اصطلاحات و مدخل ها
-
اسباب و مسببات
5715 اصطلاحات فلسفی
«اسباب و مسبّبات» اصطلاحی فلسفی و اصولی است؛ بدین معنا که در نظام هستی، هر سببی از مسبّب خود پیروی میکند؛ مانند قانون ریاضی که مثلاً نتیجه دو ضرب در دو، به طور اتوماتیک و خودکار میشود چهار، و این
-
استحاضه
1887 اصطلاحات فقهی - اصولی
خونی که از رحم بانوان خارج میشود از دیدگاه فقهی به سه گروه «حیض»، «نفاس» و «استحاضه» تقسیم میشود و «خون استحاضه» به هر خونی گفته میشود که از رحِم زن خارج شده و خون زخم و جراحت نبوده و نیز خون حی
-
استحباب ، مستحب
4278 سرفصلهای قرآنی
استحباب در لغت به معنای دوست داشتن و برتریدادن یک چیز بر چیز دیگر است و در قرآن کریم نیز به همین معنا آمده است؛ اما در فقه، به عنوان یکی
-
استخاره
3342 روایات و ادعیه
استخاره عبارت است از درخواست خیر از خداوند. به عبارت روشنتر، استخاره یعنی آنکه انسان در هر كارى که تصمیم به انجام آن را دارد، از خداوند طلب خير کند و بخواهد كه خدا خوبى دنیا و استدراج، املاء، امهال (مهلتدادن)
7251 سرفصلهای قرآنی«استدراج»، عبارت از آن است كه شخص به تدريج و مرحله به مرحله گرفتار شود، بدون آنکه خودش متوجه این انحطاط شود. يكى از سنتهاى الهى در مقابلهی با بدكاران استدراج است. بدين معنا كه آن
- استصحاب
3284 اصطلاحات فقهی - اصولییکی از مباحث مهم اصول فقه، اصول عملیه است و اصل «استصحاب» در میان این اصول از جایگاه ویژهای برخوردار است.
«استصحاب» از ماده «صحب» در لغت به معنای همراه داشتن است. حکم به ا
- استغاثه
1890 سرفصلهای قرآنیواژه «اِستغاثه» مصدر باب استفعال از ريشه «غ،و،ث» به معناى طلب یار و فريادرس و استمداد در حال شدّت و محنت، و كمکخواهى از خدا و نیز بندگان او ، هنگام بلا و رنج و گرفتارى است.
همچنین «اس
- استغفار
12392 سرفصلهای قرآنی«استغفار» از ریشه «غفر» در لغت به معنای «پوشش»، «محو» و «پاک» کردن است، اما در اصطلاح معارف دینی به معنای درخواست زبانی یا عملی آمرزش و تقاضای پاک کردن گناهان از پیشگاه خداوند میباشد که در نهایت
- استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
3081 اصطلاحات منطقی«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
- اسحاق بن مالک (اشتر)
1764 شخصیتهاتنها در برخی منابع متأخر ادعا شده که مالک اشتر فرزندی به نام اسحاق داشت که در میان
- اسراف ، تبذیر
6836 سرفصلهای قرآنیاسلام دینی است که برای تمام زوایای زندگی بشر برنامه دارد و تعادل در همهی امور را به پیروان خود توصیه مینماید. از طرفی استفاده و بهرهی مشروع از نعمتهاى الاهى و زیباییهاى زندگى را جایز دانسته،
- اسطوره ، اساطیر
2211 سرفصلهای قرآنیواژهی«اساطير» در لغت به معناى سخنان باطل و احاديث خرافى، و مفرد آن «اسطوره» است. اسطوره امّا در اصطلاح، به افسانههاى بدون حقيقت كه از گذشتگان نقل و در كتابها ثبت و ضبط شده است، گفته میشود. به
- اسفار اربعه (سفرهای چهارگانه)
2349 اصطلاحات عرفانیعارفان سفر معنوی را دارای چهار مرحله میدانند؛ این مراحل به «اسفار اربعه» معروف است؛ سفر اول: سفر از خلق به سوی حق است؛ به این معنا که اسلام ، مسلم ، مسلمان
