اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
استحباب ، مستحب
4161 سرفصلهای قرآنی
استحباب در لغت به معنای دوست داشتن و برتریدادن یک چیز بر چیز دیگر است و در قرآن کریم نیز به همین معنا آمده است؛ اما در فقه، به عنوان یکی
-
اطلاعات ، جاسوسی
1641 سرفصلهای قرآنی
«جاسوس»، از مادهی «جسّ»، در لغت به معنای تفتیش و باخبر شدن و اطلاع پیدا کردن پنهانی از باطن اشیاء و کارهای مردم، همراه با دقت و ظرافت خاص است. و غالباً نیز در شر و بدی استعمال میشود؛ به همین دلیل
-
اکراه ، اجبار
4104 سرفصلهای قرآنی
«اكراه»، به معناى آن است كه كسى را به اجبار وادار به كارى كنند. بر اساس صریح قرآن در پذیرش دین، اکراه و اجباری وجود ندارد:«لا اكراه فى الد
-
امانت ، امین
5331 اصطلاحات فقهی - اصولی
یکی از آموزهها و تعالیم قرآن کریم موضوع «امانت» است. و به کسی که از امانت مردم حفاظت و نگهداری میکند «امین» و «امانتدار» گفته میشود. در منابع بصیر (از صفات پروردگار)
9599 سرفصلهای قرآنیواژهی «بصیر» به معنای بسیار «بینا» یک واژهی قرآنی و یکی از اسمای حسنا و صفات ذاتی الهی است که در قرآن فراوان به کار رفته است. بصیر در مو
- پیری ، سالمندی ، کِبَر ، شیخوخه
3650 سرفصلهای قرآنیانسانها اعم از مرد و زن در پنجاه سال دوم عمر خود و بنابر برخی تعریفها بعد از گذراندن حدود 65 سال از زندگی خود به سن پیری میرسند. از این
- چشم ، دیدن ، بینایی ، عین ، بَصَر ، رؤیت ، نَظَر
43722 سرفصلهای قرآنیواژههای «عین»، «بصر»، «نظر» و «رؤیت» و مشتقات آنهاکه معادل فارسیشان چشم و بینایی و دیدن است در قرآن فراوان به کار رفته است؛ مانند «
- حجاب ، نگاه ، چشمچرانی ، محرم و نامحرم
21327 سرفصلهای قرآنی«حجاب» در لغت به معنای پرده، حاجب و هر چیزی است که میان دو یا چند چیز دیگر حایل و فاصله میشود. البته همانگونه که مفسران و محققان گفتهاند؛ واژهی حجاب به معنای پوشش زن
- حروف مقطعه
3828 سرفصلهای قرآنیدر ابتدای 29 سوره از سورههای قرآن، یک یا چند حرف از حروف الفبا وجود دارد، که مجموعاً 78 حرف است که با حذف مکررات 14 حرف میشود؛ یعنی نصف حروف هجاء عربی که مجموعا 28
- حوزه ، حوزه علمیه ، طلبه ، روحانیت
5396 سرفصلهای قرآنیحوزه علمیه اصطلاحا به جایی گفته میشود که طلاب علوم دینی در آن به تحصیل علوم دینی و اسلامی اشتغال دارند. حوزه علمیه سابقهی بیش از هزار ساله دارد. حوزههای علمیه در
- خنده ، لبخند ، ضحک ، تبسم
3280 سرفصلهای قرآنیمادهی «ضحک» و مشتقات آن که به معنای خنده بوده و 9 مرتبه در قرآن بیان شده است. آنچه از مجموع متون خودکشی ، انتحار
3927 سرفصلهای قرآنیحیات و زندگی، هدیهی ارزشمندی است که از طرف پروردگار به انسان داده شده است. این هدیه، در واقع فرصتی است که انسان با کمک آن بتواند به بالا
- دحو الارض
1643 سرفصلهای قرآنیبر اساس برخی گزارشها، روز بیست و پنجم ذیقعده، همزمان با آغاز دحوالارض است. «دَحو» به معنای بسط و گسترش است. بعضی نیز آنرا به معنای تکاندادن چیزی از محل اصلیاش تفسیر کردهاند.
