اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
آل عمران
3179 سرفصلهای قرآنی
«آل عمران»، اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار و در کنار آل ابراهیم آمده است: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمينَ»؛ خدا آدم و نوح و خاندان ابرا
-
استدراج، املاء، امهال (مهلتدادن)
7309 سرفصلهای قرآنی
«استدراج»، عبارت از آن است كه شخص به تدريج و مرحله به مرحله گرفتار شود، بدون آنکه خودش متوجه این انحطاط شود. يكى از سنتهاى الهى در مقابلهی با بدكاران استدراج است. بدين معنا كه آن
-
اعتکاف
3987 اصطلاحات فقهی - اصولی
«اعتکاف» در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که میتواند در مسیری مثبت و یا منفی مورد استفاده قرار گیرد. در شرع مقدس اسلام، اعتکاف به معنای اقامت در مکانی مقدس به م
-
افق اعلی
1541 سرفصلهای قرآنی
«افق اعلى» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره نجم آمده، و بر اساس برخی تفاسیر، منظور از آن، افق مشرق است.
میگويند: جبرئيل هميشه به صورت انسان بر پیامبر(ص) نازل میشد، حضرت از او خوا
-
افق مبین
1587 سرفصلهای قرآنی
«افق مبین» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره تکویر آمده است.كلمه «افق مبين» (افق روشن) به معناى ناحيهی ظاهر و آشکار است. از آنجا که جبرئیل امین(ع) هنگام ابلاغ وحی معمولاً به صورت انسانى خو
-
امّی، أمیین
2494 سرفصلهای قرآنی
واژه «امی» اصطلاح قرآنی است که به عنوان یک ویژگی برای پیامبر اسلام(ص) ذکر شده، و اصطلاح «امیین» نیز صفتی برای مردم جزیرة العرب میباشد.
امی به کسی گفته میشود که خواندن و نوشتن را نیاموخته
-
ایثار
4869 سرفصلهای قرآنی
ایثار به معنای ترجیح و برتری دادن چیزی بر چیز دیگر است که گاه مانند آنچه از ایثار غذا توسط اهل بیت(ع) در قرآن آمده میتواند در جنبه مثبت بوده و گاه مانند ترجیح دنیا بر آخرت که در کلام خدا بدان اشار
-
بیت معمور (البیت المعمور، خانه آباد)
2254 سرفصلهای قرآنی
«بیت المعمور» به معنای خانهی آباد، اصطلاحی قرآنی است که در آیه 4 سورهی طور به آن اشاره شده است. اینکه منظور از آن چیست و چگونه خانهای است، مفسران میگویند:
بيت المعمور همان خانهی كعبه
-
تحدّی
4987 سرفصلهای قرآنی
«تحدّی» به معنای همآورد طلبیدن، و دعوت نمودن خصم به مبارزه و پیروزی بر دشمن است.
مراد از تحدی قرآن اين است كه قرآن، انسانها را به همآوردى خوانده و از آنان خواسته است، اگر میتوانند سوره
-
تحریف قرآن
5371 سرفصلهای قرآنی
از دیرباز، گفتوگوهای فراوانی میان مفسران، در زمینه «تحریف قرآن» وجود داشته و اکثریت دانشمندان شیعه و اهل سنت، معتقد به عدم تحریف قرآن بوده و هستند. البته تعداد اندکی از پیروان این دو گروه مهم اسل
-
تهمت (بهتان، افترا)
14183 سرفصلهای قرآنی
«افتراء» از ماده «فری» در لغت، به معنای دروغ بزرگی است که موجب تعجب شود. همچنین به معنای قذف به زنا نیز آمده است. افتراء در اصلاح به معنای از پیش خود بافتن، به دروغ به کسی چیزی نسبت دادن، و متهم س
-
ثواب (پاداش نیک)
7702 سرفصلهای قرآنی
واژه «ثواب» که بارها در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است، در لغت بیشتر به معنای پاداش نیک است. و در اصطلاح علم کلام به معنای نفعی است که همراه با تکریم و بزرگی باشد. به عبارت دیگر،«ثواب»؛ بیشت
-
جاهلیت
5991 سرفصلهای قرآنی
