گنجینه پاسخ ها(طبقه بندی موضوعی:لغت شناسی)
-
«اصحاب شمال» که در قرآن از آنان یاد شده، چه کسانی هستند و چه ارتباطی با «اصحاب مشئمه» دارند؟
9326 1397/08/05 تفسیراصطلاح اصحاب شمال ترکیبی از دو واژه اصحاب به معنای یاران ، دوستان ، ملازمان ، و شمال به معنای چپ ، مقابل یمین به معنای راست است. [ 1 ] اصحاب شمال در اصطلاح قران کسانی هستند که در اثر تکذیب ، کفر ،
-
آیا اهل‌بیت(ع) در گفت‌وگوهای خود از کلمات و عباراتی که در عرف مردم رایج بوده و به ظاهر غیر مؤدبانه به نظر می‌رسد، نیز استفاده می‌کردند؟!
4751 1397/07/28 لغت شناسیمؤدبانه و غیرمؤدبانه بودن بسیاری از کلمات - و حتی رفتارها - تابع شرایط زمانی و مکانی و عرف مردم است و نمی توان به عنوان نمونه ، مؤدبانه بودن کلمات موجود در روایات و برخی اشعار کهن را با معیارهای امروز
-
معنای جمود و خمود در لغت و منابع دینی چیست؟
23034 1397/06/11 حدیثالف معنای جمود و خمود: جمود از ریشه جمد در اصل به معنای یخ بستن اب [ 1 ] و خشک شدن خون است. [ 2 ] و خمود از خمد به معنای فروکش کردن شعله اتش بدون این که کاملا خاموش شود ، به کار می رود ، [ 3 ] که می
-
با توجه به این‌که کلمه «زمان» منشأ فارسی دارد، آیا می‌توان وجود کلماتی، نظیر «صاحب الزمان» را در دعاها توجیه کرد و آیا احتمال جعلی بودن آنها نیست؟
6886 1397/06/06 لغت شناسیبا ان که واژه زمان ، مشابه واژه فارسی زمین است ، اما مشخص نیست که از عربی به فارسی رفته و یا از ریشه ای فارسی در زبان عربی مورد استفاده قرار گرفته است. به هر حال ریشه عربی زمن در کتب لغوی وجود دارد. ح
-
دو جمع «أولوا، أولات» با دو جمع «ذوو، ذوات» با وجود ترادف معنایی که دارند، اما چه تفاوتی میان آنها وجود دارند؟
6734 1397/05/23 لغت شناسیکلمه اولو و اولات به معنای صاحب و دارای چیزی بودن ، مترادف با ذوو و ذوات است. این کلمات نیاز به مضاف الیه دارند و بدون ان ، معنای کاملی نداشته و مورد استفاده قرار نمی گیرند. اولو و اولات جمع هستند و ف
-
«عقوبت» و «عذاب» چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ آیا «عقوبت» مرتبط با مجازات‌های دنیوی و «عذاب» مرتبط با مجازات‌های اخروی می‌باشد؟ واژه‌های «عاقبت» و «عقبی» چطور؟
10270 1397/05/23 حدیثعقوبت و عذاب دو واژه تقریبا مترادف هستند و دلیلی هم وجود ندارد که یکی ویژه دنیا و دیگری مخصوص اخرت باشد. البته بیان این نکته نیز لازم است که واژه‌های عذاب ، عقاب و عقوبه عموما برای کیفر مورد استفاده
-
«وعده» و «وعید» در قرآن به چه معنا است، و تفاوت آنها چیست؟
27171 1397/05/22 قرآنوعد و وعید در لغت لغت شناسان معتقدند که واژه وعد هم در وعده خیر و هم در وعده شر کاربرد دارد ، ولى وعید فقط در وعده های تهدیدامیز مورد استفاده قرار می گیرد. [ 1 ] قران کریم هم در بشارت ها و هم در ته
-
ریشه «کبت» که سه بار در قرآن مورد استفاده قرار گرفته است، معنایش چیست و چه تفاوتی با «ذلّت» دارد؟
7295 1397/05/17 تفسیرکبت و ذلت دو ریشه ای هستند که مشتقات انها تقریبا دارای یک معنا می باشند. الف کبت مصدر فعل کبت به معناى ذلت و خوارى است. کبت الله العدو ؛ یعنى خدا دشمن را خوار کرد. [ 1 ] همچنین کبت به معنای رد به عن
-