منظور از
- دین ، مذهب ، یوم الدین
17112 سرفصلهای قرآنیگرچه «دين» در معنای عام آن به معنای هرنوع عقیده است، مانند آنجا که گفته میشود: «لکم دینکم و لی دین»، اما دین واقعی به معنای مجموعهای از عقايد، اخلاق، قوانين و مقررات اجرايی است كه خداوند آنرا ب
- راهب ، رهبانیت
3396 سرفصلهای قرآنیرهبانیت به معنای کنارهگیری از مردم و گوشهنشینی است، و راهب به کسی گفته میشود که از مردم دوری کرده و کنج عزلت اختیار کند. رهبانیت از آموزههای مسیحیت تحریف شده است که مفاسد زیادی را به دنبال دارد
- زکات
- ساره
2062 سرفصلهای قرآنیساره دخترخاله و همسر اول حضرت ابراهیم(ع) و دختر لاحج نبی(ع) بود. سخنچینی ، نمیمه
1911 سرفصلهای قرآنی«نميمه» در لغت؛ به معناى صداى آهستهاى است كه از حركت چيزى يا از برخورد پاى انسان به زمين هنگام راهرفتن بر میخيزد. و از آنجا كه افراد س
- سرقت ، دزدی
4001 سرفصلهای قرآنیسرقت و دزدی از گناهان بزرگی است که هم عقل آن را زشت میداند و از این رو در تمام جوامع به عنوان یک جرم شناخته میشود و در شرع نیز علاوه بر
- شک ، تردید ، ریب ، ریبه
- شهاب ، شهاب سنگ
2545 سرفصلهای قرآنیآنچه در گذشته و امروز به عنوان «شهاب» شناخته میشود، سنگهای سرگردان در آسمان است که بر اثر سرعت و اصطکاک، به صورت ستارهای که با سرعت در حال حرکت است، مشاهده میشوند. در آیات متعددی از ظلمات ، تاریکیها ، ظلمت
4850 سرفصلهای قرآنیظلمت در مقابل نور و جمع آن ظلمات و ظُلَم است؛ یعنی تاریکی.
در فرهنگ قرآن از اموری مانند عبرت
2124 سرفصلهای قرآنییکی از واژههای کلیدی قرآن کریم جهت پندآموزی و تفکر و علم ، دانش بشری
- علیم ، علم خدا
30585 سرفصلهای قرآنی«علیم» صفت مشبه و به معنای عالم است. علم الهى داراى سه مرتبه است:علم به ذات، علم به اشیای دیگر قبل از ایجاد آنها، و علم به اشیاى دیگر پس از ایجاد آنها.
علم
- غلو ، غالی ، غلات
4039 سرفصلهای قرآنی«غلو» در لغت به معنای زیادت و بلند شدن میباشد؛ به عبارت دیگر، غلو تجاوز کردن از حد و اندازه است. و به تعبیری بهتر تجاوز کردن و یا فراتر گذاشتن از اندازه و جایگاه در هر چیز، غلو است.
خداوند
- قصاص
- کودک ، طفل ، نوزاد
15042 سرفصلهای قرآنیبه فرزندان انسانها از زمان تولد تا سن بلوغ، کودک اطلاق میشود که معادل آن در زبان عربی طفل است. در آموزههای دین اسلام؛ چون کودکان هنوز به سن تکلیف نرسدهاند؛ لذا ا
- محبت ، دوستی ، دوست
14211 سرفصلهای قرآنی«محبت» یکی از واژههای کلیدی قرآن کریم است، به گونهای که خدای مهربان در آیات مختلف، محبت و دوستی خود را نسبت به مسجد
- مقابله به مثل
3189 سرفصلهای قرآنی«مقابله به مثل» در لغت؛ به معنای تلافی کردن، رفتار همسان در پاسخ به رفتار دیگری، و ... آمده است.
مقابله به مثل يا اصل تقابل در تاريخ ج
- مکه ، فتح مکه
6425 سرفصلهای قرآنیمکه از مقدسترین شهرهای اسلامی است که در سرزمین حجاز و کشور کنونی عربستان واقع شده است. منت
5309 سرفصلهای قرآنیشايد در ابتدا چنین تصور شود که تعبیر «منت» تعبیری است که در همه جا بار منفی داشته و رفتاری نامناسب ارزیابی شود؛ اما هنگامى كه به ريشهی اصلى لغت «منت» باز میگرديم حقیقت این تعبیر كاملا روشن میشو
- وسواس ، وسوسه
6308 سرفصلهای قرآنی«وسوسه» در لغت، به معنای حدیث نفس، و صدای پنهانی است، و حدیث نفس -که یک ترکیب اضافی است- به معنای؛ با خویشتن گفتن، سخن با خویش گفتن یا به خود گفتن، است. وسواس؛ یعنی
- هاجر
2628 سرفصلهای قرآنیبر اساس برخی گزارشهای تاریخی حضرت ابراهیم(ع) پس از تبعید از سوی نمرود و هنگام ورود به مصر، همسرش ساره را
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
چه طور ممکن است اسماء بنت عمیس که به حبشه هجرت کرده بود،-بنابر سفارش حضرت خدیجه(س)- هنگام ازدواج حضرت فاطمه(س) در کنار او و در شهر مدینه حضور داشته باشد؟
17414 درایه الحدیث 1391/08/30با آنکه «أسماء بنت عمیس» مدت زمان طولانی در حبشه حضور داشت، اما در برخی منابع اسلامی، روایاتی ناظر بر حضور او در اتفاقاتی است که در مکه و مدینه رخ داده است که موضوع اشاره شده در پرسش، یکی از مصادیق آن است.
-
چرا پیامبر اسلام(ص) مردی را که در کوچههای مدینه مزاحم زن جوانی شد، بخشید؟!
19983 درایه الحدیث 1391/09/23روایت مزبور در برخی از منابع حدیثی؛ مانند «مناقب آل أبی طالب علیهم السلام»[1] ابن شهر آشوب مازندرانی(متوفی 588ق)، «بحار الانوار»[2] علامه مجلسی(متوفی 1110ق)، و «مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل»[3] محدث نوری(متوفی 1320ق) از ابن ...