16822 سرفصلهای قرآنیاسلام در قرآن کریم و دیگر منابع دینی به معنای پذیرفتن و گردننهادن در برابر حق و حقیقت است که در مقابل « اسم اعظم
4472 اصطلاحات عرفانی«اسم اعظم» بزرگترین نام خدای متعال است. در اینکه حقیقت «اسم اعظم»، چیست؟ برخی آنرا از جنس حروف و الفاظ دانسته، اما بسیاری از اندیشمندان دینی معتقدند که علم به «اسم اعظم» تنها به معنای دانستن و
- اشاعره
2768 فرقهها، مذهبها، گروههابه پیروان مکتب فکری ابوالحسن اشعری «اشاعره» گفته میشود. در اواخر قرن چهارم هجری ابوالحسن اشعری به دلایلی؛ از جمله ناتوانی معتزله از پاسخ
- اصحاب الفیل ، عام الفیل
2320 سرفصلهای قرآنیچند دهه قبل از ظهور اسلام و به نقل مشهور در سال تولد پیامبر اسلام(ص)، شخصی به نام ابرهه که سپاهیان او فیلسوار بودند، به قصد تخریب
- اصحاب أخدود
2624 سرفصلهای قرآنی«اخدود» به معناى گودال بزرگ يا «خندق» است. در قرآن کریم به «اصحاب اخدود» اشاره شده که مفسران در ارتباط با آن معتقدند که کافران شکنجهگر، خندقهاى بزرگی مملو از آتش ایجاد میکردند تا مؤمنان را در آن
- اصحاب شمال
5694 سرفصلهای قرآنی«اصحاب شمال» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان زشت بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست چپشان داده میشود.«
در قرآن کریم و دیگر منابع اسلامی، ویژگیها و مجازات
- اصحاب صفّه
- اصحاب یمین
7073 سرفصلهای قرآنی«اصحاب يمين» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان نیک بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست راستشان داده میشود.
از این افراد با عنوان «أصحاب المیمنة» نیز یاد شده و
- اصل تیغ اوکام
2141 اصطلاحات فلسفیاصل «تیغ اوکام»، اصلی منسوب به «ویلیام اوکام»، منطقدان و فیلسوف انگلیسی است. اوکام در قرن ۱۴ میلادی، اصلی را مطرح کرد که به نام «تیغ اوکام»، «اُستُرهٔ اوکام»، «اصل امساک»، یا «اصل اختصار تبیین» شن
- اصول فقه
1606 اصطلاحات فقهی - اصولیاصول فقه، دانشی است که در آن از قواعدی بحث میشود که نتیجهی آن قواعد در استنباط حکم شرعی مورد استفادهی فقیه قرار میگیرد.
پیشین
- اطاعت
12477 سرفصلهای قرآنیدر فرهنگ قرآنی اطاعت به معنای پيروىنمودن از اوامر و نواهى خداوند است.
اطاعت ظاهری گاه حتی بدون قصد قربت نیز امکانپذیر است، اما مراد از «امتثال» که در اصول ف
- اطلاعات ، جاسوسی
1716 سرفصلهای قرآنی«جاسوس»، از مادهی «جسّ»، در لغت به معنای تفتیش و باخبر شدن و اطلاع پیدا کردن پنهانی از باطن اشیاء و کارهای مردم، همراه با دقت و ظرافت خاص است. و غالباً نیز در شر و بدی استعمال میشود؛ به همین دلیل
- اطوار دل
2017 اصطلاحات عرفانیرجوع کنید: «اطوار سبعه».
- اطوار سبعه
3223 اصطلاحات عرفانی«اطوار» جمع «طَوْر» به معنای حالت و کیفیت است که در اصطلاح عرفانی به جلوهها و مظاهر دل گفته میشود و از این رو به «اطوار دل» نیز مشهور است.
این اصطلاح برگرفته از آیه 14 سوره نوح است.