صفت قیوم که در قرآن کریم برای خدای متعال ذکر شده، به چه معنا است؟
19724 1397/05/14 تفسیرصفت قیوم در سه ایه [ 1 ] قران کریم برای خدای متعال امده است. این صفت در هر سه ایه بعد از صفت حی ذکر شده است: الله لا اله الا هو الحی القیوم . کلمه قیوم صیغه مبالغه ای برای کلمه قائم بوده ، و در لغت ب
-
در دعایی که تناسب ریشه‌ها در آن رعایت شده می‌خوانیم «یا فاطر بحق فاطمه». می‌دانیم که دو واژه «فاطر» و «فاطمه» از یک ریشه نیستند. پس دلیل این هم‌نشینی چیست؟
17526 1397/05/11 لغت شناسیپرسش مطرح ناظر به این دعا است: یا حمید بحق محمد یا عالی بحق علی یا فاطر بحق فاطمه یا محسن بحق الحسن و الحسین و منک الاحسان . [ 1 ] ابتدا باید گفت ؛ اگرچه در بیشتر فرازهای این دعا ، میان صفات خدا و
-
فرق میان غصه، غم و حزن چیست؟
19625 1397/05/07 لغت شناسیحزن ، جمع ان احزان ؛ در زبان فارسی به معنای اندوه ، غم ، و غصه است و با هم مترادف می باشند. [ 1 ] اگر چه سه واژه غصه ، غم و حزن معنایی نزدیک به هم دارند ، اما در مقام استعمال و کاربرد در لغت عرب ت
-
معنای کلمه «نوح» چیست؟ و چرا حضرت نوح(ع) به این نام نام‌گذاری شده است؟
27545 1397/03/31 لغت شناسیبرخی نوح را واژه ای غیر عربی و به معنای راحت گرفته اند. [ 1 ] اما این ریشه در عربی نیز وجود داشته و گزارش هایی نیز وجود دارد که نشانگر تناسب میان نام ان پیامبر و این ریشه است. واژه نوح مصدر ناح ینوح ب
-
واژگان «غبن»، «ضرر» و «خسران» چه تفاوتی با هم دارند؟
8431 1397/03/31 لغت شناسیمعنای این سه واژه نزدیک به هم است ، البته با مقداری تفاوت: 1. واژه غبن: الغبن ، بالتسکین ، فی البیع ، و الغبن ، بالتحریک ، فی الرای. و غبنت رایک ای نسیته و ضیعته ؛ [ 1 ] غبن به سکون با در خرید و فرو
-
تفاوت «جعل» با «بدل»، در چیست؟
4170 1397/03/28 لغت شناسیجعل ، دارای معانی مختلفی است ؛ مانند: 1. معنایی نزدیک به تقدیر ، تقریر و تدبیر که پس از خلق و ایجاد شی ، انجام می گیرد. البته گاهی همراه با خلق است که اعتبارا متاخر از ان تلقی می شود ؛ [ 1 ] مانند: ه
-
نقش حرف «لا» در ابتدای برخی سوگندهای قرآنی مانند آیه نخست سوره قیامت چیست؟
16068 1397/03/24 تفسیردر ابتدای برخی سوگندهای قرانی ، حرف لا در ابتدای سوگند امده است ؛ مانند ایات اول و دوم ابتدای سوره قیامت که می فرماید: لا اقسم بیوم القیامه و لا اقسم بالنفس اللوامه و نیز ایه ابتدایی سوره بلد. در ای
-
تفاوت میان «مشابه» و «کفو» در چیست؟
4356 1397/03/23 لغت شناسیمشابه ، به معنای نازل کردن شی در مقام شی دیگر نازل منزله ان به دلیل وجود یک مناسبت و مشابهت بین ان دو شی در صورت و ظاهر است. برخلاف مماثلت که شباهت در ماده و ذات است . [ 1 ] کفو بودن به معنای همسان
-
چرا در قرآن کریم، از جبرئیل و میکائیل به صورت «جبریل» و «میکال» یاد شده است؟
8315 1397/03/17 تفسیرنام جبریل سه بار ، [ 1 ] و نام میکال یک بار [ 2 ] در قران مجید امده و نام این دو فرشته بزرگ الهی در این کتاب مقدس به صورت جبرئیل و میکائیل ذکر نشده است. البته در گزارش های تاریخی و روایی و نیز در گفت
-
امامان معصوم(ع) گاه به یاران خود می‌فرمودند که مادرت به عزایت بنشیند(ثکلتک أمک)! آیا چنین سخنی زیبنده آن بزرگواران بود؟!