-
آیا بنی عباس، فرزندان ابن عباسی هستند که به امام حسن مجتبی(ع) خیانت کرده است، و یا از نسل آن ابن عباسی هستند که روایات بسیاری از ائمه نقل کرده است؟
31614 تاریخ 1392/08/26عباس عموی رسول گرامی اسلام(ص) دارای چندین پسر بود. عبد الله بن عباس معروف به ابن عباس آن کسی است که روایات بسیار را از رسول خدا(ص) و امیر مؤمنان علی(ع) نقل میکند. اما فرزند دیگر عباس که به عنوان فرمانده سپاه امام حسن مجتبی(ع) برگزیده شد، عبید ...
-
تفسیر آیه 35 سوره نور چیست؟ و آیا شعار «نه شرقی نه غربی» برگرفته از این آیه است؟
51671 تفسیر 1393/03/24در این آیه شریفه، نخست؛ خداوند، نور آسمانها و زمین معرّفی شده است. سپس به تشبیه این نور الهی پرداخته میشود. مفسران اسلامى در اینکه محتواى این تشبیه چیست و به اصطلاح «مشبّه» کدام نور الهى است تفسیرهاى گوناگونى دارند؛ مانند نور هدایت، قرآن کریم، و پیامبر اسلام(ص)، ...
-
اگر تمام پیامبران(ع) در یک عصر زندگی میکردند، آیا اختلافی میان آنان به وجود نمیآمد؟
5641 پیامبران 1399/03/01بر اساس آیات قرآن کریم، دلیل اختلاف انسانها، جهل و نادانی، انحراف از فطرت اولیه، تبعیت از هوا و هوس و طغیان و سرکشی است. از سوی دیگر یکی از دلایل و حکمتهای بعثت انبیا(ع)، برداشتن اختلاف میان مردم و دعوت به اتحاد و یگانگی است.
-
آیا مشروبات الکلی، ام الخبائث بوده و سرچشمه دیگر گناهان است؟!
13598 شراب و قمار 1396/08/05در خباثت و پلیدی خمر، یا همان مشروبات الکلی، احادیث فراوان با تعابیر متفاوت وارد شده است؛ مانند: «الْخَمْرُ أُمُ الْخَبَائِثِ، وَ مَنْ شَرِبَهَا لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهُ صَلَاةً أَرْبَعِینَ یَوْماً، فَإِنْ مَاتَ وَ هِیَ فِی بَطْنِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً»،[1] خمر مادر تمام پلیدیها ...
-
چرا در بعضی از آیات قرآن کلمه آیه به صورت جمع و در بعضی دیگر به صورت مفرد آمده است؟
15845 تفسیر 1390/08/09معنای کلمه "آیه" در کتاب های لغوی این گونه آمده است: «آیه به معنای نشانه و عبرت است. چنان که خداوند می گوید: در داستان یوسف و برادرانش آیاتی وجود دارد؛ یعنی نشانه ها و عبرت های مختلفی وجود دارد».[1]در قرآن کریم و ادبیات عرب ...
-
حضرت فاطمه زهراء(س) مهریه خود را شفاعت امت رسول الله(ص) بیان فرمودند. شفاعتی که حضرت فاطمه و ائمه(ع) فرمودند شامل چه کسانی میشود؟!
18199 ویژگی ها و مناقب 1392/06/09مهر یا صداق، هدیهای است از جانب مرد به زن تا علاقه و صداقت خود را نسبت به زن نشان دهد که تاریخچه آن نیز به ازدواج حضرت آدم با حضرت حوا بر میگردد که خداوند از آدم خواست برای حوا مهری قرار دهد و آن مهر را ...
-
آیا امام علی(ع)، نیروی دریایی داشت و کارخانه کشتیسازی راه انداخته بود؟
5852 حدیث 1396/07/111. گرچه – شاید به دلیل عدم نیاز – گزارش معتبری از وجود نیروی دریایی در زمان امام علی(ع) یافت نشد، اما یکی از سیاستهای امنیتی و دفاعی آنحضرت این بوده که افرادی را در مناطق آبی برای امنیت و دفاع میگذاشتند؛ چنانکه در روایتی از حضرتشان چنین ...
-
منظور امام علی (ع) از سکوت خداوند در مورد برخی احکام چیست؟ و چرا فرمود برای یافتن آنها خود را به زحمت نیندازید؟
15660 تفسیر 1390/09/26امام علی (ع) در این سخنش می فرماید خداوند آنچه را که از احکام و معارف بیان کرده، تمام حقیقت نیست، بلکه چیزهای نیز وجود دارد که خداوند انسان ها را بدان ها مکلف نکرده و در باره آنها خاموشى گزیده است؛ از قبیل تکلیف به دانستنی هاى دقیقى ...
پربازدیدترین ها
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
794320 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
758130 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
681910 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
659700 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
649271 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
601431 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580326 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
564503 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
564174 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
558903 Practical 1389/02/22دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...
- پیری ، سالمندی ، کِبَر ، شیخوخه