اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
آل عمران
2749 سرفصلهای قرآنی
«آل عمران»، اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار و در کنار آل ابراهیم آمده است: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمينَ»؛ خدا آدم و نوح و خاندان ابرا
-
استدراج، املاء، امهال (مهلتدادن)
6532 سرفصلهای قرآنی
«استدراج»، عبارت از آن است كه شخص به تدريج و مرحله به مرحله گرفتار شود، بدون آنکه خودش متوجه این انحطاط شود. يكى از سنتهاى الهى در مقابلهی با بدكاران استدراج است. بدين معنا كه آن
-
اعتکاف
3562 اصطلاحات فقهی - اصولی
«اعتکاف» در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که میتواند در مسیری مثبت و یا منفی مورد استفاده قرار گیرد. در شرع مقدس اسلام، اعتکاف به معنای اقامت در مکانی مقدس به م
-
افق اعلی
1332 سرفصلهای قرآنی
«افق اعلى» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره نجم آمده، و بر اساس برخی تفاسیر، منظور از آن، افق مشرق است.
میگويند: جبرئيل هميشه به صورت انسان بر پیامبر(ص) نازل میشد، حضرت از او خوا
-
افق مبین
1372 سرفصلهای قرآنی
«افق مبین» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره تکویر آمده است.كلمه «افق مبين» (افق روشن) به معناى ناحيهی ظاهر و آشکار است. از آنجا که جبرئیل امین(ع) هنگام ابلاغ وحی معمولاً به صورت انسانى خو
-
امّی، أمیین
2125 سرفصلهای قرآنی
واژه «امی» اصطلاح قرآنی است که به عنوان یک ویژگی برای پیامبر اسلام(ص) ذکر شده، و اصطلاح «امیین» نیز صفتی برای مردم جزیرة العرب میباشد.
امی به کسی گفته میشود که خواندن و نوشتن را نیاموخته
-
ایثار
4310 سرفصلهای قرآنی
ایثار به معنای ترجیح و برتری دادن چیزی بر چیز دیگر است که گاه مانند آنچه از ایثار غذا توسط اهل بیت(ع) در قرآن آمده میتواند در جنبه مثبت بوده و گاه مانند ترجیح دنیا بر آخرت که در کلام خدا بدان اشار
-
بیت معمور (البیت المعمور، خانه آباد)
1953 سرفصلهای قرآنی
«بیت المعمور» به معنای خانهی آباد، اصطلاحی قرآنی است که در آیه 4 سورهی طور به آن اشاره شده است. اینکه منظور از آن چیست و چگونه خانهای است، مفسران میگویند:
بيت المعمور همان خانهی كعبه
-
تحدّی
4479 سرفصلهای قرآنی
«تحدّی» به معنای همآورد طلبیدن، و دعوت نمودن خصم به مبارزه و پیروزی بر دشمن است.
مراد از تحدی قرآن اين است كه قرآن، انسانها را به همآوردى خوانده و از آنان خواسته است، اگر میتوانند سوره
-
تحریف قرآن
4650 سرفصلهای قرآنی
از دیرباز، گفتوگوهای فراوانی میان مفسران، در زمینه «تحریف قرآن» وجود داشته و اکثریت دانشمندان شیعه و اهل سنت، معتقد به عدم تحریف قرآن بوده و هستند. البته تعداد اندکی از پیروان این دو گروه مهم اسل
-
تهمت (بهتان، افترا)
12497 سرفصلهای قرآنی
«افتراء» از ماده «فری» در لغت، به معنای دروغ بزرگی است که موجب تعجب شود. همچنین به معنای قذف به زنا نیز آمده است. افتراء در اصلاح به معنای از پیش خود بافتن، به دروغ به کسی چیزی نسبت دادن، و متهم س
-
ثواب (پاداش نیک)
6893 سرفصلهای قرآنی
واژه «ثواب» که بارها در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است، در لغت بیشتر به معنای پاداش نیک است. و در اصطلاح علم کلام به معنای نفعی است که همراه با تکریم و بزرگی باشد. به عبارت دیگر،«ثواب»؛ بیشت
-
جاهلیت
5286 سرفصلهای قرآنی