15963 1397/03/09 معصومیندر سیره عملی پیامبر اکرم ص و ائمه اطهار ع می بینیم که انها هم در مقابل دشمنان و هم در سخن گفتن با دوستان از عبارت ثکلتک امک استفاده می کردند. در این زمینه ، قبل از هر چیز لازم است به مفهوم شناسی کلمه
-
«نواسخ» در ادبیات عرب، چه جایگاهی داشته و به چند گروه تقسیم می‌شوند؟
22285 1397/02/22 لغت شناسینواسخ در ادبیات عرب به کلماتی گفته می شود که در ابتدای جمله اسمیه قرار گرفته و اعراب اولیه مبتدا و خبر - که هر دو باید مرفوع باشند - را از میان برداشته ، سپس خود در انها عمل می نمایند ؛ یعنی اعراب جدی
-
فرق «افق مبین» و «افق اعلی» از نظر مفسران و عارفان چیست؟
9896 1397/02/06 تفسیربسیاری از مفسران معتقدند که افق مبین و افق اعلی دو اصطلاح اند که در حقیقت بیانگر یک واقعیت اند. افق مبین افق روشن به معناى ناحیه ی ظاهر است ، اما ظاهرا اشاره به بالافق الاعلى ؛ یعنی بلندترین افق دارد
-
حرف جر «مِنْ» در آیه «یغفر لکم من ذنوبکم...»، چه نقشی دارد؟ آیا مراد از آیه، آمرزش تمام گناهان است و یا بخشی از گناهان؟
6822 1397/02/01 تفسیرمفسران در مورد جایگاه کلمه من در ایه یغفر لکم من ذنوبکم... ، [ 1 ] اختلاف نظر دارند. برخی معتقدند من در این جمله زائده بوده و تنها براى تاکید است ؛ زیرا ایمان به خدا باعث بخشودگى تمام گناهان گذشته می
-
در سوره نوح(ع) به نقل از حضرتشان آمده است که آنان را جهراً خواندم و سپس به آنان اعلان کردم. تفاوت میان «جهر» و «اعلان» چیست؟
5965 1397/01/30 تفسیرحضرت نوح ع با پروردگار خویش مناجات می کند که من انجام وظیفه کردم و از قوم خود شکایت می نماید که دعوتم سودی نداشت. در همین راستا ، حضرتشان عرضه می دارد که با صداى بلند و اشکارا و مخفیانه و به هر نحوی ک
-
آیا توصیه اخلاقی مشهور «از تو حرکت از خدا برکت»، ریشه در آموزه‌های قرآنی دارد؟
11698 1397/01/20 تفسیرایه ای که تصریح بر این معنا داشته باشد در قران وجود ندارد ، اما در عین حال می توان این معنا و این توصیه اخلاقی را از چندین ایه در فرازهای مختلف قرانی برداشت کرد ؛ مانند: 1. اى کسانى که ایمان اورده ای
-
آیا کلمه «بصطة» در قرآن از ریشه «بسط» است؟ پس چرا با «صاد» نوشته می‌شود؟
11545 1397/01/08 لغت شناسیشاید ننوشتن این کلمه با سین به جهت حفظ و اتحاد رسم الخط نسخ قران باشد. ضمن این که بسطه و بصطه هر دو به یک معنا هستند. حرف س کوچکی که در بالای حرف ص در کلمه بصطه و در ایه 69 سوره اعراف وجود دارد ، به
-
تفاوت «بصیرت» و «فرقان» که به هر دوی آنها در قرآن اشاره شده چیست؟
7811 1397/01/07 لغت شناسیفرقان واژه فرقان از ریشه فرق به معنای جدایی است ؛ به همین جهت به گروهی از مردم که به گونه ای از دیگران جدا هستند ، مثلا مذهب یا اداب و رسوم ویژه ای دارند ، فرقه گفته می شود ؛ چنان که گروهی از ملائکه
-
معنای «تحکیم» یا «حکمیت» که خوارج، معتقد به آن‌را کافر می‌دانستند چیست؟
6898 1397/01/03 جنگهای امام علی عتحکیم و حکمیت از ریشه حکم به معنای داوری کردن است. حکم ، حکیم و حاکم از صفات خداوند بوده و از نظر معنا نزدیک به هم می باشند و همگی معنای داور را می دهند. حکومت در اصل به معنای جلوگیری از ستم می باش
-
