اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
تحریر ، فکّ ، عتق ، آزادسازی بردگان
4005 اصطلاحات فقهی - اصولی
«عتق» یا «تحریر رقبه» واژهای قرآنی و فقهی به معنای آزاد کردن برده است.
آزادکردن بردگان به خودی خود، عملی بسیار ارزشمند بوده و از
-
غنی ، بینیازی، مال و ثروت
22452 سرفصلهای قرآنی
ابتدا باید گفت که غنا و بینیازی واقعی ویژه خداوند بوده و تمام دیگران فقیر الی الله هستند. اما در لایههای بعدی و در نگاه مادی نیز نیازهای انسانها قابل شمارش نبوده و فردی میتواند در جنبهای بی
-
احسان ، نیکوکاری
11482 سرفصلهای قرآنی
«إحسان» مصدر باب افعال؛ به معناى نيكى كردن است.
در آیات قرآن و روایات وارده از سوی پیشوایان دین، فراوان به این موضوع سفارش شده است
-
اختلاف ، تفاوت
8905 سرفصلهای قرآنی
به اختلاف و تفاوت از چند دیدگاه میتوان نگریست:
1 . ناهماهنگی در کلیت جهان آفرینش و در دستورات خداوند که قرآن و سنت، وجود چنین اخت
-
اراده ، مشیت
35820 سرفصلهای قرآنی
«اراده» در لغت به معنای خواستن، قصد کردن، میل، اشتیاق به انجام کار و... آمده است. البته امروزه «اراده» به معنای «ثبات قدم» نیز مورد استفاده قرار میگیرد. مانند مواردی که میگویند اراده فلانی قوی و
-
إفک ، ماجرای افک
- برده ، کنیز ، بردهداری
8991 اصطلاحات فقهی - اصولی«برده» و یا «عبد» به افرادی گفته میشد که در زمانهای گذشته و در جنگها، طرفهای درگیر جنگ از سربازان طرف مقابل به عنوان اسیر و غنیمت جنگی گرفته و یا افرادی آنان ر
- تقیه
3160 سرفصلهای قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- جهاد ، حرب ، قتال ، جنگ ، نبرد
22746 سرفصلهای قرآنینبرد و جنگ در زبان عربی و در قرآن کریم با واژههای گوناگونی چون «جهاد»، «حرب»، «قتال» و ... بیان شده است که از این میان، واژه «جهاد» در بیشتر موارد، نوعی تقدس را به
- خلقت ، آفرینش ، هستی
30426 سرفصلهای قرآنیخلقت به معنای آفرینش و پدید آوردن است. مشتقات ریشه «خلق» در قرآن کریم فراوان به کار رفته تا از این طریق بندگان به خالق نظام هستی متوجه شوند و از ذبح
3206 اصطلاحات فقهی - اصولی«ذبح» در لغت به معنای پارهكردن گلو است و در استعمال قرآنی هم برای بریدن گلوی انسانها مورد استفاده قرار گرفته است آنجا که روزه
11592 اصطلاحات فقهی - اصولی«روزه» در لغت، به معنی خودداری، امساک و بازایستادن است و در اصطلاح شرعی، خودداری از انجام برخی کارها در طول روز(از اذان صبح تا اذان مغرب)، به نیت انجام دستور الهی میباشد.
- زراعت ، کشاورزی ، باغداری
- صلوات، درود
10159 سرفصلهای قرآنی«صلوات» جمع صلاة است که در منابع اسلامی در چند معنی مورد استفاده قرار گرفته است: 1 . درود خداوند بر بندگانش، 2 . درود مسلمانان بر پیامبر اسلام(ص)، 3 . نماز، 4 . محل برقراری نماز. اما آنچه امروزه
- صور ، نفخ صور ، ناقور
3419 سرفصلهای قرآنی«نفخ صور» یا «دمیدن در ناقور» اصطلاحی است که با تعابیری؛ مانند «وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّور» و «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُور»، در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است.