- اعتکاف
3973 اصطلاحات فقهی - اصولی«اعتکاف» در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که میتواند در مسیری مثبت و یا منفی مورد استفاده قرار گیرد. در شرع مقدس اسلام، اعتکاف به معنای اقامت در مکانی مقدس به م
- اعجاز ، معجزه
35855 سرفصلهای قرآنیبیشتر آنچه خداوند در اختیار بشر قرار داده، حاوی نوعی اعجاز بوده و آنان توانایی آوردن مشابه آن را ندارند و از این رو به عنوان نمونه پروردگار در سوره روم، مواردی چون ازدواج، اعجاز قرآن
1390 سرفصلهای قرآنیقرآن کریم کتابی است که از طرف خداوند و برای هدایت مردم بر حضرت محمد(ص) نازل شده است.
این کتاب
- اعیان ثابته
2571 اصطلاحات عرفانی«اعیان ثابته» همان صور ماهیات و کثرات تفصیلی است که در «تعیّن ثانی»، معلوم حق قرار میگیرند. به بیان دیگر؛ صور علمی حق در «تعیّن ثانی» را که به نحو معلومات تفصیلی بوده و در واقع چیزی جز همان ماهیا
- افعال قلوب
2388 ادبیاتاز نواسخ مبتدا و خبر -که سبب تغییر معنایی و اعرابی آنها میشوند-، افعال قلوباند. دلیل نامگذاری این افعال به «افعال قلوب» آن است که معنایشان وابسته به قلب (تغییر) است؛ یعنی این اف
- افعال مقاربه
2220 ادبیاتدر ادبیات عرب به افعال «کَادَ- کَربَ- أَوشَکَ- عَسَى- حَرَى- اخْلَوْلَقَ- أنْشَأَ- طَفِقَ- عَلِقَ- أَخَذَ- هَبَّ- بَدَأ- ابْتَدَأ- جَعَل- قَامَ– انْبَرَى» افعال مقاربه که به معنای
- افعال ناقصه
3217 ادبیات«فعل ناقص» به فعلی گفته میشود که به تنهایی دلالتش تامّ نبوده و نیازمند جزء دیگری است که دلالت آنرا تمام نموده و به آن معنا ببخشد. به عبارت دیگر، «فعل ناقص» را میتوان فعلی دانست
- افق اعلی
1531 سرفصلهای قرآنی«افق اعلى» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره نجم آمده، و بر اساس برخی تفاسیر، منظور از آن، افق مشرق است.
میگويند: جبرئيل هميشه به صورت انسان بر پیامبر(ص) نازل میشد، حضرت از او خوا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
آیا زن به هنگام خارج شدن از منزل برای مدت کوتاه با اینکه میداند همسرش دلیلی برای مخالفت ندارد، باید از همسرش اجازه بگیرد؟ اگر اینطور باشد، یعنی زن هیچ اختیاری از خودش ندارد؟!
42566 فعالیت های اجتماعی زنان 1392/08/09خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید: الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِم فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ...؛ مردان سرپرست زنانند به سبب آنکه خداوند برخى را بر برخى دیگر (مردان را بر زنان در نیروى فکرى و ...
-
سفر با چه انگیزههایی در اسلام مورد تأیید قرار گرفته و چه آدابی دارد؟ و با توجه به آموزههای دینی، آیا سفرهای تفریحی نیز مجاز یا مطلوب است؟!
13976 دستور العمل ها 1395/10/30از آنجا که مسافرت و جهانگردی میتواند با انگیزهها و اهداف مختلف صورت گیرد، برخی از سفرها در اسلام مورد سفارش است؛ مانند سفر برای شناخت عظمت و آثار خلقت، سفرهای عبرتآموز، سفر حج، سفرهای تحقیقی و پژوهشی، سفر برای تبلیغ و ترویج دین، مسافرت برای تجارت و ...
-
دیه قتل خطا، چقدر است؟ و امروزه دینار و درهم، معادل چند دلار می شود؟
24960 Laws and Jurisprudence 1390/10/25درهم و دینار از جمله ارزهای رایج زمان پیامبر و ائمه (ع) بوده که در امور شرعی و حقوقی نیز به کار می رفته و امروزه هم در برخی از این امور استفاده می شود. دینار، سکه ای از جنس طلا و درهم از نقره بوده، لذا با دانستن ...