قرآن كريم از روزگار عرب قبل از اسلام که به ظهور اسلام منتهی شده است، به عنوان روزگار «جاهليت» یاد کرده است. بنابر این عنوان «روزگار جاهليّت» به مقطعى از تاريخ عرب(حدود دو قرن) پيش از ظهور اسلام و ب
-
حواریون
3526 سرفصلهای قرآنی
«حواریون» نام تعدادی از یاران خاص حضرت عیسی(ع) است. دربارۀ اینکه چرا آنان را حواریون نامیدهاند، مفسران احتمالاتی را مطرح کردهاند؛ مانند
-
خمر، شراب (مشروبات الکلی) ، مستی
12059 سرفصلهای قرآنی
گرچه «خمر» بیشتر در شراب تولیدشده از انگور مورد استفاده قرار میگیرد، اما در معنایی وسیعتر به هر مايع مست كنندهای خمر میگویند، خواه از انگور گرفته شده باشد، يا از كشمش، خرما، و يا هر چيز ديگر، ا
-
دعا ، دعوت
29276 سرفصلهای قرآنی
دعاء در لغت به معنای خواندن و یا درخواست است که میتواند در دعوت مردم به سوی خداوند و کار خیر و حتی در غیر ارتباطهای معنوی نیز مورد استفاده قرار گیرد، اما در آموزههای دینی، دعا و نيايش، عبادتی مع
-
سیناء (طور، سینین)
4408 سرفصلهای قرآنی
«سيناء» و یا «سینین» نام منطقهی وسیعی میباشد كه اکنون در کشور مصر واقع است؛ كوه معروفی در این سرزمین وجود دارد كه ميان سرزمین اصلی مصر و بندر ايله واقع شده که گفته میشود در آنجا بر شفقت، شفق
4335 سرفصلهای قرآنی«شَفَقَت» اصطلاحی اخلاقى است که عبارت از ملاطفت و مهربانی در حق دیگران؛ یعنی با رفتار مهربانانه با دیگران برخورد کردن میباشد.
شفقت در فقه در بابهاى اجتهاد و تقليد، طهارت، امر به معروف و
- شهید و شهادت
11336 سرفصلهای قرآنیواژه شهید، صیغه مبالغهای از ریشه «شهد» و به معنای «گواه بر هر چیز» میباشد. خدا در قرآن کریم بارها از این واژه به عنوان نام و صفتی برای خود یاد کرده است و در ضمن آن را مقامی برای برخی اولیای الهی
- صابئین
1865 سرفصلهای قرآنیریشه اصلی واژه «صابئین»، «صبو» است که معنای آن متمایل شدن و محبت داشتن است. این کلمه، از زبانهای عبری و سریانی گرفته شده است. صابئین کسانی هستند که در طلاق
7642 اصطلاحات فقهی - اصولیدر اصطلاح، به جدا شدن زن و شوهر از یکدیگر به وسیلۀ فسخ عقد ازدواج «طلاق» میگویند. طلاق از ایقاعات است؛ یعنی انشاء و ایجاد آن یک طرفه و از طرف مرد است و نیاز به رضایت و مداخله زن ندارد. بنابراین مر
- عقل (اندیشه)
21112 سرفصلهای قرآنی«عقل» و «اندیشه» در اصل همان خودآگاهی انسان است که ویژه انسانها بوده و حیوانات در عین داشتن شعور، فاقد عنصری به نام «من» و آگاهی از خود هستند. به بیان دیگر، عقل آن نور آگاهی است که به تمامی ارکان
- غیبت (بدگویی)
6083 سرفصلهای قرآنی«غیبت» عبارت است از: سخن گفتن پشت سر دیگران به گونهای که غیبت شونده راضی و خشنود نباشد. در تعالیم قرآن از غيبت كردن تعبیر به خوردن گوشت مردهی برادر مؤمن شده است. و در روايات غيبت كننده منفورترين
- قرآن
21390 سرفصلهای قرآنیخداوند همراه با برخی پیامبران الهی، کتابهای آسمانی را نیز نازل میکرد که افراد باایمان با استفاده از آنها به مسیر درست رهنمون شوند. کتابهایی چون تورات، قضا و قدر
11002 سرفصلهای قرآنی«قضا و قدر» یکی از مباحث کلامی است. «قضا» یعنی حکم، قطع و حتمیت. در نظام آفرینش، موجودات مادی از چندین راه ممکن است به وجود بیایند، به عنوان مثال اگر به خانه شما از چند کوچه راه باشد، ورود به خانه
- کشف و شهود، مکاشفه
8737 اصطلاحات عرفانیکشف در لغت، به معنای برداشتن پرده و حجاب از روی چیزى است؛ شهود نیز در لغت به معنای دیدن، معاینه و حضور است.
کشف و شهود یاهمان مکاشفه و مشاهده، از اصطلاحات عرفانی
- کعبه
9622 سرفصلهای قرآنی«کعبه» ساختمانی در داخل «مسجد الحرام» است که در شهر «مکّه» قرار دارد.
بر اساس آيات قرآن، همچنين اسناد تاريخى در باب ساختن كعبه، این منطقه نمادى از بركات الاهى، هدايت بشر، و محل اجتماعی برا
- گناه (ذنب ، اثم، سیئه ، خطیئه ، عصیان و ...)
31338 سرفصلهای قرآنیمفهوم فارسی و کلی «گناه» در زبان عربی با واژههای متفاوتی بیان میشود.
به عبارتی، واژههایی مانند «ذنب»، «اثم»، «خطیئه»، «سیئه»، «عصیان» و ... که با مشتقات خود در مریم
13025 سرفصلهای قرآنیحضرت مریم(س) دختر عمران و مادر حضرت عیسی(ع)، یکی از بانوان بزرگ تاریخ، و بر اساس آیات قرآن بزرگترين شخصيت زن در زمان خود، و در کنار
- مستضعف، استضعاف
4866 سرفصلهای قرآنی«استضعاف» در لغت به معنای «ناتوان ديدن، ناتوان شمردن و تزریق حسّ ناتوانی در دیگران» است و «مستضعف» به معنای فردی است که او را ضعیف پنداشته و در ناتوانی نگه میدارند. در تعالیم دین
- ملکوت
3726 سرفصلهای قرآنیدر بارۀ معنای واژه «ملکوت» که در قرآن مورد استفاده قرار گرفته، گفته شده است:
الف) «ملكوت» مانند مُلك (بر وزن قفل
- نوم ، خواب ، رؤیا
13930 سرفصلهای قرآنی«نوم» ریشهای لغوی به معنای خواب است که قرآن کریم بارها مشتقات مختلف آن را مورد استفاده قرار داده و در مواردی خواب را به عنوان نعمتی الهی به بندگان خود اعلام میکند.
هنگام خواب و استراحت، ق
- وضو (ترتیبی ، ارتماسی ، جبیره)
36729 سرفصلهای قرآنیقبل از این که نمازگزار به خواندن نماز مشغول شود، واجب است عملی بنام وضو انجام دهد. وضو را میتوان به دو صورت انجام داد؛
الف: ترتیبی؛ که اینگونه انجام میشود:
- یتیم
6273 سرفصلهای قرآنیواژه «یتیم»؛ در لغت به معنای مفرد و یکتا از هر چیز است. و در اصطلاح به کودکی که پدرش مرده باشد، اطلاق میگردد.
در شرع مقدس اسلام نیز يتيم به كودكى گفته مىشود كه پدر خود را از دست داده و به
- یهود
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
اولین میوهای که حضرت آدم(ع) در روی زمین خورد چه بود؟
41596 حدیث 1393/02/27داستان سکنای حضرت آدم و حوا در بهشت و چرایی اخراج آنان از بهشت در قرآن کریم بیان شده است که برای آگاهی از آنان پاسخهای زیر را مطالعه کنید: «گناه آدم و حوا (ع)»، سؤال 203 «نقل سجده فرشتگان آدم در قرآن»، سؤال 8399
-
در روایات، حکمت حرمت لواط، جلوگیری از نابود شدن نسل بشر عنوان شده است. اکنون که بدون ازدواج مرد و زن نیز امکان دارد با روشهای دیگر دارای فرزند شد، آیا این حرمت همچنان باقی است؟
9115 همجنس گرایی 1397/11/11درباره این پرسش، میتوان گفت: 1. علت اصلی احکام فقهی، همان دستورات الهی است که از منابع اسلامی(قرآن، روایات و ..) استخراج شده و به ما رسیده است؛ به عبارت دیگر، پس از پذیرش وجود خالق یکتای حکیم و علیم و نبوت پیامبران الهی، لازم است دستورات ...