ریشه و فلسفه کلمه «آمین» چیست؟ آیا این کلمه در قرآن آمده و نیز آیا ربطی به «آمن» خدای مصریان باستان دارد؟
27281 1396/12/17 لغت شناسیواژه امین و امین به مد و قصر [ 1 ] بعد از دعا و درخواست از خداوند استعمال می شود. برخی از لغت شناسان گفته اند: امین مرکب از یک فعل و اسم بوده و معنای ان اللهم استجب لی است ؛ یعنی: خدایا ! دعایم را به
-
ترجمه صحیح عبارت «أَ فَإِنْ مِت» در آیه 34 سوره انبیاء چیست؟ «اگر مُردی» یا «اگر بمیری»؟
5308 1396/11/15 لغت شناسیا فان مت فهم الخالدون اگر تو بمیری ایا انان تا ابد زنده خواهند ماند ؟ ! واژه مت از ریشه موت و صیغه مفرد مخاطب از فعل ماضی است و با ان که اولین صیغه ماضی ان مات است ، اما مانند موارد مشابه ، در صیغه ش
-
توصیف قرآن کریم به «حبل المتین» به چه معنا است؟
43964 1396/10/23 تفسیرحبل در لغت ، به معنای ریسمانی طولانی و محکم است که با ان چیزی را می بندند. [ 1 ] در نگاهی دیگر ، حبل عبارت است از چیزی کشیده طویل که برای رسیدن به مقصود به ان چنگ می اندازند. و این وسیله ای است که هم
-
دو اصطلاح «معجم» و «قاموس» برای کتب لغوی عربی مورد استفاده قرار می‌گیرد، تفاوت این دو واژگان در چیست؟
10960 1396/10/14 لغت شناسیدر مجموعه های لغوی هر دو واژگان ناظر به یک معنا هستند ، اما: 1. قاموس از ریشه قمس به معنای عمق دریا است. [ 1 ] و از این بابت که لغتنامه ها ، کاربران را به عمق معنای لغات هدایت می کنند ، بدان قاموس گف
-
«ولی عصر» و «بقیة الله» که دو لقب برای امام زمان(عج) می‌باشند، معنایشان چیست؟
25168 1396/10/14 حدیثبرای امام دوازدهم حضرت مهدی عج نام های بسیاری در روایات ذکر شده است که در این جا به توضیح مختصری در مورد دو نام یاد شده در پرسش خواهیم پرداخت: 1. ولی عصر عصر به معنای روزگار است و به همین معنا نیز
-
معنای کلمه «ارباب» چیست؟
22489 1396/10/07 تفسیرارباب در اصل واژه اى عربى و جمع رب است. رب در ریشه اصلى به معناى تربیت و پرورش است ؛ یعنى ایجاد کردن حالتى پس از حالتى دیگر در چیزى تا به حد نهایى و تمام و کمال ان برسد. [ 1 ] بدین ترتیب رب در ریشه لغ
-
چرا در قرآن کریم، سلسله مراتب اعتقادی رعایت نشده و در مواردی، اعتقاداتی فرعی؛ مانند ایمان به فرشتگان و کتاب‌های آسمانی، پیش از اعتقاد به نبوت که اعتقاد اصلی است، مطرح شده است؟!
4240 1396/10/02 لغت شناسیدر پاسخ به این پرسش ، ابتدا باید گفت ترتیب موجود در ایاتی ، مانند ایه: امن الرسول بما انزل الیه من ربه و المؤمنون کل امن بالله و ملائکته و کتبه و رسله... ، [ 1 ] نشانگر اولویت و لزوم ترتیب اعتقاد نیست
-
آیا واژه «ضحکت» در آیه 71 سوره هود به معنای حیض است؟
8087 1396/09/28 تفسیرقران کریم در داستان حضرت ابراهیم ع بعد از انکه امدن فرستادگان پروردگار برای بشارت و مژده نزد حضرتشان را نقل می کند ، [ 1 ] در ادامه بیان می دارد: فضحکت فبشرناها باسحاق و من ورا اسحاق یعقوب . [ 2 ] ا
-
معنای حدیث نفس و وسوسه چیست؟
37734 1388/07/11 حدیثوسوسه در لغت ، به معنای حدیث نفس ، و صدای پنهانی است ، و حدیث نفس که یک ترکیب اضافی می باشد- به معنای ؛ با خویشتن گفتن ، سخن با خویش گفتن ، به خود گفتن ، است. [ 1 ] وسواس ؛ یعنی صدای مخفی که از باد به
