این سؤال خیلی کلی است زیرا واژه معامله در فقه و عرف به معانی متعددی همچون:معامله به معنای اعم ، معامله به معنای اخص و معامله به معنای متوسط بین اخص و اعم می آید. معامله به معنای اعم یعنی اعمال و وظایفی که در آنها قصد قربت معتبر نیست چه نیاز به إنشاء داشته یا نداشته باشند مثل طهارت لباس و بدن ،بیع و نکاح و طلاق. معامله به معنای اخص؛ یعنی اعمال و وظایفی که در آنها قصد قربت معتبر نیست اما نیاز به إنشاء طرفین دارد مثل نکاح. معامله به معنای متوسط بین اخص و اعم یعنی اعمال و وظایفی که در آنها قصد قربت معتبر نیست اما حداقل نیاز به إنشاء از یک طرف دارد مثل طلاق. [1]

همچنین در عرف امروزی جامعه ایران معامله به معنای خرید و فروش (بیع) استعمال می شود. بنا براین باید مشخص کنید که منظور شما از واژه معامله ،کدام معنا است تا بتوانیم پاسخ دقیق بدهیم.

اما اگر منظور شما از معامله بیع (خرید و فروش) باشد باید گفت بیع دارای شرایط متعددی در عقد، جنس، خریدار و فروشنده، است که به آنها اشاره می کنیم:

شرایط عقد‏:

در خرید و فروش لازم نیست صیغه عربى بخوانند، و اگر فروشنده به فارسى بگوید، این مال را در عوض این پول فروختم و مشترى بگوید: قبول کردم معامله صحیح است ولى خریدار و فروشنده باید قصد انشاء داشته باشند؛ یعنى به گفتن این دو جمله مقصودشان خرید و فروش باشد.[2] اگر در موقع معامله صیغه نخوانند، ولى فروشنده در مقابل مالى که از خریدار مى‏گیرد، مال خود را مِلک او کند و او بگیرد معامله صحیح است و هر دو مالک مى‏شوند. [3]

شرایط جنس و عوض آن‏:

1- مقدار آن با وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معلوم باشد.

2- بتوانند آن را تحویل دهند، بنا بر این فروختن اسبى که فرار کرده صحیح نیست.

3-خصوصیاتى را که در جنس و عوض هست معین نماید .

4- کسى در جنس، یا در عوض آن حقّى نداشته باشد، بنا بر این مالى را که انسان پیش کسى گرو گذاشته، بدون اجازه او نمى‏تواند بفروشد.

5- آن که بنا بر احتیاط مستحب خودِ جنس را بفروشد نه منفعت آن را.[4]

شرایط فروشنده و خریدار :

1- بالغ باشند.

2- عاقل باشند.

2- حاکم شرع آنان را از تصرّف در اموالشان جلوگیرى نکرده باشد .

4- قصد خرید و فروش داشته باشند، اگر به شوخى بگوید مال خود را فروختم، معامله باطل است.

5- کسى آنها را مجبور نکرده باشد.

6- جنس و عوضى را که مى‏دهند مالک باشند (یا مثل پدر و جدّ صغیر، اختیار مال در دست آنان باشد.[5]

برای آگاهی بیشتر به نمایه: بطلان معامله به علت عدم تحقق شروط و تسلیم ثمن و مبیع، سؤال 4831 (سایت: 5117)  مراجعه فرمائید.