-
منظور از عناوین «حفاظ القرآن»، «حَمَلَة القرآن» و اصناف «قراء القرآن» چیست؟ آیا در روایات چنین چیزی هست؟
12200 علوم قرآنی 1392/01/26همه عبارات «حافظ القرآن»، «حملة القرآن» و اصناف «قرّاء القرآن» در روایات ذکر شده است. علاوه بر این عبارات؛ واژههای دیگری مانند «صاحب القرآن» نیز در روایات آمده است. اما به طور کلی؛ در ارتباط با معانی این عبارات، با مراجعه به روایات؛ چنین به دست میآید که، ...
-
حکم دست زدن در حسینیه برای مراسم ولادت معصومین و روزهای عید چیست؟
74268 Laws and Jurisprudence 1391/02/17درباره حکم کف زدن در مجالس اهل بیت (علیهم السلام)، که معمولاً با خواندن و مدیحه سرایی (به نحو موزون) همراه است، نظر مراجع معظم تقلید متفاوت است. بعضی با تشخیص اینکه این نوع کف زدن لهو[1] محسوب ...
-
آیا اگر فرد اعدامی زنده بماند، دوباره اعدام می شود یا نه؟
28593 Laws and Jurisprudence 1390/09/29برای روشن شدن مسئله مطرح شده، توجه به این نکته ضروری است که مجازات مُجرم به صورت های مختلفی؛ مانند سنگسار، گردن زدن، پرتاب از بلندی، سوزاندن و ... انجام می پذیرد که هر کدام از این موارد متناسب با نوع جُرم و گناه از طرف شارع مقدّس تشریع ...
-
تقریر صحیحی از برهان صدیقین را بیان فرمایید.
13462 Islamic Philosophy 1390/02/06نقطه اشتراک تقریرهای متعدد و متفاوتی که از برهان صدیقین بیان شده است؛ این است که همگی قصد دارند بدون بهره گیری از واسطه ای غیر از اصل و حقیقت وجود، به واجب الوجود و وجود مطلق استدلال کنند، تقریری که شما ذکر کردید، ...
-
آیا امام حسین(ع) اموال کاروان تجاری یزید را مصادره کرد؟
29954 تاريخ بزرگان 1388/08/10آنچه در کتب تاریخ آمده است مصادره اموال کاروان تجاری یزید یک بار توسط امام حسین (ع) انجام گرفت و آن در مسیر راه عراق بود که کاروانی تجارتی از یمن به سوی شام میرفت و برای یزید، اجناس قیمتی میبرد. وقتی امام حسین(ع) در منزلگاه تنعیم به ...
-
نگاه قرآن به کتابهای آسمانی پیشین چگونه است؟
19633 تفسیر 1393/09/09قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی که بر پیامبر اسلام(ص) نازل شد که تکمیل کننده شرایع پیشین است، و بدیهی است که کتابهای آسمانی قبل از خود را - مانند تورات، انجیل، صحف ابراهیم، زبور داوود - تأیید میکند، و تعالیم راستین آنها را نور و هدایتی ...
-
حکم شرعی عکسهای منسوب به پیامبر(ص) و امامان(ع) چیست؟
101333 Laws and Jurisprudence 1387/05/02آنچه در ذیل آمده است پاسخ مراجع عظام تقلید است: حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):این کار فی نفسه از نظر شرعی اشکال ندارد، به شرط این که مشتمل بر اموری که از نظر عرف اهانت و ...
-
اگر مردی خود را به زن تغییر جنسیت دهد و یا زنی خود را به مرد تبدیل کند، در آخرت به وی بر اساس اصل جنسیتش نعمتهایی؛ مثل حوری یا غلمان تعلق میگیرد و یا بر اساس جنسیت جدیدی که پس از مدتی در دنیا کسب کرده است؟
12780 احکام تغییر جنسیت 1392/01/24بر اساس آیات و روایات، بهشتیان به تمام خواستههای خود خواهند رسید،[1] و نعمتهایی که به آنان داده میشود منطبق با میل و رغبت آنان خواهد بود.[2] براین اساس، اگر فرد مورد نظر در پرسش، سزاوار ورود به بهشت شود، ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
893110 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
799915 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
764177 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
686363 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
661597 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650221 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
603876 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580726 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
577156 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565773 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- شهید و شهادت