قرآن كريم از روزگار عرب قبل از اسلام که به ظهور اسلام منتهی شده است، به عنوان روزگار «جاهليت» یاد کرده است. بنابر این عنوان «روزگار جاهليّت» به مقطعى از تاريخ عرب(حدود دو قرن) پيش از ظهور اسلام و ب
-
حواریون
3147 سرفصلهای قرآنی
«حواریون» نام تعدادی از یاران خاص حضرت عیسی(ع) است. دربارۀ اینکه چرا آنان را حواریون نامیدهاند، مفسران احتمالاتی را مطرح کردهاند؛ مانند
-
خمر، شراب (مشروبات الکلی) ، مستی
10752 سرفصلهای قرآنی
گرچه «خمر» بیشتر در شراب تولیدشده از انگور مورد استفاده قرار میگیرد، اما در معنایی وسیعتر به هر مايع مست كنندهای خمر میگویند، خواه از انگور گرفته شده باشد، يا از كشمش، خرما، و يا هر چيز ديگر، ا
-
دعا ، دعوت
25285 سرفصلهای قرآنی
دعاء در لغت به معنای خواندن و یا درخواست است که میتواند در دعوت مردم به سوی خداوند و کار خیر و حتی در غیر ارتباطهای معنوی نیز مورد استفاده قرار گیرد، اما در آموزههای دینی، دعا و نيايش، عبادتی مع
-
سیناء (طور، سینین)
3997 سرفصلهای قرآنی
«سيناء» و یا «سینین» نام منطقهی وسیعی میباشد كه اکنون در کشور مصر واقع است؛ كوه معروفی در این سرزمین وجود دارد كه ميان سرزمین اصلی مصر و بندر ايله واقع شده که گفته میشود در آنجا بر شفقت، شفق
3749 سرفصلهای قرآنی«شَفَقَت» اصطلاحی اخلاقى است که عبارت از ملاطفت و مهربانی در حق دیگران؛ یعنی با رفتار مهربانانه با دیگران برخورد کردن میباشد.
شفقت در فقه در بابهاى اجتهاد و تقليد، طهارت، امر به معروف و
- شهید و شهادت
10035 سرفصلهای قرآنیواژه شهید، صیغه مبالغهای از ریشه «شهد» و به معنای «گواه بر هر چیز» میباشد. خدا در قرآن کریم بارها از این واژه به عنوان نام و صفتی برای خود یاد کرده است و در ضمن آن را مقامی برای برخی اولیای الهی
- صابئین
1686 سرفصلهای قرآنیریشه اصلی واژه «صابئین»، «صبو» است که معنای آن متمایل شدن و محبت داشتن است. این کلمه، از زبانهای عبری و سریانی گرفته شده است. صابئین کسانی هستند که در طلاق
6869 اصطلاحات فقهی - اصولیدر اصطلاح، به جدا شدن زن و شوهر از یکدیگر به وسیلۀ فسخ عقد ازدواج «طلاق» میگویند. طلاق از ایقاعات است؛ یعنی انشاء و ایجاد آن یک طرفه و از طرف مرد است و نیاز به رضایت و مداخله زن ندارد. بنابراین مر
- عقل (اندیشه)
18634 سرفصلهای قرآنی«عقل» و «اندیشه» در اصل همان خودآگاهی انسان است که ویژه انسانها بوده و حیوانات در عین داشتن شعور، فاقد عنصری به نام «من» و آگاهی از خود هستند. به بیان دیگر، عقل آن نور آگاهی است که به تمامی ارکان
- غیبت (بدگویی)
5358 سرفصلهای قرآنی«غیبت» عبارت است از: سخن گفتن پشت سر دیگران به گونهای که غیبت شونده راضی و خشنود نباشد. در تعالیم قرآن از غيبت كردن تعبیر به خوردن گوشت مردهی برادر مؤمن شده است. و در روايات غيبت كننده منفورترين
- قرآن
18773 سرفصلهای قرآنیخداوند همراه با برخی پیامبران الهی، کتابهای آسمانی را نیز نازل میکرد که افراد باایمان با استفاده از آنها به مسیر درست رهنمون شوند. کتابهایی چون تورات، قضا و قدر
9812 سرفصلهای قرآنی«قضا و قدر» یکی از مباحث کلامی است. «قضا» یعنی حکم، قطع و حتمیت. در نظام آفرینش، موجودات مادی از چندین راه ممکن است به وجود بیایند، به عنوان مثال اگر به خانه شما از چند کوچه راه باشد، ورود به خانه
- کشف و شهود، مکاشفه
7881 اصطلاحات عرفانیکشف در لغت، به معنای برداشتن پرده و حجاب از روی چیزى است؛ شهود نیز در لغت به معنای دیدن، معاینه و حضور است.