-
اگر در هنگام قرائت حمد و سوره ، پای راست ما روی یک فرش و پای چپ ما روی فرش دیگر باشد، اشکالی دارد؟
9299 Laws and Jurisprudence 1389/09/14شخص در هنگام نماز و موقعی که ایستاده است باید بدنش ثابت و آن را حرکت ندهد.[1] در مورد سؤال اول باید طوری بایستد که ایستادن به طور معمول صدق کند، مثلاً کسى که مىتواند درست بایستد، اگر پاها را خیلى گشاد بگذارد که به حال ایستادن ...
-
دفن دختران نشانه بزرگواری است! آیا این عبارت، روایتی از پیامبر(ص) است؟!
11672 حدیث 1393/05/28تعبیر «دَفْنُ الْبَنَاتِ مِنَ الْمَکْرُمَاتِ»؛ دفن کردن دختران از بزرگواری است، در منابع معتبر به عنوان روایت نقل نشده و معدود کتابهایی نیز که به نقل آن پرداختهاند، سندی برایش ذکر نکردهاند. اگر این روایت را -بر فرض پذیرش- به این معنا بگیریم که زنده به گور کردن ...
-
آیا عقل و جهل دو موجود زنده و از جنود سپاهیان پروردگار و لشگریان شیطان هستند؟
7893 حدیث 1399/11/07بر اساس آنچه در روایات از پیشوایان دین به ما رسیده است، عقل و جهل از آفریدههای خدای تعالی هستند که از شعور برخوردارند و هنگام آفرینش مخاطب خدای تعالی قرار گرفته و خدای تعالی به آنها نیروهایی داده است. البته، همانگونه که ...
-
اگر نجات جان کسی، لازمهاش به خطر افتادن جدّی جان خود فرد ناجی باشد، آیا باز هم این کار واجب است؟
8364 خودکشی 1398/09/21در صورتیکه فرد مطمئن باشد و یا احتمال عقلایی با درصد بالا بدهد که با نجات جان دیگری، جان خودش در خطر میافتد، نجات جان طرف مقابل واجب نیست و حتی برخی فقها[1] اقدام به نجات را در اینگونه موارد مجاز نمیدانند.ضمائم:پاسخ ...
-
آن دسته از بهشتیان که محو جمال و جلال الهی میشوند، آیا دیگر به حورالعینها و دیگر نعمتهای بهشت توجهی نخواهند داشت؟!
4701 حدیث 1400/05/31در جهان آخرت علاوه بر نعمتهای مشابه دنیوى، نعمتهاى دیگرى وجود دارد که فراتر و متعالیتر از نعمتها و لذتهاى دنیوى است. قرآن کریم در اینباره میفرماید:«خداوند به مردان و زنان باایمان، باغهایى از بهشت وعده داده که نهرها از ...
-
آیا شرطبندی در بازیهای اسبسواری یا تیراندازی رایانهای و مجازی، جایز است؟
3372 قمار و شرط بندی 1400/06/01در فرض سؤال، چنین فردی میتواند ابتدا قرض خود را ادا کرده و سپس خمسش را محاسبه کند.ضمائم:پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):میتواند ابتداء قرض را داده و سپس خمس خودش را پرداخت نماید.حضرت آیت الله ...
-
بر چه مبنایی دانههای تسبیح 101 عدد است؟
58631 گوناگون 1392/03/13تسبیح برای به خاطر سپردن تعداد تسبیحات است، اصل این موضوع به هر روشی ممکن است انجام شود. آنچه از روایات استفاده میشود این است که در زمان ائمه(ع) تسبیح 34 دانه و ۳۳ دانه وجود داشته است. ۱. «وَ رَوَى عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ عَلِیٍّ الْحَلَبِیُّ عَنْ أَبِی ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
892914 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
798948 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
762024 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
685391 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
661138 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
649978 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
603187 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580601 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
573902 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565600 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- استصحاب