این اصطلاح در قرآ
- عبد و عبادت ، بنده و بندگی
34112 سرفصلهای قرآنی«عبادت» از ریشه «عبد» به معناى نهایت خضوع و تذلّل است. و چون عبادت بالاترین مراتب خضوع است، پس لایق نیست، مگر براى كسی كه اعلى مراتب وجود و كمال و اعظم مراتب نعمتها
- عجله ، شتابزدگی ، عاجله
7298 سرفصلهای قرآنیعجله یا شتابزدگی از رفتارهایی است که - جز برخی موارد خاص - به عنوان یک ویژگی منفی برای انسانها به شمار میآید و در آیات و روایات و نیز در دانش اخلاق اسلامی این موضوع مورد بررسی و گفتگو قرار گرفته
- غرور
6155 سرفصلهای قرآنیواژهی «غرور» در كلمات عرب بویژه در آيات قرآن و روايات به كار رفته و در گفتوگوهاى روزمرّه فارسى زبانان نيز كم و بيش در همان معانى اصلى يا لوازم آن به كار میرود. «غَرور»(به فتح غین) و «غُرور»(به
- فضل ، فضیلت ، برتری
20095 سرفصلهای قرآنییکی از واژههای پرکاربرد در قرآن کریم واژهی «فضل» است که در لغت به معنای زیاده از حد میانه است و به هر بخششی که دادن آن واجب نیست، «فضل»
- فقر ، عیلة ، مسکنة، املاق ، تنگدستی ، نیازمندی
11267 سرفصلهای قرآنیواژههای برگرفته از ریشههای «فقر»، «عیله»، و «املاق» با اینکه معنای نسبتاً مترادف و نزدیک به هم دارند و تمام آنها به معنای نداری و نیازمندی میباشند، ولی در برخی منابع، تفاوتهایی بین این واژهها
- فکر ، تفکّر
6241 سرفصلهای قرآنی«فکر»، نیرویی است که «علم» را به سوی «معلوم» میبرد. و «تفكّر» كوشش و جولان نيروی فکر به اقتضاى عقل و خرد است؛ اين نيروی تفکر ويژهٔ انسان
- قربان ، قربانی ، عید قربان ، عید اضحی
5653 سرفصلهای قرآنیواژه «قربان» به هر چیزی گفته میشود که برای نزدیکشدن به یک فرد تقدیم میشود، اما بیشتر در ارتباط با «ذبح» و قربانیکردن حیوانات مورد استفاده قرار میگیرد که در همین
- قساوت ، سنگدلی
3578 سرفصلهای قرآنی«قساوت» از ریشه «قَسَوَ» در لغت به معنای غلظت، شدّت و صلابت است. و «قسوة» به معنای رفتن نرمى و دلسوزی از دلها است. «قساوت قلب»، یا همان «سنگدلی»، گاهی در رابطه بین انسان و خدا است که در این صورت
- قسم ، حلف ، سوگند
20022 سرفصلهای قرآنیواژههای «قسم» و «حلف» در زبان عربی مترادف کلمه «سوگند» در زبان فارسی میباشد که عبارت از ادعا، اقرار و اعترافی است که شخص خدا، بزرگ و یا هرچیز مورد علاقهاش را شاهد میگیرد تا درستی گفتار خود را
- کید ، حیله ، مکر ، خدعه ، فریب
14838 سرفصلهای قرآنیواژههایی از ریشههای «مکر»، «کید»، «حیله» و «خدعه» که با وجود برخی تفاوتها تا اندازهای به یک معنا هستند، چندین و چند بار در قرآن کریم
- لعن، سبّ، فحش، توهین، دشنام، نفرین
14720 سرفصلهای قرآنی«لعن» در لغت به معنای راندن و دور کردن از خوبی به همراه غضب است. لعن اگر از طرف خداوند باشد، در آخرت به معنای عقوبت و مجازات و در دنیا به معنای بستهشدن راه رحمت و توفیق الهی است. و اگر لعن از طرف
- لهو و لعب
10736 سرفصلهای قرآنیواژگان «لهو» و «لعب» در کنار یکدیگر، در شش سوره از قرآن کریم آمده که در چهار مورد واژۀ «لعب» مقدّم بر «لهو» شده و در دو جای دیگر کلمه «لهو