کشف و شهود یاهمان مکاشفه و مشاهده، از اصطلاحات کعبه
8582 سرفصلهای قرآنی«کعبه» ساختمانی در داخل «مسجد الحرام» است که در شهر «مکّه» قرار دارد.
بر اساس آيات قرآن، همچنين اسناد تاريخى در باب ساختن كعبه، این منطقه نمادى از بركات الاهى، هدايت بشر، و محل اجتماعی برا
- گناه (ذنب ، اثم، سیئه ، خطیئه ، عصیان و ...)
27337 سرفصلهای قرآنیمفهوم فارسی و کلی «گناه» در زبان عربی با واژههای متفاوتی بیان میشود.
به عبارتی، واژههایی مانند «ذنب»، «اثم»، «خطیئه»، «سیئه»، «عصیان» و ... که با مشتقات خود در مریم
11556 سرفصلهای قرآنیحضرت مریم(س) دختر عمران و مادر حضرت عیسی(ع)، یکی از بانوان بزرگ تاریخ، و بر اساس آیات قرآن بزرگترين شخصيت زن در زمان خود، و در کنار
- مستضعف، استضعاف
4495 سرفصلهای قرآنی«استضعاف» در لغت به معنای «ناتوان ديدن، ناتوان شمردن و تزریق حسّ ناتوانی در دیگران» است و «مستضعف» به معنای فردی است که او را ضعیف پنداشته و در ناتوانی نگه میدارند. در تعالیم دین
- ملکوت
3370 سرفصلهای قرآنیدر بارۀ معنای واژه «ملکوت» که در قرآن مورد استفاده قرار گرفته، گفته شده است:
الف) «ملكوت» مانند مُلك (بر وزن قفل
- نوم ، خواب ، رؤیا
11753 سرفصلهای قرآنی«نوم» ریشهای لغوی به معنای خواب است که قرآن کریم بارها مشتقات مختلف آن را مورد استفاده قرار داده و در مواردی خواب را به عنوان نعمتی الهی به بندگان خود اعلام میکند.
هنگام خواب و استراحت، ق
- وضو (ترتیبی ، ارتماسی ، جبیره)
31048 سرفصلهای قرآنیقبل از این که نمازگزار به خواندن نماز مشغول شود، واجب است عملی بنام وضو انجام دهد. وضو را میتوان به دو صورت انجام داد؛
الف: ترتیبی؛ که اینگونه انجام میشود:
- یتیم
5658 سرفصلهای قرآنیواژه «یتیم»؛ در لغت به معنای مفرد و یکتا از هر چیز است. و در اصطلاح به کودکی که پدرش مرده باشد، اطلاق میگردد.
در شرع مقدس اسلام نیز يتيم به كودكى گفته مىشود كه پدر خود را از دست داده و به
- یهود
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
«هر کس خدا را آنطور که لایق است عبادت کند، خدا آرزوهایش را بیش از حد نیازش بر آورده میکند». آیا چنین عبارتی مستند به روایت است؟
14553 حدیث 1396/05/15علاوه بر آیات فراوانی - نظیر آیه 66 سوره مائده و آیه 96 سوره اعراف - که به نوعی بیانگر همین واقعیت هستند، این مضموندر روایات گوناگونی نیز وجود دارد: امام على(ع): «خداوند عزّوجلّ از فراز عرش خود فرمود: اى بندگان من! مرا عبادت کنید بر اساس آنچه ...
-
آیا غیر از روایت جعفر بن محمد بن مالک الفزاری روایت صحیح دیگری داریم که هم به موضوع نیابت عثمان بن سعید العمری دلالت صریحی داشته باشد؟
10137 معصومین 1387/04/09در دوره غیبت صغرا کرامت ها و شواهد صدقی صورت گرفت که عمدتاً در زمان سفارت اوّلین سفیر ناحیه مقدسه، عثمان بن سعید عمری صورت گرفت، چون که در این دوره هنوز شیعیان در حیرت بودند و به وجود امام مهدی (عج) پی نبرده بودند.
-
حضرت علی (ع) فرموده است: هر کس به امام زمان خود باید شهادت دهد، امّا ما چرا به امام زمانمان شهادت نمیدهیم.
11430 گوناگون 1389/04/30توجه به چند نکته ما را در دستیابی به حقیقت یاری می رساند: 1.اذان و اقامه توقیفی هستند؛ یعنی جز خدا و رسولش کسی حق تشریع آن را ندارد. 2.تنها بر اساس دیدن روایتی ...
-
آیا گذاشتن قرآن و کتابهای دینی در طبقات پایین قفسه کتاب، میز تلویزیون و.. اشکال دارد؟
7077 احترام به نام خدا، قرآن، پیشوایان 1399/06/26اگرچه قرار دادن قرآن - و نیز کتب روایات معصومان(ع) - در طبقات بالای یک قفسه یا بالاتر از دیگر وسایل - به نیّت احترام به این کتب مقدس- کاری نیکو و پسندیده است، ولی قرار دادن قرآن در طبقات پایینتر، الزاماً به معنای بیاحترامی به آن نیست ...
-
در چه شرایطی جلوگیری از بارداری جایز است؟
5254 حدیث 1400/10/26در اصطلاح فقهی، جلوگیری از ریختن منی در رحم زن که موجب جلوگیری از بارداری میشود را «عزل» میگویند.[1] اگرچه بر اساس روایتی از رسول اکرم(ص) این عمل نهی شده است؛[2] اما از بعضی روایات دیگر استفاده میشود که عزل حرمت نداشته، و ...
-
چرا خدای متعال ضد ندارد؟
7490 توحید در صفات 1397/03/30یکی از صفات سلبیه خداوند این است که ضدّ ندارد. حکیمان معتقدند واجب الوجود بالذات بودن خداوند، مقتضی این است که خداوند ضد نداشته باشد.[1] ضدّ به دو معنا استعمال میشود: 1. گاهى ضدّ به همان معناى مشهور منطقى به کار میرود که: «الضدان ...
-
مقصود از اخلاق صنفى چیست؟
9107 معیار شناسی (دین و اخلاق) 1392/11/20اخلاق، علاوه بر جنبه عمومى آنکه همه باید آنرا رعایت کنند، گاه جنبه صنفى نیز دارد و در بعضى اصناف و اشخاص، تأکید بیشترى نسبت به آن شده است و به عبارتی برخى از موضوعات اخلاقی در برخی اصناف، نمود بیشتری دارد؛ مانند عدالت که حاکمان باید بیشتر ...
-
از نظر اسلام؛ آسمان دارای چه ویژگیهایی است و بر زمین چه برتری دارد؟
17562 تفسیر 1393/04/30با اینکه آسمان و زمین از نشانههاى عظمت پروردگار و قدرت او هستند، اما در قرآن کریم ویژگیهایی برای آسمان و نیز تأثیرات و برکات مادی و معنوی آن بر زمین ذکر شده است، که نشانگر جایگاه بلند آسمان و برتری و فضیلت آن بر زمین است. برخی ...
-
وقتی یک زن غیر مسلمان وارد ایران می شود می بایست حجاب خود را رعایت کند. اما آنگاه که در خارج مثل فرانسه حجاب را تبلیغ دین دانسته و آن را منع می کنند، چرا با آنها برخورد سیاسی و اجتماعی می کنیم؟
12705 Laws and Jurisprudence 1389/07/06پاسخ آیت الله هادوی تهرانی به این شرح است:رعایت حجاب برای زنان مسلمان نسبت به افراد غیر محرم یک واجب شرعی است. بنابراین، آزادی عقیده و دین اقتضا می کند زنان مسلمان بتوانند در هر محیطی به وظیفهی دینی خود عمل کنند.اما بی حجابی برای غیر مسلمانان ...
-
چه افرادی به عنوان پادشاهان اهل بهشت معرفی شدهاند؟
4545 حدیث 1400/06/06هرکسی که وارد بهشت شود، به نحوی پادشاهی خواهد کرد و از «ملوک الجنة» به شمار خواهد آمد و از همینرو است که امام علی(ع) میفرماید که هر فرد باتقوا و مخلصی از پادشاهان بهشت است:«مُلُوک الْجَنَّةِ الْأَتْقِیاءُ وَ الْمُخْلِصُون».[1]
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
889328 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
776549 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
748714 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
669919 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
653780 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
645698 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
592912 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
578912 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
562698 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
562539 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- شهید و شهادت