشتن زشتی و بدی از فرد دیگری است.[3]
  4. ریشه‌های پیدایش حسد:[4] پیدایش حسد، عوامل گوناگونی دارد که هر یک به تنهایی هم می‌توانند باعث پیدایش حسد شوند؛ لذا بسته به کمی یا زیادی این عوامل، حسدزدایی از سختی و آسانی برخوردار است. اینک برخی از آن عوامل را تذکر می‌دهیم:

الف) خباثت و زشتی باطنی: روحیه عده‌ای این‌گونه شکل گرفته است که نمی‌توانند دارایی مادی و معنوی را در دیگری ببینند.

ب) احساس تهی و خواری کردن:[5] یعنی چون در خود احساس خواری و کوچکی می‌کند، نمی‌تواند کمال یا خوبی‌ای را در دیگری ببیند.

ج) روحیه‌ی خود خواهی و خودستایی: چون می‌خواهد فقط خودش مورد ستایش باشد و مشهور گردد، نابودی عوامل آنها را در دیگری خواهان است.

د) روحیه‌ی دشمنی: حسود چون نسبت به فرد مورد حسادت، دشمنی دارد، نمی‌خواهد دارایی‌ها و زیبایی‌های او را ببیند.

  1. عواقب و آثار حسد در زندگی انسان: حسد آثار بسیار بدی در زندگی انسان دارد. امام علی(ع) در مورد آثار حسد می فرماید:

حسد سرچشمه عیب‌ها است. انسان حسود همیشه بیمار است. حسد زندگی را بر انسان سخت می‌کند و... .[6]

امام صادق‌(ع) نیز فرمود: همان‌گونه که آتش هیزم را می‌خورد(از بین می‌برد) حسد هم ایمان را می‌خورد.[7]

  1. شیوه‌های درمان حسادت:[8]

الف) فکرکردن در ضررهایی که حسد بر روح و روان دارد: چون حسود همواره در غم و غصه خواهد بود؛ زیرا نعمت‌های الهی نسبت به دیگران هم همیشگی است و هم بی‌شمار و او در این آتش نگرانی و افسردگی می‌سوزد.

ب) اندیشیدن در مورد ضررهایی که معصومان(ع) برای دین و آخرت حسود بیان کردند که برخی از آنها عبارت است از: حسد آفت دین، از بین برندۀ ایمان، باعث خروج از ولایت و دوستی خدای متعال، دشمنی با کارهای خداوند، موجب عدم قبولی طاعت و توبه و شفاعت، از بین برنده خوبی‌ها و منشأ بسیاری از گناهان.[9]

ج) تقویت ایمان نسبت به ذات حق تعالی و صفات و افعال او، و این‌که او هر دارایی، خوبی و زیبایی روحی و دنیوی و اخروی که به هر فردی داده است، برای رحمت، عدالت، حکمت و امتحان است و بداند که اگر فردی از آنها بی‌بهره است، بر اساس حکمت‌های الهی؛ مانند امتحان و یا بالابردن درجات روحی و اخروی و... است.

د) به دست آوردن روحیاتی که در ضدیت با منشأ حسد هستند؛ یعنی به جای زشتی باطنی، پاکی و گستردگی درونی داشته باشد. به جای احساس تهی و کوچکی از دارایی دیگران، عزت و کرامت نفس داشته باشد. به جای خود خواهی و خودستایی، خدا خواهی، خداشناسی و تواضع و به جای دشمنی، دوستی با دیگران را پیشه‌ی خود سازد.

هـ) رفتاری خلاف مقتضای حسادت انجام دهد: به جای نگرانی خوش‌حالی، به جای ترش‌رویی، خوش‌رویی و به جای بدگویی، تعریف نماید، به گونه‌ای این نوع رفتارها ادامه یابد که مایۀ دوستی و مهربانی شود.

و) راز و نیاز داشتن با ذات حق تعالی، که هم بی‌نیاز است و هم بی‌نیاز کننده، راز و نیاز، بهترین و موثرترین شیوه برای از بین بردن بیماری‌ها روحی و روانی؛ مثل حسادت است.

امام سجاد(ع) در راز و نیازش با خدای متعال، می‌فرماید: خداوندا به تو پناه می‌برم از طوفانی شدن حرص و شعله‌ور گردیدن خشم و غالب شدن حسادت.[10]


[1] امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص 105، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهل و چهارم، 1386ش؛ النراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ج 2، ص 6، قم، اسماعیلیان، چاپ هفتم، 1428ق، 1386ش.

[2]. جامع السعادات، ص 10؛ در خصوص ارزش غبطه رجوع شود به کتب اخلاقی و تفاسیر قرآن ذیل آیات: مطففین، 26، حدید، 21‌ و مائده، 48.

[3]. نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، محقق، مصحح، نقدی، محمد‏، ص 455، قم، هجرت، چاپ ششم، 1378ش.

[4]. ر. ک: کیمیای سعادت و معراج السعادة، بحث حسادت.

[5]. امام خمینی حسد را همین روحیه، و ذلت نفس،‌ می‌دانند. ر. ک: شرح چهل حدیث، ص 108- 112.

[6]. ر. ک: محدث نوری، مستدرک ‏الوسائل، ج 12، ص 21، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، چاپ اول، 1408ق.

[7]. کلینی، کافی، ج 2، ص 306، ح 2، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.« عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ».

[8]. همه‌ی این شیوه‌ها و شیوه‌های دیگری تحت همین عناوین و یا عناوین دیگر، در همین کتاب‌های اخلاقی ذکر شده و ذکر نشده،‌ بیان شده‌اند.

[9]. برای اطلاع بیشتر، ر. ک: کافی، ج 2، ص 307؛ وسائل الشیعه، ج 15، ص 366؛ مستدرک الوسائل، ج 12، ص 20؛ کیمیای سعادت و معراج السعادة، بحث حسادت.

[10]. «اللهم انی اعوذ بک من هیجان الحرص و سورة الغضب و غلبة الحسد». صحیفه سجادیه، ص56، کان من دعائه (ع) فی الاستعاذة من المکاره و سیئی الاخلاق و مذام الافعال».

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها