در اولین روایت از باب فضیلت قرآن در کتاب کافی روایتی از امام باقر(ع) نقل شده است که در آن به اهمیت فراگیری قرآن اشاره و به آن توصیه شده است. در فرازی از این روایت آمده است:

قرآن در روز قیامت در بهترین حالت و بهترین شکل و به صورت یک انسان حاضر می‌شود. ابتدا کسی آن‌را نمی‌شناسد و پنداشته می‌شود که او یکی از مؤمنان، شهداء و یا پیامبران(ع) است، و حتی فرشتگان نیز آن قرآن مجسّم را یکی از فرشته‌های مقرب می‌‌پندارند! سپس قرآن با خداوند به گفت‌وگو پرداخته و سخن از پیروی برخی مردم از خود به میان ‌آورده و از بی‌توجهی گروهی دیگر و تکذیب گروه سوم گله می‌کند.

پروردگار در پاسخ، وعده اعطای بهترین پاداش‌ها برای پیروان قرآن و عذاب سخت برای کسانی می‌دهد که دستورهای قرآن ‌را رها کرده‌اند. قرآن با شنیدن این پاسخ، به سراغ کسانی می‌رود که با او انس داشته‌ و به خاطرش سختی‌ها کشیده‌اند و آنها را نزد خدا برده و شفاعتشان می‌کند و خدا نیز دستور ورود آنها را به بهشت داده و نعمت‌های فراوانی به آنها عطا می‌کند.[1]

در بخشی از این روایت، امام باقر(ع) به سخن گفتن قرآن و نماز اشاره می‌کند. راوی از این مطلب اظهار تعجب ‌کرده و می‌گوید که چنین موضوعی را نمی‌تواند به مردم بگوید؛ زیرا آنها باور نخواهند کرد!

(در واقع، راوی چون به مقام امامت امام ایمان دارد، این مطلب را می‌پذیرد؛ اما عرضه می‌دارد که مردمی که به علم خاص آن بزرگواران ایمان ندارند، چنین سخنی را نخواهند پذیرفت!)

امام باقر(ع) در واکنش به این سخن راوی می‌فرماید:«و هل الناس الا شیعتنا»؛ مگر غیر از شیعیان ما مردم هستند؟!

معنای روایت -در صورت پذیرش-  آن است که انسان‌های حقیقی فقط شیعیان ما هستند که به امامت و علم خاص ما ایمان دارند و به واسطه آن به هدایت رسیده‌اند و در صورتی که چنین مطالبی را از ما بشنوند، آن‌را خواهند پذیرفت.[2]

 احتمال دیگری نیز در تفسیر این روایت قابل طرح است:

با توجه به آنکه «شیعه» در لغت به معنای «پیرو» است، و از سوی دیگر جایگاه ائمه(ع) در جامعه اسلامی به اندازه‌ای بالا و والا بود که حتی بزرگان و دانشمندان اهل سنت نیز از آن بزرگواران بهره جسته و خود را شاگرد و پیرو آن حضرات معرفی می‌کردند؛ لذا امام(ع) در صدد بود تا به راوی بگوید که نگرانی او در نقل این روایت، موردی ندارد؛ زیرا به نسبت تمام جامعه اسلامی به صورت یکپارچه از نظرات آن حضرات بهره‌مند می شوند و آن را می‌پذیرند. و عبارت «هل الناس إلا شیعتنا» نیز ناظر به همین واقعیت است.

به هر حال، این‌که «الناس» و یا «مردم» همواره و در همه‌جا به معنای شیعیان باشد، قابل پذیرش نیست؛ زیرا در قرآن کریم، مواردی وجود دارد که واژه «الناس» در معنای کافران و منافقان نیز مورد استفاده قرار گرفته است:

«الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ».

در پایان باید گفت؛ روایت اشاره شده در پرسش، اگرچه در یکی از معتبرترین منابع روایی نقل شده؛ اما سند معتبر ندارد؛ از این‌رو علامه مجلسی آن‌را از جمله روایات ضعیف یا مجهول دانسته است.[3]

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تحقیق، غفاری، علی ‌اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص596-598، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.

[2]. مازندرانی، محمد صالح، شرح الکافی، تحقیق، شعرانی، ابوالحسن، ج 11، ص 8، تهران، المکتبه الاسلامیه، چاپ اول، 1382ق.

[3]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول(ص)، تحقیق، رسولی محلاتی، سید هاشم، ج 12، ص 474، تهران، دار الکتب السلامیه، چاپ دوم، 1404ق.