- مَلَک ، ملائکة ، فرشته ، فرشتگان
22499 سرفصلهای قرآنیكلمۀ "ملائكه" جمع "ملك" - به فتحه لام- به معنای موجوداتى است که مخلوق و واسطۀ بين خدا و بين عالم مشهوداند. قرآن کریم کارهای فراوانی را برای فرشتگان برشمرده است. وساط
- مباهله
2466 سرفصلهای قرآنی«مباهله» يعنى نفرين كردن يکديگر با این هدف که هر كس بر باطل است مورد غضب الاهى قرار گيرد، و آنكس كه بر حق است شناخته شود و بدين گونه حق ا
- محرومیت ، حرمان
2341 سرفصلهای قرآنی«محرومیت» در لغت به معنای بیبهره بودن و نصیب نداشتن است. آنچه در تعالیم دینی آمده این است که خدای متعال رحمتش آنچنان گسترده است که شامل تمام انسانها و تمام موجودات میشود: « نشوز
3652 اصطلاحات فقهی - اصولی«نشوز» یک اصطلاح فقهی و حقوقی در ارتباط با حقوق و وظایف زناشویی بین زن و شوهر است؛ لذا «ناشز» و «ناشزه» به مرد يا زنى گفته مىشود كه حقوق
- نصر ، غلبه ، فتح ، کمک ، پیروزی
25172 سرفصلهای قرآنی«نصر» و «فتح» واژههایی قرآنی میباشند که خود این واژهها و نیز مشتقات آن، فراوان در قرآن به کار رفته و دو سوره پر محتوا نیز به همین نامها اختصاص یافته است.
البته قرآن، از ریشههای دیگری
- نماز جمعه
- والدین ، پدر ، مادر ، آباء ، أمهات
24350 سرفصلهای قرآنیپدر و مادر از مهمترین افرادی هستند که بر گردن انسانها حق داشته و در تمام مکاتب الهی و به ویژه دین مقدس اسلام بر احترام به والدین و مراقبت از آنان تأکید شده و توصیه شده که جز در مواردی مانند شرک ب
- ولایت، ولی ، مولی ، تولیت
19154 سرفصلهای قرآنی«ولايت» از ريشه لغوی «وَلِىَ» میباشد که دارای معانی گوناگونی بوده و در هر سخن، باید معنای آن را با قرائن و شواهد پیرامونی به دست آورد.
ولایت در درجات مختلفی ردهبندی میشود و از ولایت خداو
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
بر اساس نظریه شیعه چگونه امام در همه جا حضور دارد؟
14471 دانش، مقام و توانایی های معصومان 1387/01/29امام جانشین پیامبر(ص) است، و وظایفی که بر عهده پیامبر(ص) است (بجز در یافت وحی) بر عهده امام است. همان گونه که پیامبر(ص) برای انجام وظایف خود نیازی به حضور فیزیکی در تمام نقطات و مکان ها ندارد؛ اجرای تکالیف امامت نیز به حضور فیزیکی امام در تمام ...
-
آیا از نظر اسلام، گناه یک قاتل یا متجاوز کافر، با مسلمان شدن او بخشیده میشود؟
17157 کافر 1385/12/24در اسلام، راجع به افراد کافری که این دین را اختیار میکنند قوانینی مطرح شده است. از جمله اینکه اگر در زمان کفر حقی از حقوق خداوند را ضایع نموده باشد؛ مانند اینکه عبادت واجب را انجام نداده، یا گناهانی را مرتکب شده باشد، از طرف خداوند مورد ...
-
یکی از شرایط برهان آن است که مقدمات آن دائمی باشند. در این زمینه توضیح دهید.
5489 کلیات 1395/07/27علمای منطق در تعریف برهان میگویند: برهان، قیاسی است که از یقینیات تشکیل شده است.[1] مقصود از یقین در اینجا یقین به معنی الاخص است؛ و در تعریف یقین به معنی الاخص میگویند: یقین اعتقادی جزمی است که نه قابل نقض باشد و نه ...
-
آیا خوردن غذاها و نانهایی که زن حائض آنرا خمیر کرده و بعد پخته، اشکال دارد؟
37049 حیض و نفاس 1392/03/28مقدمتاً باید گفت؛ پیش از اسلام در میان بشر این ذهنیت وجود داشت که عادت ماهانه بانوان نوعى پلیدى و نقص است و به همین دلیل، نباید با آنها معاشرت داشت و در همین راستا زنان در ایام عادت مانند یک شىء پلید در گوشهاى محبوس بودهاند و ...
-
اگر پدر به فرزندش دستور دهد که نماز شب بخواند، آیا خواندن نماز شب بر فرزند، واجب خواهد شد؟
10781 گوناگون 1396/03/21به لحاظ شرعی اطاعت از دستورات پدر و مادر واجب نیست، مگر به گونهای باشد که اطاعت نکردن، موجب آزارشان شود، و بر فرض آزار نیز اگر دستورشان به چیزی باشد که فرزند با اطاعت از آنها به دچار سختی و مشقت شود، میتواند اطاعت نکند. بر این ...
-
مگر خداوند در دنیا کار بدی انجام داده که بر اساس روایتی در روز قیامت از فقرا عذرخواهی میکند؟!
13399 حدیث 1396/04/08خدای مهربان به آن اندازه نعمت و برکت در زمین قرار داده که تمام انسانها بتوانند در دنیا زندگی شرافتمندانهای داشته باشند، اما گروهی از مردم به هر دلیلی از جمله برداشتهای بیش از حد مترفین و قدرتمندان، اسرافها و ... نتوانستهاند به سهم خود از نعمتهای دنیا ...
-
آیا بلال حبشی ازدواج کرده بود، و فرزندانی داشت؟
15463 تاريخ بزرگان 1388/02/21گزارشهای تاریخی، همسران متعددی را برای بلال بن رباح اعلام میکنند، از آن جمله آنکه ایشان با بانویی از قبیلهی بنیزهره ازدواج کرد.[1]همچنین گروهی از قبیلهی بنیکنانه (و یا فرزندان ابیبکیر)[2] نزد رسول خدا(ص) آمدند و درخواست نمودند که یکی از خواهرانشان را ...
-
ماجرای یکی از صحابیان شهیدی که زنبورها مانع مثلهشدن او توسط دشمن شدند، چه بود؟
10569 تاريخ بزرگان 1386/09/20صحابه ای که بدنش از سوی زنبورها مورد حمایت، قرار گرفته و حفاظت شده، نامش عاصم بن ثابت انصاری، پسر ابی افلح یا ابن افلح، معروف به "حمی دبر"، است. هنگامی که عاصم در جنگ "ذات الرجیع" به دست هذیل - یکی از دشمنان - ...
-
شیوههای مبارزه امام رضا(ع) با افکار منحرف چگونه بود؟
13159 امام رضا ع 1392/07/30در دوران امام رضا(ع) فرهنگ و معارف شیعی به شکل کامل و گستردهای در میان پیروان این مکتب روشن شده بود؛ زیرا از زمان امام باقر(ع) به بعد و نیز توسط امام صادق و امام کاظم(ع) شمار فراوانی از شیعیان چنان پرورش یافتند که هر کدام استوانهای در ...
-
آیا یک مرد که به همسرش مهریه بدهکار است،می تواند هر سال مازاد عایدی خود را به عنوان بخشی از بدهی، به همسرش بپردازد؟
18478 Laws and Jurisprudence 1389/08/17دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):در صورتی که معمولا (همان گونه که در عرف امروز معمول است) زنان آن را مطالبه نکنند جزء دیونِ قابلِ کسر محسوب نمی شود.پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:مانعی ندارد که ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
892829 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
798442 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
760769 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
684906 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
660908 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
649879 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
602863 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580551 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
572324 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565537 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- برده ، کنیز ، بردهداری